Ծանօթագրութիւններ

(ամփոփուած է համապասխան հղումներում)

Մեր առաջին թարգմանութիւնը հրատարակուել է Սիրիայում, քաղաք Հալէպ, 2005թ.,մեկենասութեամբ եւ հրատարակութեամբ դոկտ. Թորոս Թորանեանի:
Տես «Ղուկասեան Մատենադարան» հրատարակչութեան 1914 թուին տպած «Ագաթանագեղայ Պատմութիւն Հայոց» երկը, էջ 133-ից 365, գլուխ ԻԳ- ից գլուխ ՂԷ ներառեալ, որն ընդգրկում է «Վարդապետութիւն Սրբոյն Գրիգորի»:
«Հին Արևելքի Պոեզիա»-ում է մէջբերուել:
Սոյն թարգմանութիւնը նոյնպէս կատարել ենք Խրիմեան Հայրիկի հրատարակած օրինակի հիման վրայ:
Ներկայացուած թարգմանութիւնը մեր կատարած ու 2005թ. Հալէպ լոյս տեսած առաջին թարգմանութեան առաւել կատարելութեան հասցուած օրինակն է:
«Յաճախապատում ճառք» խօսքն ի հարկէ մակերեսային դիտարկումով նշանակում է «յաճախ պատմուելիք ճառեր», ինչը չի հակասում երկի դաստիարակչական ուղղուածութեան: Սակայն «Յաճախապատում» բառն իր խորքում բովանդակում է շատ աւելին: Այն կազմուած է «Յ+աճ+ճախ+ապ+պատում» արմատներից,երբ մեծատառ «Յ»-ն լուսապսակ- աուրան է, մարդու անտեսանելի լուսեղէն էներգետիկ դաշտը, որի «աճ»-ով կարելի է «ճախ» անել, այսինքն երկիր-հողից կտրուելով թափ առնել ու ճախրել դէպի «ապ»=«վեր», տիեզերական թռիչք ունենալու եւ հասնելու հոգեւոր ։ իմացականութեան բարձրագոյն գիտակցութեան Ահա թէ ինչ ուսմունք է աւանդել մեզ սուրբ Մ. Մաշտոցն իր այս երկով:
Ճառ «Ա» - Աստուծոյ, արեւի եւ արական բնոյթի մասին:
«Զերկինս երկնից»=«Երկինքների երկինքը» Առասպելների, աւանդավէպերի, նաեւ ժողովրդական խօսքի մէջ պահպանուել է 7 երկնքի մասին յիշողութիւն: Դրանցից եօթերորդը (երկինքների երկինքը) աստղային- տիեզերային երկինքն է, որն իր մէջ է պարփակում մնացած վեցին: Վերջինները արտացոլում են 7-րդի պատկերը (պրոյեկցիան), ինչպէս ռուսական մատրյոշկաները: Այդ վեց երկինքները երկրի վրայ պատճենուելեն որպէս ցամաքամասերի լեռնաշղթաներ ու մեծ գետեր: Աստղերի առաջին եւ փոքրագոյն մատրյոշկա-պատճենը երկրի վրայ Հայկական լեռնաշխարհն է, իր գագաթ-աստեղերով ու գետերի հոսքագծերով։ Նախադասութեան մէջ խօսքը վերաբերւում է 7-րդ երկնքին, որից էլ վեր Արարիչն է՝եօթ երկինքների մայր օրինակը:
Ճառ «Բ» - Բար ու բանի մասին:
«Յորժամ Քրիստոս յայտնեսցի կեանքն ձեր…» Նոյն մէջբերումը Ճառ Ժէ-ում գրուել է. «Յորժամ Քրիստոս յայտնեսցի կեանքն մեր…», ինչպէս Սուրբ Գիրքում թարգմանուել է՝«Երբ Քրիստոս, մեր կեանքը յայտնուի, այն ատեն դուք ալ անոր հետ փառքով պիտի յայտնուիք»: Մեր ձեռքում չունենալով Ս. Գրոց գրաբարեան հնագոյն մի օրինակ՝Բ. Ճառում թարգմանել ենք «ձեր» բառի ներկրած իմաստով, իսկ ԺԷ Ճառում ալ «մեր» բառի ներկրած իմաստով։
«Յանցանք» բառի կառուցուածքն է «յ+անց+ան+ք», ուր «Յ»-ն լուսապսակն է մարդու, նրա էներգետիկ դաշտը, նաեւ ազդեցութեան ու գործունէութեան գօտին: Այդ դաշտից դուրս գալը, կամ «անցանելը»՝«յանցանք» է, սահմանը անցնելն է, որը վտանգ է սպառնում ընկնելու, մրսելու, խայտառակուելու,: կործանուելու, եւայլն Երկրորդ, «Յանցաւոր» բառի հիմքերն են «Յ+անցաւոր», երբ «անցաւոր»-ը նշանակում է «ժամանակաւոր», ուստի «յանցաւոր»-ը «ժամանակաւոր լուսապսակ»ունեցող անձն է, այսինքն մահկանացուն կամ մահուան դատապարտուածն է:
Ճառ «Գ» - Գլխի, Գլխաւորի եւ գոյութեան մասին:
Արարածներն էլ բաղկացած են սբ. Երրորդութիւնից, քանզի մարմնաւորուած հոգիների գլխաւոր երեք բաղադրիչներն են գլուխը, սիրտը, սեռական անդամը, եւ «սուրբ»-ը որպէս լուսապսակ՝որի միջոցով մարմնի հաւասարակշռութիւնն է տնօրինում Աստուած Իր խնամքներով: Այլապէս եթէ Սուրբ Երրորդութիւնը միայն Աստծուն վերաբերուէր՝չէինք ունենալու «Ամենասուրբ Երրորդութիւն» արտայայտութիւնը, որ միայն Աստուծոյ Երրորդութեանն է վերաբերւում անվերապահօրէն:
Ճառ «Դ» - Դարման, օրէնք եւ կապ՝Աստուծոյ հետ:
Եթէ ջուրը շատ է նրանց մէջ՝նեխում են ու մեռնում, իսկ եթէ նուազում է՝ նոյնպէս ապականւում են:
Ճառ «Ե» - Հոգու եւ հոգեւորի մարմնաւորումը:
«Զի որովհետեւ արարէք միում ի փոքրկանց՝ինձ արարէք» - Խօսքը ընդհանրապէս բարութիւն անելու, օգնելու, անյոյսին յուսադրելու եւ փրկելու մասին է, ինչպէս Սուրբ Գրքից նախորդ մէջբերումն է՝«սոված էի եւ սնունդ տուեցիր …»,որ ցոյց է տալիս թէ գործ ունենք բարի արարքների հետ: Սուրբ Գրոց աշխարհաբար թարգմանութիւնից եթէ բառացի ընդօրինակէինք՝ ապա թիւրիմացութեան մէջ կարող էնք ընկնել: Բերենք այն. «Իմ այս եղբայրներէս ամենէն պզտիկներէն մէկուն ըրիք, ինծի ըրիք», թէեւ այստեղ նոյնպէս խօսքը լաւութիւն անելուն է վերաբերւում՝ բայց շատ վատ է թարգմանուել, թերեւս նոյնիսկ երկիմաստ՝որից պոռնկութեան հոտ է գալիս:
«Արութեամբ» նշանակում է արարելով, լոյս տալով, լուսաւորելով, որովհետեւ «ար»-ը՝որպէս «արեւի րոպէ» եւ «արեւի մասնիկ» լոյսի րոպէն է, ցերեկն է եւ արարելու պահն է. իսկ «հեշտութեամբ» նշանակում է «շտապելով»՝առանց արարելու կամ ստեղծագործելու:
Ճառ «Զ» - Զօրութիւնների մասին:
Խաչակնքման մէջ իսկապէս տեղաշարժուել է Երրորդութեան հերթականութիւնը, որն սկզբունքօրէն եղել է Հայր, Սուրբ Հոգի եւ ապա Որդի, որի ապացոյցներից մէկն է Հայոց Վեհափառների կրծքին կախուող երեք խորհրդանիշերի հերթականութիւնը - աջին կլոր մետալիոնը՝որպէս գլուխն ու է, հայրը, կենտրոնին թռչուն-Սուրբ Հոգին ձախին էլ խաչը՝Որդին:
Մարդու երեւելի լուսապսակը մաշկն է, իսկ աներեւոյթ լուսապսակը լուսեղէն էներգետիկ դաշտն է:
Չար կամքից ու խորհուրդներից մեր մէջ կուտակուած կեղտերը, աղի կուտակումները՝ որոնք ո՛չ միայն սննդնի մնացորդներ են:
Մեղաւորը վերածնուի Տիրոջ իմաստութեամբ:
«Յոյսը» անձի մտքի լուսապսակն է, իմացականութիւնը՝որն ստոյգ, այսինքն առողջ ու ճշգրիտ է դառնում. իսկ «հանդիսութիւն»-ը նրա կատարած գործն է, գործունէութիւնն է:
Ճառ «Է» - Էութեան մասին:
Աստուծոյ հաճոյքները՝Նրա ստեղծածներն ու արարածներն են, եւ Նա ամէն ինչ անում է որ դրանք անկորուստ պահի, նաեւ մարդկանց ծանօթացնելով Իր գիտութեան՝ ուզում է որ նրանք վայելեն արարուածները, հոգ տանեն նրանց, նաեւ ստեղծեն ու արարեն՝ վայելելու համար այդ գերագոյն հաճոյքները:
Տառի անունն ու պատկերային կառուցուածքը իրար ամբողջացնող իմաստաւորում ունեն: Պարբերութիւնը կարելի է հասկանալ նաեւ այսպէս.- «Նաեւ յօրինել է խորիմացութեան հնչիւնները՝որպէս արարածները քննելու միջոց. եւ անուանադրել է հնչիւնները՝ որպէսզի անունները ցոյց տան իւրաքանչիւր հնչիւնի բովանդակութիւնը, եւ զանազանուեն իրարից, եւ հնչիւնը բացայայտի իր անուան միտքը:Նկատի ունենալ որ «Գիր» նշանակել է «հնչիւն»՝ եւ ոչ թէ «տառ:
Խորութիւն դառնալ ՝ նշանակում է մարմնաւոր լինել (որից էլ խոր անող «խորան»-ը)եւ իմանալով մարմնի տկարութիւնը՝ Քրիստոսի իմաստութեամբ հասնել բարիների մակարդակին: Իսկ բարձրութիւն դառնալ՝ նշանակում է հոգեւոր զօրութիւն ունենալ, ինչը երկնայիններն ու անմահները ունեն՝ նոյնպէս Քրիստոսի իմաստութեամբ:
Ճառ «Ը» - Երկրային էութեան կատարելացման մասին:
Թէ՛ մարմնական ու հոգեւոր զօրութիւնները այս կեանքի ընթացքում, եւ թէ՛ Աստուածային զօրութիւնները՝ հանդերձեալում:
Մեր կարծիքով խօսքը «ժառանգական» հիւանդութիւնների մասին է՝ որոնց պատճառն է տրուել, եւ որոնցից տուժուելու են «ազգակիցները», ժառանգները:
Սոյն նախադասութիւնը առնջւում է Սուրբ Գրային հետեւեալ խօսքին -«Երբ մարդիկ երկրի վրայ շատնալ սկսան ու իրենց աղջիկներ ծնան, Աստուծոյ որդիները մարդոց աղջիկներուն գեղեցիկ ըլլալը տեսնելով՝իրենց ընտրածներէն իրենց կիներ առին»: Արդարեւ, «Աստուծոյ որդիներ» կոչուածները տիեզերքից առաքելութեամբ երկիր առաքուած հրեշտակազուն հսկաներն են եղել, որոնք երկրի վրայ յետագայոմ արարուած հողածին Ադամին եւ նրա սերունդներին կոչել են «մարդկանց որդիներ»: Հրեշտակազուններին արգելուել է մարդկանց աղջիկների հետ սեռական յարաբերութեան մէջ մտնել, որովհետեւ իրենցից իւրաքանչիւրն եկել է իր կնոջ հետ, ուստի այլ կանանց կարիքը չեն ունեցել: Սակայն նրանք խախտել են պատուիրանը, բազմակնութիւն են կիրառել ու պոռնկացել են: Այս իրողութիւնը անտեսելու պարագայում՝ յիմարութիւն է ստացւում, որովհետեւ մարդկանց որդիները իրաւունք ունէին ամուսնանալու եւ ընտանիք կազմելու, երբ Աստուծոյ խօսքը այդ է հաստատում. «Բազմացէ՛ք եւ լեցուցէ՛ք երկիրը»: Մինչդեռ Սուրբ Գրոց աշխարհաբար օրինակում նախադասութիւնը թարգմանել են. «Քանզի ինչպէս էին այն օրերը ջրհեղեղէն առաջ՝ կ՛ուտէին, կը խմէին, կին կ՛առնէին ու էրկան կու տային՝ մինչեւ ջրհեղեղը եկաւ ու ամենքը վերցուց»: Արդեօ՞ք Աստուծոյ կողմից արգելուել ու մեղք է համարուել ուտելը, խմելը, կին առնելը, աղջիկ ամուսնացնելը… եւ մենք՝անտեղեակ ենք:
Սրբութիւնը չի մատնւում անմաքրութեան, այլապէս՝ չի կեղտոտւում:
Ճառ «Թ» - Կենսունակութիւն եւ անկենդանութիւն:
«Ամօթ»-ը «մահ» է նշանակում. հետեւաբար՝ սատանայի իշխանութեան տակ եղողին մահ է սպառնում:
Մաշտոց հասկացնում է՝ թէ կայ երկու դրախտ. մէկը երկրի վրայ՝ նիւթեղէն, շօշափելի ու տեսանելի, որից Ադամ դուրս է դրուել, եւ որից մենք հրեղէն-հոգեւոր սուրով ենք բաժանուել. իսկ միւսը սրբութեան եւ արդարութիւնների դրախտն է՝ որ լուսապսակային է, երկնային է, ո՛չ տեսանելի կամ շօշափելի, բայց՝ իմանալի է, զգալ կարելի է՝ եթէ ապրենք մաքուր եւ Աստուծոյ տուած օրէնքներով: «Հրեղէն սուր»-ը նիւթեղէն սուր կամ մի պատնեշ չի. Երկրագնդի վրայ չկայ մի տեղ՝ ուր մարդը ոտք դրած կամ հետազօտած չլինի, բայց այդպիսի դրախտի չի հանդիպել: Սակայն «Հրեղէն»-ը բարձրագոյն հոգեւորն է եւ հոգեւոր կեանքն է, որի բացակայութեան պատճառով չենք հասնում այդ դրախտային կեանքին: Սա իսկապէս շօշափելի է իսկական հոգեւոր մարդկանց համար:
Արեան շրջանառութեան ելեկտրա-մագնիսական դաշտով:
Պահքը հաւատացեալի հզօրացման եզրափակիչ փուլն է, որի աւարտին միայն նա զգում է հաւատքի ազդեցութիւնները, օգուտները:
«Ծիծաղի»՝բառացի նշանակում է «ծիծ ուտի» - «մանկամիտ լինի»:
«Որթի գլուխը» ֆալլոսն է, առնանդամը, եւ ոչ թէ «հորթի գլուխը»:
Որոնք հաւատքով մաքրել են իրենց անձի լուսապսակ-աուրան՝ մտքով, հոգուով ու մարմնով հանդերձ:
Նրանց կը խառնի «արդարութիւնը»՝այսինքն «մաքուր սնունդներն ու Աստուածային օրէնքը»:
«Հեղ»-ից է առաջացել անգլ. «hell - դժոխք»-ը:
«Սրտմտութիւն»-ը՝ինչպէս ժողովուրդն է ասում, «կերպասը մտաւ»՝ այսինքն կարճացաւ, այդպէս էլ սիրտը «կը մտնի»՝ սրտի կեանքը կը կարճանայ:
Ճառ «Ժ» - Ժամանակ՝ էանալու:
«Բարք»-«բարեր»՝ մտքի պտուղներ, մտայղացումներ՝որոնք կարող են բարի կամ չար լինել:
Ստեղծուածը կ՛ենթարկուի մարդուն, կառավարելի կը լինի:
Կամակարութիւնը այն է՝ երբ անձը վստահում է միայն իր մտքի ու ֆիզիկական կարողութեան, ու մոռանում է սէրը, մոռանում է Աստծուն:
Հոգեւոր սննդի պակասն են զգում:
Տիրոջ ուրախութեան էներգետիկ դաշտից ներս:
«Վերինները» Աստուծոյ էութեան արտաքին շերտի վրայ գտնուող արարածներն են, իսկ «ներքինները»՝ Նրա մէջ եղողներն են, ինչպէս մարդու մաշկի վրայ եղողներն ու մաշկից ներս գտնուողները:
Ճառ «ԺԱ» - Ժամանակ՝ արարելու:
Այստեղ դրուել է «սուրբ պատարագի» խորհուրդը: «Քրիստոսի պատարագին»՝ նշանակում է «Քրիստոսի հոգեւոր նուէրին», որովհետեւ հրեշտակները հոգեւոր հայրերի միջնորդութեամբ՝ պատարագի արարողութեան պահին ներկայ հաւատացեալներին են փոխանցում Քրիստոսի շնորհները, հոգեւոր նուէրները:
Ձախը՝ նիւթական, ֆիզիկական, սերնդագործական, նաեւ իգական բնոյթի էներգակիր է, իսկ աջը՝ մտաւոր ու հոգեւոր, նաեւ արական բնոյթի: Սա վերաբերւում թէ՛ ուղեղին, եւ թէ՛ միւս անդամներին:
«Յարմարութիւն» բառը բաղադրուած է «յ-արմ-արութիւն» հիմքերից, երբ «յ»-ն լուսապսակ-աուրան է, «արմ»-ը բազուկն է եւ անգլ. «arm»-«զրահ»-ը, իսկ «արութիւն»-ը «առնելու գործողութիւնն է», ուստի «յարմարութիւն»-ը իմաստաւորւում է որպէս «լուսապսակային զրահով զինուելու գործողութիւն»՝ որն արդիւնքն է «ուղիղ միաբանութեանն հաւատքի եւ սուրբ վարքերի»:
«Լկտութիւն» կամ «լկտիութիւն» բառի հիմքն է «լակոտ»-ը, որի նախահիմքն է «լակ+ոտ»-ը, այսինքն «ոտքը լակող»-ը. իսկ «լակել»-ը «լեզուով լիզել»-ն է, ուստի «լկտի»-ն «մէկի ոտքը լիզող»-ն է, քծնողը:
Խօսքը վերաբերւում է մարդու նախորդ կեանքերում գիտակցութեան մէջ հաւաքած գիտելիքներին՝որոնք բացայայտւում են որոշ պայմանների տակ:
«Աջոյն»-ը «աջ ձեռք» չի նշանակում, այլ՝«մտաւոր էներգակիր»-ը, որ այս պարագայում Աստուածաշունչն է:
Խօսքը ուղղակիօրէն նկարագրութիւնն է լուսապսակ-աուրայի:
«Դաւանութեամբ»-ը այստեղ առաջին հերթին նշանակում է «լուսաւորելով», հետեւաբար Քրիստոսին հպուողը լուսաւորուելով՝մերձենում է Նրան: Իսկ երկրորդ՝«լոյսի հրաւիրելով», այլապէս «կեանքի կոչելով»: Այսինքն հոգուն կեանքի կոչելով որպէս մարդ՝Քրիստոս նրան կը մերձեցնի Իրեն, Իր կարողութիւններին, ապա եւ երկնային արքայութեան՝ եթէ արժանի լինի: Քանզի «դաւ»-ը տիեզերական լոյսն է, որից առաջացել են անգլ. «day=օր»-ը, ցերեկը, «Դաոիզմը»՝տիեզերական լոյսի պաշտամունքի կրօնը, « Դաւիթ»-ը՝ այդ լոյսը կրողը, արաբ. «Դաու՛»-«լոյս»-ը, եւայլն: Իսկ Դաւանանքը տիեզերական լոյս անելու ձգտումն է, նաեւ այն իրականացնելու միջոցն է: «Դաւադրել»-ը տիեզերական լոյսը մի կողմ դնելն է առաջին հերթին, երկորդ՝ այդ լոյսի թելադրած օրէնքները անտեսելն է, ապա եւ արանց դրա գործելն է: Երբ ներկայիս ասում են «դաւեց»՝ եւ հասկնում են «դաւադրեց»՝դա հայերէն չի լինում: «Դաւաճան»-ը տիեզերական լոյսից ու օրէնքից անջատուողն է, նաեւ դրանից է, կախեալորեւէ գործունէութիւն սառեցնողն չկատարողը:
«Մի» բառարմատը «մէկ» չի նշանակում, այլ «ամբողջ»: «Միակ»-ը «ամբոջի ակ»- ն է, ամբողջն իր մէջ պարփակողը, «միաւոր»-ը «ամբոջաւոր»-ն է, «ամբողջական»-ը, նաեւ «ամբողջացնող»-ը, ինչպէս «միացնել»- ը՝«ամբողջացնել» է, այլապէս «զուգել»-ը՝ արականի եւ իգականի, եւայլն: «Միեւնոյն»-ը պէտք է հասկանալ «ամբողջի նման» (ի հարկէ հնագոյն մատենագրութեան մէջ): Յաճախապատումի առաջին Ճառի առաջին բառը «Մի» է, եւ ունի նոյն բովամդակութիւնը:
«Երիվար»-ը ոչ թէ պարզապէս ձի է՝այլ «երկուսով վարող», «զոյգով վարող», այսինքն զոյգով վարել կարողացողը: Հետեւաբար «երիվար»-ը այն կենդանին է, որն յատկապէս մարզուել է զոյգով գործելու, ինչպէս զոյգ եզներով հողը վարելու համար, կամ զոյգ ձիերով կառքը առաջ տանելու համար: Սոյն նախադասութեան մէջ նկատի է առնուել, որ ոտքերը վարժ են իրար հետ համագործակցաբար աշխատելու, եւ այդպիսիները կարող են առաջնորդ դառնալ երկրի գործերը վարելու երկնայինին համապատասխան:
«Դողութեամբ»-ը ի հարկէ «դողալով» էլ է նշանակում, սակայն «ցնծալ դողալով»- ը այսօրուայ մեր ընկալումով անհեթեթութիւն է: Բառի «դող» արմատը պահպանուել է գրաբարի «զդողման հարկանիլ» խօսքում, Խորենացու «դողաման» բառում, որն ուղղակիօրէն համապատասխանում է միջազգային յայտնի «dolmen»-ին, «man»-ի «dole»-ին, այսինքն մարդկային գերեզմանին: Նաեւ մեր բարբառներում պահպանած «դոլ»-ի մէջ, «դոլերով երթալ», մօտաւորապէս՝ «փոսերով կամ կիրճերով երթալ» իմաստով: Մեր ժողովրդական երգերից «Դլէ յաման»-ի «դլէ»-ն նշանակում է «դող է», «փոս է», եւ երգի վերնագիրը նշանակում է «յաման գերեզման է», հետեւաբար այն թաղման երգ է, ողբասացութիւն է:
Ճառ «ԺԲ» - Բար ու բանի ժամանակը:
«Ջուրն ու օդը» .- Ջուրը մարդու օրգանիզմի հիմնական բաղկացուցիչն է, իսկ օդը՝մարմինը ի մի հաւաքող ու անձին ձեւ ու կերպարանք տուող մաշկն է, նաեւ ներքին օրգաններն ու մսային շերտերը ձեւաւորող ու իրարից առանձնացնող մաշկային թաղանթները: Սրանք իրենց գոյնով, այլեւայլ դրսեւորումներով՝ ցուցիչներն են էակի աճի, առողջութեան, եւ ընդհանուր կացութեան:
«Վերիններն ու ներքինները».- Այս նախադասութիւնը մեծ նշանակութիւն ունի Աստուածգիտութեան խորութիւնները ըմբռնելու համար: Ինչպէս սբ. Մ. Մաշտոցն է ներկայացրել, թէ բոլոր արարածները, հրեշտակներն ու անմարմին զօրութիւնները, քերովբէներն ու սէրովբէները, երկնքի աստղերն ու համաստեղութիւնները, արեւն ու լուսինը, երկիրն ու մոլորակները, եւ նրանց մէջ գտնուող բոլոր տեսակի նիւթերն ու գոյաձեւերը Աստուծոյ մասնիկներն են ու Նրա մէջ են գտնւում, եւ թէ Աստուած իր պատկերին նմանութեամբ արարել է մարդուն, ապա մեզ մնում է այդ նոյնութիւնները գտնելով ճանաչել Աստծուն: «Վերինները» վերաբերւում են Աստուծոյ էութեան կամ որեւէ էութեան վրայ գտնուողներին, ինչպէս էներգետիկ դաշտը, աուրան, մազային կուտակումները մաշկի վրայ,, մաշկի վերին շերտի բջիջներն ու գեղձերը, քրտինքը, փշտիկները, նաեւ էակի երեւացող անդամներն ու զգայարանները, քիթը, ականջները, աչքերը, լեզուն: Սրանք համապատասխանում են տիեզերական մարմիններին, համաստեղութիւններին, աստղերին ու արեւին, մոլորակներին, այլեւայլ շրջագայող գիսաստղերին ու ասուպներին, եւայլն: «Ներքինները» էութեան մաշկից ներս գտնուող օրգաններն են, ոսկորները, արիւնն ու արեան շրջանառութեան համակարգը, մսեղէն զանգուածը, մկանային ու ջղային համակարգերը, եւայլն, որոնք համապատասխանում են երկնքից ներքեւ գտնուող ամէն ինչին, գետերին, ծովերին, լեռներին, եւայլն: Խօսքը վերաբերւում է ժամանակի հետ սրանց աճին, զարգացումներին ու ետընթացին:
Ջուրն ու օդը գործակցում են լուսաւորների հետ (աստղերի, արեւի, լուսնի), ստուգելու համար տիեզերքի եւ երկրի վրայ ընթացող զարգացումները, դրանց դրական թէ բացասական լինելը, որպէսզի ըստ այնմ էլ խրախուսեն կամ արգելակեն զարգացումը՝անձրեւի կամ կարկուտների միջոցով, օգտաշատ մեղմ զեփիւրներով կամ աղետաբեր քամիներով, եւայլն: Էակի պարագայում էլ նրա գլխաւոր լուսաւորներն են աուրան,մաշկը, ուղեղը, սիրտը եւ սեռական օրգանները, որոնց հետ են գործակցում ջուրն ու օդը, որպէսզի ստուգեն էակի ներքին ու արտաքին զարգացումները, որոնք եթէ հաւասարակշիռ են ու դրական՝ ապա բնական քրտինքով ու արտաթորումներով էակը կազդուրւում է, իսկ եթէ անհամաչափ են ու բացասական՝ապա ուժեղ քրտինքներով, փորհարութեամբ կամ պնդութեամբ է հիւանդանում ու պատժւում է, որ ետ կանգնի սխալներից:
«Աներեւոյթները երեւելիներով են ցոյց տալիս»՝ինչպէս անտեսանելի լուսապսակը պատկերել են խոյի կոտոշներով, «ա» եւ «Յ» տառերով, «3» թուով, եւ «խոյակապ» չինա-ճապոնական կառոյցների ծածկերով. իսկ անտեսանելի հոգին՝«ւ» տառով, «բումերանգով» եւ յունա-հռովմէական կառոյցների «հոյակապ»-«ւ» ձեւի ծածկերով, ճառագայթները՝սիւներով:
«Ընձայաբեր լինել» - «Ընձ»-ը՝ինչպէս «ընձուղտ», «ընձառիւծ» բառերում, նշանակում է «տեսակ», հետեւաբար «ընձուղտ»-ը «ուղտի տեսակին պատկանող» է, «ընձառիւծ»-ը «առիւծի տեսակին պատկանող է»: Հետեւաբար «ընձայաբեր լինել»-ը «իր տեսակից բերել» է նշանակում, եւ վերի նախադասութիւնում նկատի ունի, որ այդպիսի առաքինութեամբ եւ գործերով օժտուած մարդը որոնում ու գտնում է, նաեւ իրեն նման է դարձնում ուրիշներին, ապա եւ Աստծուն է ընծայում: Մատենագրութեան մէջ կայ նաեւ «ընձիւղիլ», որ նշանակում է «իր տեսակից ծնիլ», «իր տեսակից ճիւղ տալ»:
«Անուշակ» .- «Անուշ» բառի արմատն է «ուշ»-ը, ներվային համակարգի, զգացողութեան կենտրոնը ուղեղի, որն այսօրուայ հայերէնում գիտական տերմինով կոչւում է «ուղեղիկ»: «Ուշ»-ի զոյգն է «ուս»-ը, որ ուղեղի մտածող ու գործող հատուածն է, որից էլ «ուսանել»-ը: «Ուշքը գնաց»-ը նշանակում է, թէ «ուղեղիկը» անջատուել է, եւայլն: «Անուշ»-ը «ուշ չունեցող»-ն է, «ներւային համակարգ» չունեցողն է, այլապէս մարմին չունեցողն է, հոգին է, ուստի եւ «Անուշակ»-ը «հոգու ակ»-ն է: Նիւթեղէն աշխարհում«անուշ»-ը՝ ասենք «անուշ» միրգը, այն է, երբ նրանից հանուել է թելային, մազմզուքային զանգուածը, կորիզն ու կեղեւը, ու մնացել է հիւթեղէնը միայն:
Այս եւ յաջորդ պարբերութիւնը մահացածների մասին է:
Ճառ «ԺԳ» - Ժամանակ՝գոյութեան:
«Ապաշխարել» .- Կազմուած է «Ապ+աշխ+արել» մասերից, ուր «ապ»-ը անգլ. «up=վերեւ»-ն է, «աշխ»-ը անգլ. «ask=հարցնել, դիմել»-ն է, «արել»-ն ունի «անել» իմաստը: Ուստի «ապաշխարել»-ը վերջին հաշուով նշանակում է «Աստծուն դիմել ու հարցնել», եւ չլինել ինքնաբաւ, ինքնագոհ ու ամբարտաւան: «Որ ուղիղ խոստովանութեամբ դարձան առ Աստուած յապաշխարութիւն» նախադասութիւնը լաւագոյն օրինակ է՝ ստուգելու համար բառի մեր տուած մեկնութիւնն ու ստուգաբանութիւնը:
Մարդու պարագայում՝«աւազան»-ը պատկերում է նրա ուղեղի գործունէութեան դաշտը,որն սկսւում է քթի ծայրից, բարձրանում է ուղեղն ընդգրկող գանկին ու ապա իջնում է մինչեւ ողնաշարի պոչուկը: «Լուսաւորութեան աւազանը» այդ աւազանն է՝ նրան շրջապատող լուսապսակ-աուրայով: Հետեւաբար խօսքը վերաբերւում է մարդու ուղեղային-իմացական լուսաւորութեան, որ միեւնոյն ժամանակ մարդու «Երրորդութեան» լուսաւորութիւնն է, սրբացումը:
«Մկրտուել» բայի արմատը «մկրատ»-ն է: «Քրիստոսի իմաստութեամբ մկր-ա- տուել» նշանակում է մտաւոր ու հոգեւոր աւելորդաբանութիւններից ձեռբազատուել: Այլապէս՝ մարդկային գիտութեամբ եւ իմացականութեամբ ստեղծուած ոչ լիարժէք տեսութիւններից, ենթադրութիւններից, փիլիսոփայաութիւններից ձեռբազատուել, ինչը շա¯տ-շատ դժուար է իրագործել: Սա քրիստոնէութեան մէջ զուգահեռ է հրէականութեան եւ մահմետականութեան թլփատման արարողութեան, որ նոյնպէս «մկրատուելու» գործողութիւն է, սակայն զուտ ֆիզիկական:
«Քանիցս անգամ ուտիցէք ի մարմնոյ իմմէ եւ ըմպիցէք յարենէ իմմէ՝ զյիշատակ մահուան իմոյ պատմեսջիք, մինչեւ ի դարձ գալստեան իմոյ յերկիր».- Սուրբ Գրոց աշխարհաբար տարբերակում թարգմանուել է. «Վասն զի քանի անգամ որ այս հացը ուտէք ու այս գաւաթը խմէք, Տէրոջը մահը պիտի պատմէք՝ մինչեւ ինք գայ»: Պէտք չէ մոռանալ, որ Յիսուս միշտ խօսել է առակներով, որոնք ունեցել են տողատակային իմաստ (ենթիմաստ): Սա էլ այդպէս է: Եթէ բառացի ընկալենք ասուածն ու կատարենք՝ ապա վայրենի արիւնախում եւ գազանաբարոյ մարդկանցից չենք տարբերուելու: Գրաբարի մերօրեայ մասնագէտներից մէկն առաջարկել է մեզ իր թարգմանածը, որը ներկայացնում ենք. «Քանի անգամ ուտէք իմ մարմնից եւ ըմպէք իմ արիւնից՝ իմ մահուան յիշատակը պիտի պատմէք մինչեւ իմ գալստեան վերադարձը երկիր»: Մեր վրդովմունքը պահում ենք մեր մէջ: Ըստ մեզ, «Քրիստոսի մարմինը» պէտք է հասկանալ Նրա սուրբ եւ անարատ մարմնական-բարոյական կենցաղավարութիւնը: Նրա «արիւնը»՝ երկրի վրայ Նրա գործունէութեան ծիրն է, Նրա սերմանած իմաստութեան հունդերը՝ խօսքն ու գործը: Հետեւաբար «մարմինը ուտել»-ը պէտք է հասկանալ Նրա ֆիզիկական բարոյականութեամբ լինել, զուսպ լինել, պահեցողութեան հետեւել: Իսկ «արիւնը ըմպել»-ը պէտք է ըմբռնել Նրա նման հոգեւոր գործունէութիւն ծաւալել չարի ու սատանայի դէմ, եւ ամրապնդել ու բազմացնել բարին:
«Խաչուել»-ն ունի թէ «սերնդագործել» եւ թէ «խմորուել» իմաստները: Հետեւաբար բովանդակութիւնը լինում է՝«Քրիստոսին հետեւելով հրաժարուեցին մարմնական խմորումներից, կարիքներից ու ցանկութիւններից»:
Այս նախադասութիւնը ճշգրիտ բացատրութիւնն է խաչելութեան վերջին պահին Քրիստոսի ասած խօսքին: Այսօր դա ահռելիօրէն իմաստափոխելով, ու Քրիստոսին թոյլ ու մահից վախեցած մի անձ ներկայացնելով՝ թարգմանում են «Տէր իմ, Տէր իմ ինչո՞ւ ինձ լքեցիր»:
Ճառ «ԺԴ» - Ժամանակ՝ դարմանուելու եւ դարմանելու:
«Երկնքի լուսապսակ»-ը տիեզերքի էներգետիկ դաշտն է, որից մեզ տեսանելի են աստղերը, մոլորակներն ու արեգակը: Խօսքը վերաբերւում է սրանցից մեզ հասնող լուսային ու ջերմային էներգիաներին, ի հարկէ նաեւ հոգեւոր-իմացական էներգիաներին: «Երկրի լուսապսակ»-ը առաջին հերթին երկիր մոլորակի մակերեսի կեղեւն է, ցամաքով եւ ջրային զանգուածներով, իսկ երկրորդ պարագայում՝ երկիրը ծածկող ու պաշտպանող օդային շերտն է, մինչեւ օզոնային շերտը: Նոյնպիսի լուսապսակային համակարգ ունի նաեւ մարդը, որի մարմինը միաւորող ու նրան կերպարանք տուող շօշափելի «լուսապսակ»-ը մաշկն է, իսկ երկրորդը՝ որ նաեւ պաշտպանական ֆունկցիա-գործառոյթ ունի, անտեսանելի լուսային- էներգետիկ «աուրա»-ն է:
«Սատակ լինել»-ը նշանակում է «մասնատուել»: Ուստի խօսքը վերաբերւում է աշխարհ-ցամաքի բաժան-բաժան լինելուն, եւ ո՛չ թէ միայն կենդանական աշխարհի բնաջնջման:
Սատանան երկիրն ու մարդկանց ճակատագիրը տնօրինելու համար ցանկացել է իր գահը դնել ամպերից վեր: Ըստ գիտնականներից ոմանց եւ ըստ մեզ՝ լուսինը այդ նպատակով կառուցուած առաջին արհեստական արբանեակն է եղել երկրի, որ Բաբելոնում կիսկատար կառուցուած «աշտարակ»-ը պիտի լինի: Որովհետեւ «աշտարակ»-ը «լոյս արարող ակ» է, որ կարող է նաեւ արբանեակ լինել:
Ճառ «ԺԵ» - Ժամանակ՝մարմնաւորման:
«Անտ» բառարմատը կարելի է համեմատել անգլ. «ant=մրջիւն»-ի հետ, եւ թերեւս մրջիւնը իսկապէ՞ս պատկերում է արական սերմը: «Անտ»-ն ու «անտի»-ն ընդունուած է հասկանալ «այն տեղ», ու «այն տեղից», որոնցով նկատի է առնւում «երկինքը», «Աստուած». ի հարկէ սրանում կայ ճշմարտութիւն, որովհետեւ «արական սերմ»-ը նաեւ «Աստուածային սերմ» է, որն Աստուծոյ պարգեւն է տղամարդուն: Եւ դա է կազմաւորուող եւ մարմնաւորուող էակի հոգին:
«Երկիրն կենդանեաց»-ը կարելի է հասկանալ թէ՛ «կենդանական երկիր» եւ թէ՛ «ապրողների երկիր», ուր ըստ Մաշտոցի՝ցաւ չկայ, տրտմութիւն չկայ, եւ մահ չկայ:Հետեւաբար խօսքը չի կարող վերաբերուել «երկիր մոլորակ»-ին՝ ուր մահ կայ, այլ մի ուրիշ «երկրի»: Մեր կարծիքով դա Cygnus համաստեղութեան մէջ է (նախկին «Անգղ»-ը, ներկայիս «Կարապ»-ը), որտեղից երկիր մոլորակ են եկել մսով-ոսկորով եւ անմահ Անգեղ-հրեշտակները, ու հաաւանաբար վերադարձել են այնտեղ:
Փորձենք մեկնել: Մարդ արարածը առաջին հերթին հոգեւոր առողջութեան մակարդակում միշտ էլ թերի է, ինչպէս եղել են առաջին սուրբերը: Մարդու որդին չի կարող կատարեալ լինել ու լուսապսակային ամբողջական մաքրութեան հասնել դժբախտաբար, քանի որ ժառանգականօրէն արդէն մեղքեր ունի: Թէկուզ եւ մի քիչ մաքուր եղող մարդու հոգին Քրիստոսի կողմից գնահատուելու է ու նա իր մարմնի հետ յարութիւն-լուսապսակ է ստանալու բոլոր սուրբերի հետ նոյն ժամանակ, Քրիստոսի երկրորդ գալստեան: Ահա կատարելութեան այդ պահի մասին է խօսքը, որին հասնելու են նախորդ սուրբերը՝ մեզ հետ միասնաբար:
«Մի յուսայք յիշխանս յորդիս մարդկան, զի ելցէ հոգի ի նոցանէ եւ դարձցին անդրէն ի հող, եւ յայնմ աւուր կորիցեն ամենայն խորհուրդք նոցա» .- Այս հատուածը գտանք Սուրբ Գրքի աշխարհաբար օրինակի «Սաղմ. 146, 3-4»-ում՝ եւ ոչ թէ 144-ի կամ 145-ում. այնտեղ թարգմանուած է. «Մի՛ յուսաք իշխաններուն, մարդու որդիին՝ որուն քով փրկութիւն չկայ: Անոր հոգին կ՛ելլէ, անիկա իր հողը կը դառնայ: Նոյն օրը անոր խորհուրդները կը կորսուին»:
Մարդու հոգին թէեւ Աստուածատուր է, բայց դա հայրական սերմի միջոցով է փոխանցւում: Իսկ մարդու ծննդեան համար արգանդում արդէն կազմաւորուած սաղմին Աստուած տալիս է լուսապսակ-աուրա՝որով սաղմը անջատւում է մայրական աուրայից, ու ձեռք է բերում ինքնուրոյնութիւն, որից յետոյ միայն նա կարող է ծնուել: Աստուածատուր լուսապսակը սաղմին է տրւում ծնունդից ընդամէնը 1 ժամ առաջ: Իսկ եթէ չի տրւում՝ապա երեխան մահացած է դուրս գալիս:
Մարդու մահուան պարագան նման է մարտկոցի մահուան, որը լիցքաւորուելուց յետոյ աշխատելով լիցքաթափւում է եւ աղերի կուտակումներից աղտոտուելով մեռնում է: Այն ինչքան էլ լիցքաւորես (սնես լաւագոյն ուտելիքներով)՝ միեւնոյն է, չի աշխատելու: Ետ կեանքի կոչելու համար պէտք է աղի կուտակումները մաքրել, ինչպէս մարդու պարագայում՝ պահքով եւ ծոմապահութեամբ:
Ճառ «ԺԶ» - ժամանակ՝զօրութեան եւ նուիրումի:
Նաեւ՝«որպէսզի ամրապնդենք նրանց ճշմարիտ վկայութիւնն ու սէրը»:
Ճառ «ԺԷ» - ժամանակ՝էանալու:
«Ողոքանելով» - «ող»-ը այս պարագայում մտքի ողն է, ուստի նշանակում է «մտքի ողը ջարդելով, ոտնատակ տալով»:
«Հեծանոց»-ը յարդը ցորենից բաժանող գործիք է:
Ճառ ԺԸ - ժամանակ՝երկրային կեանքի:
«Զբովս»= անգլ. bow=խոնարհ, խոնարհիլ: Որից «բովանդակ», «բովել» եւալն: «Բով»-ի զոյգն է «բաւ»-ը (արաբ. «բաբ»-«դուռ»-ը)՝որից «անբաւ»-ը, «բաւական»- ը, «բաւարար»-ը, եւայլն: Նախադասութեան միտքը կարելի է հասկանալ՝ «Օրէնքները դրեց փորձելու մարդկանց խոնարհութիւնը», կամ՝ «օրէնքները դրեց փորձելու մարդկանց՝ ինչպէս հալոցքի մէջ փորձում են ոսկին եւ արծաթը:
«Զանդս մտաց եւ անդամոց» .- «Անդ» արմատը համապատասխանում է թէ՛ անգլ. «end»-«վերջ»-«վերջոյթ» բառին եւ թէ՛ «hand»-«ձեռք» բառին, որովհետեւ ձեռքն էլ վերջոյթ է: Նոյն իմաստն է պահպանուել հայերէնի «հանդիպել» բայում, որը կառուցուած է «հանդ» եւ «դիպել» հատուածներից, ուր «հանդ»-ը «ձեռք»-ն է, իսկ «դիպել»-ը «deep»-«խոր» անելն է, այսինքն երկու ձեռքերը առաջ պարզելու պատկերն է ուրուագծւում՝ դիմաւորելու համար հանդիպակաց անձին, թերեւս նաեւ ձեռքերով գրկելու համար նրան: «Հանդարտ» բառում առկայ է «հան»- «հանել»-ը, «հանդ»-«ձեռք»-ը եւ «դարտ»՝ անգլ. «dart»-«դաշիւն»-ը, եւ պատկերւում է դաշիւնը կամ փոքրիկ սառը զէնքը ձեռքից մի կողմ դրած կամ հանած լինելու վիճակը: Հետեւաբար, «զանդս մտաց»-ը կարելի է հասկանալ «մտքի վերջոյթները»՝ որոնք ուղեղի գործունեայ վերջնամասերն են, «նեյրոն»-խելերը, նաեւ քիթը, որոնք կարող են պեղել գիտութիւնները, տիեզերական գաղտնիքները, եւ մտայղացումների պատճառ դառնալ: Իսկ «զանդս անդամոց»- ը առաւել պարզ է, որպէս «անդամների վերջոյթները», ձեռքի թաթերը, մատները եւայլ: Հետեւաբար նախադասութեան իմաստն է՝ «ոռոգում են կամ սնում են մտքի եւ անդամների վերջոյթները հոգեւոր շահերով եւ նիւթեղէն պէտքերով»՝ որ աշխուժացնեն:
Ճառ ԺԹ - ժամանակ՝երկնային կեանքի:
«Եւ եղեն մեղաւորք ճշմարտութեան աւանդից» .- Այստեղ «մեղաւորք»-ն ունի «շեղուածներ» իմաստը, ինչը «մեղք» բառի հիմքն է, որ տիեզերական Աստուածային օրէնքներից շեղուելու պարագան է: Քանզի բառի արմատ «մեղ»-ը «mail» ձեւով հանդիպում է անգլերէնում, որի բուն բովանդակութիւնն է այլ «կենտրոնից մի ուղղութեամբ շեղել – ուղարկել»-ը, նոյնպէս ռուսերէնում «միլի մօյ»-ը՝ իբր «սիրելիս», «քնքուշս» եւայլն, որն իրականութեան մէջ սրանցից բոլորովին տարբեր իմաստ ունի, եւ այն պարագան է՝ երբ խնդրոյ առարկայ անձը մարդկային ընդհանրական ստանդարտից տարբերւում է, շեղւում է, թերեւս իր շարժումներով, դիմագծերով, խօսքով եւայլն: Սոյն բառը պահպանուել է արաբերէնում՝ իր ճշգրիտ իմաստով, «մէյլ»= «շեղում»: Հետեւաբար «եւ եղեն է, մեղաւորք ճշմարտութեան աւանդից»-ի մեր թարգմանութիւնը արդարացի այլապէս նախադասութիւնը կը լինի անհեթեթութիւն:
«Որոց կատարածն»-ը ըստ հարմարութեան՝ թարգմանել ենք «նրանցից ովքեր հասել են վերջնակէտին», որովհետեւ «կատարած» բառի «կատ» հիմքը համապատասխանում է անգլ. «cut»-«կտրել»-«կտրուած» բառին, երբ «կատար»-ն ու «կատարելութիւն»-ը վերջին սահմանն է, որից այն կողմ նոր իրավիճակ է եւ նոր սկիզբ, հետեւաբար եթէ հարցը կեանքի կատարին է վերաբերւում՝ ապա դրա աւարտն է երկրի շրջանակներից ներս:
Մեր ձեռքի գրաբարեան օրինակում տպուած է «զոր ունէր», մինչդեռ վստահ ենք, որ «զօր ունէր» պիտի լինի, «զօրութիւն ունէր» իմաստով: Որովհետեւ նախադասութեան սկիզբում արդէն խօսւում է ենթակայի ունեցած ցաւերի մասին՝«ստունկանութեան ցաւուցն» արտայայտութեամբ, եւ սոյն «զոր»-ը քերականականօրէն կապուած է «զարդարութեանն վարս»-ին, այլապէս՝ «արդարութեան վարքերի զօրութիւնն» է:
«Ամբարշտութիւնս մեղաց իմոց» .- «Ամբարշտութիւն»-ը ամբարելու-կուտակելու մոլորութիւնն է: Իսկ «մեղքերի ամբարշտութիւն»-ը՝մեղքերի (հոգեւոր- ֆիզիկական սխալների) խիստ կուտակումն է, որի հետեւանքներից են մարմինի «աղի կուտակումները», որոնց նստուածքների մաքրման մասին է խօսքը:
«Արտասուաց ընդունարան առնել զանձն» .- «Ընդունարան» բառի կառուցուածքն է «ընդ-դուն-արան», որտեղ «ընդ»-ը առաջացել է «ունդ»-«սերմ»- ից, որ մարդու պարագայում անհատն է, «դուն»-ը համապատասխանում է անգլ. «down»-«ներքեւ» բառին («դու» երկրորդ դէմքը առաջին հերթին տղամարդու կողակիցն է, նրա անմիջական ենթական), «արան»-ը «անելու տեղ»-ն է: Եւ այս բոլորը միասին հաապատասխանում են «անհատի խոնարհուելու տեղ»-ին, այսինքն «ընդունարան»-ը այն տեղն է, ուր մարդը պարտաւոր է խոնարհուել՝ ինչպէս թագաւորի ընդունարանում: Իսկ «սերմ»-ի խոնարհուելու տեղը հողի ընդերքն է, նաեւ որպէս դարման կամ սնունդ՝ ստամոքսն է: Այս պարագայում «ընդունարան»-ը նաեւ այն տեղն է՝ուր սնւում են: Հետեւաբար ընդունարանում թէ՛ խոնարհւում են, եւ թէ ուտելու են նստում խոնարհուելով: «Արտասուաց ընդունարան առնել զանձն» խօսքը եթէ բառացի թարգմանենք՝ ապա «անձը պիտի խոնարհուի իր արտասուքի սերմերը ուտելու», մի բան՝ որը պատահում է ակամայ, երբ առատօրէն հոսում են արցունքները:
«Եւ Պետրոս … մինչեւ հայելովն յուշ գայ ի Հաւուն ձայնն…»: «Հաւ» բառը Սուրբ Գրքում թարգմանել են «աքաղաղ»՝ մինչդեռ դա որեւէ մի թռչուն է, այն էլ այսօրուայ ընկալումով «էգ» բնոյթի: Գրաբարեան ընդունուած իմաստով նշանակում է «հայր, նախահայր»: Մենք նախընտրել ենք «հայր»-ը՝ որպէս «Հայր Աստուած», որի ձայնը ընկալելով ուշքի է եկել Պետրոս:
«Զի կտակաւն են մեղք. այսինքն՝ընդ կանոնօք: Այնոցիկ ժամանակք որոշին» .- Ի հարկէ եթէ գրուածը քննարկենք մատերիալիստական եւ ներկայի քրիստոնէական ըմբռնումներով՝ ապա անհեթեթութեան առաջ կը կանգնենք: Որովհետեւ այսօր մարդկութեան մեծամասնութիւնն ընդունում է, թէ մարդը մի՛ անգամ է ծնւում եւ վերջ: Եւ դրա հետեւանքներն էլ սարսափելի կործանարար են՝ «ինձանից յետոյ՝ ջրհեղեղ» մտածելակերպով: Մինչդեռ այդ կտակը թողնում է ոչ թէ մարդու ծնողը՝ այլ նոյն անձը, նախորդ կեանքում իր լաւ ու վատ գործունէութեամբ: Որովհետեւ մարդը անընդհատ է վերածնւում՝ որպէսզի կատարելութեան հասնի ֆիզիկապէս, հոգեպէս եւ մտածելակերպով: Այսինքն մարդու անընդհատ վերածնութիւններով՝ նրան հնարաւորութիւն է տրւում է, վերանայելու իր ուղին: Դրա համար էլ Մաշտոց գրում որ «ժամանակներն են որոշում»՝ թէ ով ինչքան է մաքրուել իր մեղքերից: Բայց սա ժխտումը չէ՛ Քրիստոսի երկրորդ գալստեան …:
«Սեղան»-ը՝յատկապէս «սուրբ սեղան»-ը ներկայացնում է «երկինքը», ուր Աստուած է նստում իր սուրբերով հանդերձ: Հետեւաբար «սեղանի վրայ» ասելով՝ պէտք է հասկանալ «երկնքում», «Աստուծոյ առաջ»:
«Մեզ մօտեցնում է Հօր որդէգրութեան» - Ինչո՞ւ «է»-ով եւ ոչ թէ «ե»-ով: «Որդէգրել»-ը կամ «որդեգրել»-ը ընդհանուր առմամբ նշանակում է «որդի կոչել»: Եթէ «ե»-ով է՝ուրեմն «մարմնաւոր որդի» է անձը, որդեգրողի արիւնից ու մարմնից, որին որդեգրելով՝նա ընդունում է նրա արիւնակցութիւնը (թերեւս ապօրինի երեխայ է): Իսկ «Որդէգրութիւն»-ը «է»-ով՝«Է»-ի - Աստուծոյ որդի կոչուելն է:
Ճառ «Ի» - «իմաստութեան կամ ներուժի մասին»:
«Տիրոջ անունը կարդան». - «Կարդասցէ»-ն բովանդակում է «card-ը ասել», այլապէս «գրուածը ասել, բացայայտել»: Իսկ «անուն» նշանակում է «ամբողջութիւն»: Ուստի նախադասութեան իմաստն է՝ «Տիրոջ ամբողջ ասածները կարդան, բացայայտեն»:
Երիվարք - երկու վարք՝ պայմանականօրէն դրական ու բացասական: Արականի եւ իգականի միասնական վարքը-գործը, համատեղ ընթացքը: Ըստ մեզ, «երիվար»-ը զոյգ ձիերով կամ նոյնիսկ երեք ձիերով ընթացող կառքի ձիերից մէկն է, եւ դրա համար է վարժեցուել, եւ ոչ թէ մարդ կրելու համար: Սա չէր կարող միայն ձիերին վերաբերուել, այլեւ զոյգերով աշխատող որեւէ կենդանու, ինչպէս եզին,եղջերուին, շանը:
Այլ .- Տառացիօրէն՝«Աստուծոյ լուսապսակի լոյսը», որ եբրայերէնում դարձել է «Էլ», իսկ արաբերէնում «ալլ»՝«Ալլահ»-«Աստուած» նշակող բառում:
Բանդք՝բանդակալօք - Թուղթ ու գրով կապող կախարդներն ու դեւերը: Որովհետեւ «բանդ»-ը «կապ» է նշանակում, ինչպէս համապատասխան անգլ. «band»-ը: Մինչդեռ մենք թարգմանել ենք «բանտ» եւ «բանտակալներ»՝ այլապէս «բանտապահներ», ըստ նախադասութեան բովանդակութեան:
Ճառ ԻԱ - «Իմաստութիւնն Աստւածային»:
Ճառ ԻԲ - «Իմաստութիւնը բար ու բանի»:
«Հրաւիրէ» - «կեանքի կը կոչի»: Բառի հիմքերն են «հուր»>«հրաւ» (հրով), եւ «էր»>«իր»: «Հուր» արմատի երեք իմաստներից մէկն է «Հոգի», երկրոդը՝«սնունդ», իսկ «իր»-ը նիւթ ու մարմին ներկայացնող տերմին է՝«էր»-ից փոխարկուած: Ուստի «Հրաւէր»-ը պարունակում է հոգին ու մարմինը, իսկ «հրաւիրէ»-ի «է»-ն՝այդ եկուսին էացնողն է, շնչաւոր մարմին դարձնողն է: Իսկ քանի որ «Հուր»-ը նաեւ «սնունդ» է, ապա «հրաւէր»-ը ձեռք է բերում երկրորդ բովանդակութիւն՝«մարմնին հուր- սնունդ» իմաստով: Այսինքն «հրաւէր» բառը նշանակում է նաեւ «ուտել ըմպելու կոչ»:
Ճառ ԻԳ - «Իմաստութիւնը Գոյի Գլխի»՝կամ «Գոյի Իմաստութեան մասին»:
«Զգենուլ զնոր մարդն» .- Այս նախադասութիւնն ունի նաեւ երկրորդ թարգմանութիւն՝ «զօրացրո՛ւ նորոգուած մարդու գենդ» («զ-գեն-ուլ» հիմքով), որ առաւել ըմբռնելի է ու ճշգրիտ՝քան տեքստով բերուածը, որը պայմանական է:
«Շաբաթաւոր» - Մի շաբաթուայ գործերը ղեկավարելու նշանակուած անձ:
«Կահուցն զգուշասցին» - «կացարաններին զգոյշ լինեն»: «Կահ» արմատը համապատասխանում է անգլ. «cab»-ին, որից՝«կաբինետ»- «գրասենեակ»-ը: «Կահ»-ը մեկուսի սենակ է՝վանական համալիրում իւրաքանչիւր վանականի կացարանը: Իսկ «կահ-կարասի»-ն կաբինետային- կացարանային կարասին է, պիտոյքները՝ աթոռը, սեղանը եւայլն:
«Շայեկան» - «վերեւից, երկնքից, Աստծուց եկած»: Բառի արմատ «շայ»-ը «շահ»-ը չէ: Դա հապաւուած բառ է, առաջացած «վիշայ»- ից,որը մնացել է ռուսերէնում՝«վիշշի»-«բարձրագոյն», «վիսոկի»-«բարձր» բառերում:',