ԺԶ. ՎԱՍՆ ՄԱՐՏԻՐՈՍԱՑՆ՝ ՎԱՐԴԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆ ՈՒՍՄԱՆՑ

ՍԿՍԱՆԻՄՔ այսուհետեւ եւ վասն մարտիրոսաց ճառել բանիւ՝ զի պատուեսցուք զյիշատակս նոցա, եւ երանեսցուք նոցա՝ վասն ճշմարիտ վկայութեանն եւ սիրոյ, եւ բազում վարձս առնումք նոցա բարեխօսութեամբն՝ վասն մեր:

Այլ զպաշտօնն Աստուծոյ մատուսցուք սաղմոսիւք եւ օրհնութեամբ եւ երգովք հոգեւորօք՝ սուրբ սրտիւ գովելով զԱնսկիզբն Էութիւնն եւ զԱմենազօր Տէրութիւնն, զի արժանիս արասցէ զմեզ մասին ժառանգութեան սրբոց աւետեացն ի Լոյս՝ ի փառս Տէրութեանն:

Եւ զհանդէս մտերմութեան իւրեանց ցուցանեն(լ) առ ամենեցունց Տէրն եւ Արարիչն Աստուած՝ որ ետ նոցա զայնպիսի յաղթութիւն առ բռնաւորսն եւ հակառակորդսն ճշմարտութեանն, զի եւ մե՛զ տացի շնորհս՝ յաղթել ամենայն կարեաց որ յառնեն ի վերայ մեր, ճակատամարտք՝ երեւելիք եւ աներեւոյթք: Եւ զպաշտօնն փառաբանութեան Աստուծոյ ընծայեն(լ)՝երկրպագութեամբ:

Զի այս իսկ են սրբոցն կամք, զի եւ ժողովուրդք՝ նոցա բարեխօսութեամբն յԱստուծոյ պաշտօնն յորդորեցին, եւ այնպէս առնուն զաշխատութեան փոխարէնս՝ յԱմենասուրբ Երրորդութենէն:

Զի Պօղոս եւ Բառնաբաս արարեալ նշանս յանուն Տեառն Յիսուսի Քրիստոս՝ զառ ի մօրէ զկաղն բժշկելով եւ զարմացուցեա՛լ զամենեսեան. մինչ զի քուրմքն՝ աստուածս զնոսա համարեցան, յերկնից իջեալ՝ եւ զմարդոյ կերպարանս ունելով, վասն որոյ՝ զոհիւք կամէին պատուեալ զնոսա որպէս զաստուածս:

Եւ ամենայն ժողովուրդք որ ժողովին ի յիշատակս սրբոցն՝ ի միտ առցեն հաւատով եւ սուրբ սիրով զհանդէս նահատակութեան նոցա: Եւ նոցա բարեխօսութեամբ՝ աղաչեն(լ) զԱստուած ջերմեռանդ արտասուօք, հսկելով զտիւ եւ զգիշեր ի պաղատանս սուրբ սրտիւ՝ զի զերծուսցէ զմեզ յաշխարհէ աստի չարէ. առաքինասէր վարուք՝ որպէս զսուրբսն զայնոսիկ, որոց յիշատակն կատարին ի փառս Աստուծոյ:

Եւ յաղագս այնորիկ՝ պատառեցին զհանդերձս, եւ ճիչ բարձեալ՝ ասէին. «Մեք ձեզ նմանեալք մարդիկ եմք՝ ծառայք Աստուծոյ բարձրելոյն, որ արար զերկինս եւ զերկիր եւ որ ի նոսա արարածք իցեն. եւ յանուն Նորա՛ բժշկեցաւ սա»: Եւ զայս ասացեալ՝ հազիւ լռեցուցին զամբոխն: Զի լա՛ւ համարեցան մեռանել՝ քան եթէ զպատիւն Աստուծոյ ձգել յինքեանս, եւ փառաւորիլ ի մարդկանէ 622622. Գործք․ ԺԴ 7-14։:

Այսպիսի ինչ արար սատանայ՝ զի զԱստուծոյ պատիւն յինքն ձգեաց. եւ որոշեցաւ ի խնամոց Արարչին իւրոյ՝ եւ անկաւ ի փառաւորեալ կարգաց հրեշտակական դասուցն. եւ եղեւ խաւար՝ փոխանակ լուսոյ, եւ ժառանգորդ գեհենին պատժոց:

Զի սրբոց Առաքելոցն եւ մարգարէիցն եւ ճշմարիտ վարդապետացն ծառայիցն Աստուծոյ անարգս երեւեցուցանելով սատանայի՝ գիտէին ի ձեռն հպարտութեան եւ ամբարտաւանութեան, եւ ամբարհաւաճեալ՝ զի վայր անկումնն, եւ զխոնարհաց եւ զհեզոց զի վեր ելումնն՝ ի տեղիս անկելոցն, մանաւանդ Քրիստոս՝ քանզի յայտնագո՛յնս եցոյց ըստ տնօրէնութեանն զանճառ զխոնարհութիւնն Իւր. յորս եւ ասէ իսկ623623. Մատթ․ ԺԱ 29։. «Ուսարուք յԻնէն՝ զի հեզ եմ եւ խոնարհ սրտիւ, եւ գտջի՛ք հանգիստ անձանց ձերոց»:

Եւ ամենայն սուրբք իւրեանց առաջնորդութեամբ՝ ճշմարտեալ խոնարհութեամբ առ Տէրն ի բարձունս ընթացուցանեն զամենայն հաւատացեալս յԱստուած. զի արժանի՛ լիցին յամենեցունց Փրկչէն՝ փրկութեան եւ քաւութեան սխալանացն, բարեխօսութեամբ սրբոցն:

Եւ այլ մի՛ եւս դառնան(լ) ի դժնդակ վարս սատանայի՝ այլ լսեն(լ) զիւրաքանչիւրոցն նահատակութիւնս, եւ զկատարեալ սուրբ սէրն՝ որ առ Աստուած էր յոյսն նոցա, համբերութեանն նախանձ ունել Քրիստոսիւ՝ որ հրով եւ ցրտով, ջրով եւ սառնամանեօք, քերանովք եւ հարուածովք, բանդիւք եւ կապանօք, սովով եւ ծարաւով, սրով եւ մահու սպառնալեօք, եւ ողոքանօք՝ զի երկչոտն զարհուրեսցի, եւ արին կակղասցի:

Այլ ո՛չ ինչ կարաց այսպիսեացս՝ չարաչար տանջանացն վիշտք եւ նեղութիւնք, եւ վտանգք մարմնոյ՝ քակտել եւ խզել զսուրբ սէրն, որ յԱմենասուրբ Երրորդութիւնն: Եւ յաղագս առաւելութեան Աստուծոյ սիրոյն՝ առին համարձակութիւն բարեխօսութեա՛ն առ Տէր: Զի զայս ամենայն դժնդակ տանջանս ի հակառակաց անտի՝ ընկալան համբերութեամբ բազմաւ, վասն երախտաւոր սուրբ սիրոյ Նորա՝ որ սիրեաց զազգս մարդկան, որ հրաւիրեաց եւ կոչեաց յերկնից արքայութիւն:

Արդ, զհետ երթիցուք Կոչողին, զհետ սրբոցն՝սուրբ սիրով: Խնդրեսցուք ջերմեռանդ շնորհալից արտասուօք զանտի զհանգիստն: Աստեօքս աշխատութեամբ՝ զհուր ցանկութեանցն շիջուսցուք հրով Հոգւոյն Սրբոյ, եւ սրբեսցո՛ւք զանձինս, զերեւելի զգայարանս եւ զաներեւոյթ հոգւոյն շարժմունս ի խղճէ՝ չարեաց626626. Եբր․ Ժ 22։, զի ճշմարտեալք սիրովն որ առ Աստուած՝ կարասցուք մասին սրբոցն աւետեացն արժանի լինել, յետ զկեանս աշխարհիս լուծանելով:
Զի այսպէս՝ ի ժողովս սրբոց հաղորդեսցուք, եւ տօնեսցուք ի փառս Ամենակալին Աստուծոյ՝ որ ետ նոցա զյաղթութիւն առ չար բռնաւորս, եւ փառաւորեաց յերկինս եւ յերկրի՝ որ կան եւ մնան:

Այսպէս յուսալ եւ հաւատալ ի սրբոցն ժողովս՝ եւ ի բարեխօսութիւնսն, որպէս զքահանայս՝ որ կան առաջի այնորիկ որ նստին ընդ աջմէ Հօր, եւ զիւրաքանչիւրոցն պատարագք ընծայեն աղօթիւք՝ առ ի հաշտութիւն ակամայ եւ կամաւոր սխալանաց հաւատացեալ ժողովրդոց, վախճանելոց՝ եւ կենդանեաց:

Եւ իւրեանց ճշմարտեալ հաւատովն, եւ հանդիսաւոր ճգնութեամբ, առաքինասէր վարուք, արդար եւ սուրբ եւ ուղիղ բաղձանօք, շնորհալից սիրով, արտասուագոչ պաղատանօք՝ հաւատա՛ն առնուլ զխնդրելին յամենեցունց Փրկչէն, ըստ յուսոյ հաւատացեալ ժողովրդոց, մանաւանդ ի ձեռն փրկական խորհրդոյն՝ սրբապէս կատարմանն ի Քրիստոս Յիսուս:

Այսպէս է իմանալ զսրբոցն զբարեխօսութիւն առ հաւատացեալ ժողովուրդն: Զի իւրեանց մտերիմ վաստակովքն՝ որք զմարմինս իւրեանց պատարագեցին յերկրի վասն անուանն Աստուծոյ ի հոտ անուշից, եւ սուրբ հոգիք նոցա՝ հոգեւոր բարեխօսութեամբն զԱստուած յողորմութիւն աշխարհի ածեն:

Եւ նշխարք ոսկերաց նոցա՝ փրկութեան շնորհք ընծայեն ի ժողովս հաւատացելոց, որպէս ամենեցուն է քաջայայտ: Զի երեւեսցի սէրն Աստուծոյ՝ ի նոցա նշխարսն բնակեալ, եւ նշանօքն՝ ծանուցեալ յերկրի:

Իսկ արդ իմանալեօքն՝ զյուսացելոց իրաց զհաստատութիւն, եւ զյանդիմանութիւն Աստուծոյ մերձաւորութեանն՝ ունին զհամարձակութիւն բարեխօսութեան, որ ո՛չն երեւի մարմնաւորացս՝ այլ երեւելեօքս շնորհատուր զօրութեանն Աստուծոյ ի նոցա նշխարս. եւ ի սուրբ ժողովս զաներեւոյթսն իմասցուք, առաւելագոյն՝ այցելութիւն ի Տեառնէ: Զի հոգիք՝ ասէ, առաւե՛լ են քան զմարմինս՝ առ Արարիչն եւ առ արարածս:

Զի այսպիսի շնորհք տուան յԱստուծոյ՝ Առաքելոց եւ մարգարէից եւ մարտիրոսաց, եւ ամենայն ընտրելոց սրբոց՝ յերկրի աստ եւ յերկինս, զի նոցա առաջնորդական հանդիսիւքն եւ առաքինասէր վարուք՝ հաճոյասցուք Աստուծոյ. եւ նոքա պատճառք լինին մեզ փրկութեան եւ կենաց՝ միշտ բարեխօսութեամբն իւրեանց:

Եւ մեք զփառաւորեալսն յԱստուծոյ երանեսցուք, որ վասն սիրոյն Աստուծոյ՝ զանձինս իւրեանց մատնեցին չարչարանաց եւ մահու, եւ առին զպատիւն եւ զպարգեւսն անապական՝ յԱնմահ Թագաւորէն:

Այլ զպաշտօնն եւ զփառաբանութիւնն երկրպագութեամբ Ամենասուրբ Երրորդութեանն մատուսցուք՝ ի յիշատակս կատարման ամենայն սրբոց Աստուծոյ: Զի այս են կամք ամենեցունց Տեառն՝ եւ ամենայն սրբոց նորա. զի Նա՛ է փառաց եւ պատւոյ արժանի՝ յամենայն սրբոց եւ յարարածոց, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Ճառ ԺԶ.Ծ-9090. Ճառ «ԺԶ» - ժամանակ՝զօրութեան եւ նուիրումի: Ուսուցողական Վարդապետութիւն՝ Մարտիրոսների Մասին

Սկսենք այսուհետեւ մարտիրոսների մասին ճառախօսել՝ որպէսզի պատուենք նրանց յիշատակը, եւ երանենք նրանց Տիրոջ հանդէպ իրենց ճշմարիտ վկայութեան ու սիրուն համարԾ-9191. Նաեւ՝«որպէսզի ամրապնդենք նրանց ճշմարիտ վկայութիւնն ու սէրը»: , եւ բազում վարձատրութիւն ստանանք նրանց բարեխօսութեամբ՝ մեզ համար:

Այլեւ Աստծուն պաշտամունք մատուցենք սաղմոսներով, օրհնութեամբ եւ հոգեւոր երգերով՝ սուրբ սրտով գովելով Անսկիզբ Էութիւնն ու Ամենազօր Տէրութիւնը, որ մեզ արժանացնի սուրբերին աւետուած ժառանգութեան՝ Իր փառերի Տէրութեան Լոյսին:

Թող ցոյց տան իրենց մտերմութեան գործերը բոլորիս Տիրոջն ու Արարիչ Աստծուն՝ որ մարտիրոսներին այդպիսի յաղթութիւն է տուել բռնաւորների624624. Բռնակալների։ եւ ճշմարտութեան հակառակորդների դէմ, որպէսզի մե՛զ էլ շնորհներ տայ յաղթելու բոլոր հոգսերը՝ որոնք մեր դէմ են յառնում երեւելի եւ աներեւոյթ ճակատամարտերով: Եւ թող երկրպագութեամբ փառաբանութեան պաշտամունք ընծայենք Աստծուն:
Որովհետեւ իսկապէս ա՛յս է կամքը սուրբերի՝ որ հաւաքուողները նրանց բարեխօսութեամբ Աստծուն պաշտամունք մատուցելու յորդորուեն, եւ ստանան իրենց աշխատութեան հատուցումը՝ Ամենասուրբ Երրորդութիւնից:

Ինչպէս Պօղոսն ու Բառնաբասը մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի անունով նշան անելով բուժել են ծննդով կաղին՝ զարմացնելով բոլորին: Այդժամ քուրմերը նրանց աստուածներ են համարել՝ երկնքից իջած ու մարդու կերպարանք առած, եւ ցանկացել են նրանց զոհերով պատուել՝ որպէս աստուածների:

Եւ սուրբերի յիշատակն յարգելու հաւաքուող բոլոր մարդիկ՝ թող իրենց մտքերում հաւատքով ու սուրբ սիրով պահեն նրանց նահատակութեան625625. Առաջամարտիկութեան։ հանգամանքները: Եւ նրանց բարեխօսութեամբ թող աղաչեն Աստծուն ջերմեռանդ արտասուքներով, եւ սուրբ սրտով թող հսկեն ու պաղատեն ցերեկ ու գիշեր՝ որ Աստուած իրենց զերծ պահի այս աշխարհի չարից: Եւ թող լինեն առաքինասէր վարքերով ինչպէս այդ սուրբերը՝ որոնց յիշատակն են կատարում փառաւորելով Աստծուն:
Եւ այդ պատճառով Պօղոսն ու Բառնաբասը պատառոտել են իրենց հանդերձները՝ ու ճիչեր արձակելով ասել են. «Մենք ձեզ նման մարդիկ ենք՝ ծառաները Բարձրեալ Աստուծոյ, որն արարել է երկինքն ու երկիրը արարածներով հանդերձ. եւ Նրա՛ անունով բուժուեց այս մարդը»: Եւ այս ասելով՝ հազիւ թէ լռեցրել են ամբոխին: Որովհետեւ աւելի լաւ համարել են մեռնել՝ քան թէ Աստուծոյ պատիւը իրենք իրենց վերագրելով փառաւորուեն մարդկանցից622622. Գործք․ ԺԴ 7-14։:

Այդպիսի մի սխալ է գործել սատանան՝ որն Աստուծոյ պատիւը իրեն է վերագրել, ու զրկուել է Արարչի խնամքներից, ընկել է հրեշտակների դասի փառաւորեալ կարգից, եւ եղել է խաւար՝ փոխանակ լոյսի, եւ ժառանգորդ գեհենի պատիժներին:

Քանի որ Աստծուն ծառայող Առաքեալներին, մարգարէներին եւ ճշմարիտ վարդապետներին անարգ ցոյց տալով՝ սատանան իր հպարտութեան ու ամբարտաւանութեան պատճառով ամբարհաւաճել ու վար է ընկել, եւ նրա եւ նրա նմանների տեղը բարձրացել են խոնարհներն ու հեզերը՝ մանաւանդ Քրիստոս, որն Աստուծոյ անճառելի տնօրինութեամբ՝ առաւելագոյն պարզութեամբ է ցոյց տուել Իր խոնարհութիւնը. դրա համար նոյնիսկ ասել է625625. Առաջամարտիկութեան։. «Սովորէ՛ք ինձանից՝ թէ ինչքան հեզ եմ ու խոնարհ սրտով, եւ կը գտնէ՛ք ձեր անձերի հանգիստը»:

Եւ բոլոր սուրբերն էլ Տիրոջ խոնարհութեամբ ճշմարտուելով՝ իրենց առաջնորդութեամբ բարձրունքների են տարել Աստուծոյ բոլոր հաւատացեալներին, որպէսզի սուրբերի բարեխօսութեամբ եւ մեր բոլորիս Փրկչի միջոցով արժանի դառնան սխալների քաւութեանն ու փրկութեան:

Որպէսզի այլեւս չվերադառնան սատանայի դժնդակ վարքերին՝ այլ լսեն իւրաքանչիւր սուրբի անցած ուղու եւ կատարեալ սուրբ սիրոյ մասին, որոնց յոյս-իմացականութիւնը Աստծուց է տրուել, եւ որոնք Քրիստոսից են սովորել համբերութեան նախանձախնդրութիւնը, ու փորձուել են հրով, ցրտով, ջրով, սառնամանիքով, ծեծերով, հարուածներով, բանդերով, կապանքներով, սովով, ծարաւով, սրով, մահուան սպառնալիքներով ու ողոքանքներով՝ որպէսզի երկչոտը զարհուրէր եւ արին կակղէր:

Բայց ո՛չ մի բան՝ ո՛չ չարաչար տանջանքների վիշտերը, ո՛չ նեղութիւնները, ո՛չ էլ մարմնին սպառնացող վտանգները չե՛ն կարողացել քակել ու խզել նրանց Ամենասուրբ Երրորդութեան սուրբ սիրուց: Եւ Աստուծոյ սիրոյ առաւելումով՝ համարձակութիւն են ձեռք բերել մեզ համար էլ բարեխօսելու Տիրոջ առաջ: Որովհետեւ մեծ համբերութեամբ են տարել հակառակորդներից եկող տանջանքները՝ վասն երախտաւոր սուրբ սիրոյն Տիրոջ, որ սիրել է մարդկանց ազգին՝ ու կոչ անելով հրաւիրել է գնալ երկնքի արքայութիւն:

Արդ սուրբ սիրով ընթանանք մեզ հրաւիրողի եւ սուրբերի հետ: Ջերմեռանդ շնորհալից արտասուքներով՝ նրանցից խնդրենք վերին հանգիստը: Մեր ցանկութիւնների հուրը ջանանք այստեղ շիջանել Սուրբ Հոգու հրով՝ եւ սրբենք չարը626626. Եբր․ Ժ 22։ մեր անձի խղճի վրայից, մեր երեւելի զգայարաններից եւ մեր աներեւոյթ հոգու շարժումներից՝ որպէսզի Աստուծոյ սիրով ճշմարտեալներս մեր երկրային կեանքի աւարտին արժանի դառնանք սուրբերի աւետած բաժնին:

Որովհետեւ ժողովների ժամանակ այսպէս կարող ենք հաղորդուել սուրբերի հետ, եւ տօնել փառքն Ամենակալ Աստուծոյ՝ որն ապահովել է նրանց յաղթանակը չար բռնաւորների դէմ, եւ նրանց փառաւորել է երկնքում եւ երկրի վրայ՝ որ ապրեն ու մնան։

Ժողովների ժամանակ այսպէս պէտք է յուսալ սուրբերից՝ եւ հաւատալ նրանց բարեխօսութեան. ինչպէս քահանաներից՝ որոնք գտնւում են Հօր աջին նստածների առջեւում627627. Եկեղեցու խորանին։, եւ նրանցից իւրաքանչիւրին պատարագ են մատուցում աղօթքներով՝ որպէսզի Աստուծոյ հետ հաշտեցնեն կամայ թէ ակամայ սխալուած հաւատացեալ ժողովրդին, վախճանուածներին ու կենդանի եղողներին:

Եւ քահանաներն իրենց ճշմարտեալ հաւատքով, հանդիսաւոր ճգնութեամբ, առաքինասէր վարքերով, սուրբ ու ուղիղ բաղձանքներով, եւ արտասուագոչ պաղատանքներով՝ պէտք է հաւատան առնել խնդրուածը բոլորիս Փրկչից, ըստ հաւատացեալ ժողովրդի յոյս-իմացականութեան, մանաւանդ Քրիստոս Յիսուսի փրկական խորհրդով՝ ինչը Նա կատարել է սրբապէս:

Այսպէս պէտք է հասկանալ սուրբերի բարեխօսութիւնը՝ հաւատացեալ ժողովրդի համար: Քանզի իրենց մտերիմ վաստակներով՝ իրենց մարմինը պատարագել են628628. Նուիրել են։ երկրի վրայ որպէս անուշ հոտ, վասն Աստուծոյ անուան՝ եւ հիմա էլ իրենց սուրբ հոգիների բարեխօսութեամբ Աստծուն մղում են ողորմած լինելու աշխարհի հանդէպ:

Եւ նրանց ոսկորների նշխարները փրկութեան շնորհներ են ընծայում ժողովուած հաւատացեալներին՝ ինչը բոլորին է քաջայայտ, որպէսզի մեզ երեւելի լինի Աստուծոյ սէրը՝ որն հաստատուել է նրանց նշխարներում, եւ երկրին է ծանուցւում նրանցից բխող նշաններով:

Իսկ արդ, սուրբերի հոգիները իրենց իմացականութեամբ իմանում են յուսացուած իրողութիւնների հաստատութիւնը, եւ իրենց մերձաւորութեամբ Աստծուն՝ համարձակութիւն են ունենում դէմ առ դէմ բարեխօսելու Նրան մեր համար, ինչը տեսանելի չի լինում մարմնաւորներիս՝ մինչեւ որ Աստուծոյ շնորհատուր զօրութեամբ իմանալի է դառնում նրանց նշխարների վրայ: Եւ սուրբ ժողովներում իմանում ենք աներեւոյթները՝ որոնցից առաւելագոյնն է լինում Տիրոջ այցելութիւնը: Քանի որ հոգիները՝ ասում է, առաւել բարձր են քան մարմինները՝ թէ՛ Արարչի եւ թէ՛ արարածների համար:

Աստծուց ահա այսպիսի շնորհներ են տրուել Առաքեալներին, մարգարէներին, մարտիրոսներին եւ բոլոր ընտրեալ սուրբերին՝ թէ՛ երկրի վրայ եւ թէ՛ երկնքում, որպէսզի իրենց առաջնորդական գործերով եւ առաքինասէր վարքերով հաճելի լինեն Աստծուն՝ եւ միշտ իրենց բարեխօսութեամբ պատճառ դառնան մեր փրկութեանն ու կեանքին:

Եւ մենք պէտք է երանի տանք Աստուծոյ կողմից փառաւորուածներին, որովհետեւ Աստուծոյ սիրոյն՝ նրանք իրենց անձերը չարչարանքների եւ մահուան են մատնել, եւ Անմահ Թագաւորից արել են անապական պարգեւներ:

Այլեւ Աստուծոյ բոլոր սուրբերի յիշատակը կատարելու ժամանակ պէտք է երկրպագութեամբ պաշտամունք ու փառաբանութիւն մատուցենք Ամենասուրբ Երրորդութեան: Որովհետեւ այս է կամքը բոլորիս Տիրոջն ու Նրա բոլոր սուրբերի, որովհետեւ Նա՛ է փառքի եւ պատուի արժանի՝ բոլոր սուրբերի եւ արարածների կողմից, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: