7. Յաւելեաց

Աճառեանն ասում է.

«Հայկական տոմարով ամավերջիյաւելուածական 5 կամ 6 օրը»:⁶²⁹629. Հր. Աճառեան, «Արմատական Բառարան», «Աւելեաց» բառի տակ:

Ամէն մի վերջ մի սկիզբ է. Յաւելեացը որպէս «ամավերջ»՝ նաեւ ամիի սկիզբն է, Ամանորն է:

Սովորական տարիներում Յաւելեացն սկսուել է Օգոստոսի 18-ին, աւարտուել 5 օրից՝ Օգոստ. 22-ին: Նահանջ տարիներում սկսուել է Օգոստոսի17-ին, աւարտուել 6 օրից՝ նոյնպէս Օգոստոսի 22-ին:

«Յաւելեաց»-ը եղել է Ամիիեւ Աշնան առաջին ամիսը՝ կարճ եւ տօնական, իսկ տարուայ 7-րդը:

Հայաստանեայց եկեղեցու տօնացոյցով՝ Օգոստոսի 15-ի մերձաւոր Կիրակին սուրբ Աստուածածնի Վերափոխմանտօնն է, ի յիշատակ գերեզմանից մարմնապէս նրա երկինք փոխադրուելուն:

Մեր կարծիքով, այդ տօնին հիմք է ծառայել նախաքրիստոնէական Օգոստոսի 18-ն կամ 17-ն՝ որպէս Մայր Անահիտի (նաեւ մարդկութեան) վերածննդեան օրը: Քանզի Յաւելեացի առաջին օրը նուիրուել է ննջեցեալներին:

Սուրբ Գիրքում կարդում ենք.

«7-րդ ամսուան 17-րդ օրը տապանը Արարատ լեռներուն վրայ նստաւ»:

Սա տեղի է ունեցել Օգոստոսի 17-ին՝ եւ համապատասխանում է Յաւելեաց ամսի առաջին օրուան («Լուծ»- «Eridanus»-ի օր):⁶³⁰630. «Լուծ»-Էրիտանոսը հենց Հայկական Միջագետքի Արարադ լեռն ընդգրկող տարածքն է: