ԻԱ. ՎԱՍՆ ՏՐՈՑ ԻՄԱՍՏՈՒԹԵԱՆ՝ ՈՐ Ի ՀՈԳՒՈՅՆ ՍՐԲՈՅ ՊԱՐԳԵՒԵՑԱՒ, ՍՈՒՂ ԻՆՉ ԲԱՆՍ

Անբաւ են խնամք տեսչութեան Արարչին եւ լուսաւորութիւն՝ ի յօրինուածս արարածոց Իւրոց: Զի որում շատն տուաւ՝ բազումս խնդրէ զարմտիս բարեացն, Աստուած. եւ որում սակաւն՝ յաւելուածս շահիցն, ըստ առաւելն առցէ զշահսն:

Որպէս յառակս տաղանդացն է իմանալ՝ յաւելուածոցն ի սակաւուցն, եւ ընտրողական մտօք՝ զոր ետ Աստուած հրեշտակաց եւ մարդկան, զի լիցին արբանեակք Բարերարին կամացն՝ եւ քարո՛զք շնորհացն Նորա, սերմանել զերախտիս Նորա ընդ ամենայն արարածս՝ հաւանական կամօք եւ ընտրողական շնորհիւ: Եւ զի գոն առաւելութիւնք իմաստութեան եւ զօրութեան եւ մեծութեան՝ յերկինս եւ յերկրի:
Զայս լուսաւորական ուխտ գիտութեանն Աստուծոյ կարգեալ է ի մեզ՝ զի որ բազումն առառաւել սիրեսցէ, եւ զառաւե՛լ բարիսն ընծայէ Աստուծոյ:
Իսկ որ սակաւն՝ եւ այն յԱստուծոյ խորին գիտութենէն ըստ կարին, եւ զմետերիմ շահիցն՝ զիրաւն խնդրէ:
Եւ դարձեալ որ դժնդակ վարս ունին՝ եւ առ նոսա է զանազանութիւն չարի, առաւել՝ եւ կամ նուազ: Եւ որք դառնան՝ ո՛չ անտես առնէ ի խնամոց սիրոյն, թէպէտ եւ արբանեակք եղեն չարին՝ ի կամակար մտաց: Զի այսու ցուցցի բարերարութեան խնամք՝ զի մի՛ ոք կարծեսցէ ակնառութեամբ բաշխել զշնորհս յարարածս, այլ ըստ արժանեացն:
Առնէ այցելութիւն եւ անարժանիցն՝ թէպէտ եւ ո՛չ զգան. զի խաւարեալ է առաջնորդական միտքն՝ եւ ո՛չ տեսանեն զլոյսն իւրեանց:
Զի մտահոսան խորհուրդք երկասիրաց՝ ո՛չ թողացուցանեն տեսանել զպատշաճն. այլ ի հոգս վնասակարս ծփին՝ յորոց բարի ինչ ո՛չ յառաջագայի, այլ՝ չար:

Եւ վասն այսորիկ՝ արգելեա՛լ է ի նոցանէ շնորհն. զի արգելեալ է ի նոցանէ սուրբ սիրոյն կամք եւ առաքինութեանցն յօժարութիւնք, բազմադարման երախտիքն կատարեալ հանդիսիւքն՝ բազում համբերութեամբ եւ ճշմարիտ հաւատով, որպէս զի արժանի՛ լինէին արբանեակք ճշմարտութեանն ի կեանս՝ եւ ի փառս անձին եւ այլոց:
Եւ եթէ արդարոյն միայն էր բազմացուցեալ զմիտս իմաստութեանն՝ երեւէր թէ յաղագս այնորի՛կ յառաջանան արդարք յառաքինութիւնն: Այլ ամենեցուն իմացեալ, զի զարդարսն Աստուծոյ երկիղն յորդորէ՝ եւ զմեղաւորս աներկեղութիւնն լքուցանէ: Եւ վասն այսորիկ՝ մեղան եւ խաւարեցան ի խորհուրդս իւրեանց, եւ կուրացա՛ն մեղօք՝ անմտութեամբ:

Որք զանձինս իմաստունս համարեցան, եւ յաչս իւրեանց՝խորհրդականք776776. Հռ․ Ա 22 (Ա 2 – Անթ․)։, եւ զճանապարհս իմաստութեան ո՛չ ծանեան777777. Հռ․ Գ 17։՝ զի ո՛չ է երկիւղ Աստուծոյ առ աջի աչաց նոցա, եւ վասն այնորիկ ապականեցան եւ պղծեցան՝ եւ ընդ ուղիղն ո՛չ գնացին:

Բայց Աստուածասիրաց իմաստութեանն յառաջնորդել յարդարութիւնսն ամենայն՝ ի լաւն եւ յառաւելն, զի միշտ անքակ մնասցէ ի վերին իմաստութենէն, ի սուրբ եւ ի խաղաղարար՝ եւ լի պտղովք բարեօք778778. Յակ․ Գ 17։: Զի ստուգութեամբ կարգօքն լուսաւորեալ՝ ի միտ առնուն զարդարութիւն ճշմարիտ, եւ ուղղեն(է) զիրաւունս արդարութեան միշտ779779. Առակ․ Ա 3։:

Զիմաստութիւն խօսիմ առ կատարեալս՝ որ գիտե՛ն որոշել զմշտնջենաւորսն յանցաւորացս:

Զիմաստութիւն ո՛չ զաշխարհիս այսորիկ զխափանելոց՝ այլ որ յԱստուծոյ արդարութիւնք են780780. Ա․ Կոր․ Բ 6։. ճշմարիտ հաւատք եւ սուրբ սէր, սրբութիւն եւ խոնարհութիւն, հեզութիւն եւ ճշմարտութիւն ամենայն առաքինութեամբ՝ յարդարեալ ահիւն Աստուծոյ. եւ զգուշանալ ամենապատիր պատրանաց, եւ որոշել ընտ(դ)րողական իմաստիւք զբարին՝ խորհրդոց եւ բանից եւ գործոց:
Զի Դուռն Կենաց իմաստութեանն բաց է, եւ հակառակորդք բազում են՝ գործակցաւ բանսարկուին, որ որսայն զորդիս մարդկան ի կորուստ:
Այլ Աստուած ո՛չ թողու զյուսացեալս եւ զապաւինեալս Իւր՝ որ կարդան առ Նա ի տուէ եւ ի գիշերի, եւ խնդրեն զողորմութիւն եւ զյաղթութիւն առ ամենայն վնասակարութիւնս դիւաց՝ զի փառաւորեսցի Աստուած այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Ճառ ԻԱ.Ծ-113113. Ճառ ԻԱ - «Իմաստութիւնն Աստւածային»: Շատ սուղ բան' տրուած իմաստութեան մասին, որ Սուրբ Հոգուց է պարգեւուել մեզ

Անբաւ774774. Անսահմանափակ են։ են Արարչի տեսչութեան խնամքներն ու լուսաւորութիւնը՝ Իր արարածների յօրինուածքներում: Ում որ շատ է տալիս՝ նրանից պահանջում է բարիքների շատ արմտիքներ. եւ ում որ սակաւ է տալիս՝ նրանից էլ միայն շահերի աւելցուկներն է պահանջում, որպէսզի նա առաւել եւս շահեր ձեռք բերի:

Սա նման է տաղանդների առակին՝ երբ քչի վրայ ոմանք կարողացել են մի բան աւելացնել իրենց ընտրելու ընդունակ մտքով, որն Աստուած տուել է հրեշտակներին ու մարդկանց՝ որպէսզի իրենց հաւան կամքով ու ընտրողական շնորհներով լինեն Բարերարի կամքի արբանեակները, եւ լինեն Տիրոջ շնորհների քարոզողներ՝ Նրա երախտիքները սերմանելով բոլոր արարածներին: Այդպիսով՝ երկրի վրայ եւ երկնքում կը շատանայ իմաստութիւնը, զօրութիւնն ու մեծութիւնը:

Աստուածային գիտութեան այս լուսաւորական ուխտը մեզ համար է կարգուել Աստծուց՝ որպէսզի շատն առնողը առաւել եւս սիրէ Նրան, եւ առաւել շատ բարիքներ ընծայի Աստծուն:

Իսկ սակաւ ստանալը պատահում է Աստուծոյ խորին գիտութեամբ՝ ըստ ստացողի կարողութեան, եւ երբ նա մտերիմ է լինում Աստծուն՝ ապա նրա շահերից պահանջուածն էլ ըստ իրաւունքի է լինում:

Եւ ինչ վերաբերւում է դժնդակ վարքեր ունեցողներին՝ նրանց միջեւ էլ զանազանութիւն է լինում, իրենց առաւել կամ նուազ չարիքներով: Եւ ովքեր ետ են կանգնում չարից՝ նրանց անտես չի թողնում Աստուած, Իր սիրով խնամելով՝ թէպէտ եւ իրենց կամակար կամքով են դարձել չարի արբանեակներ: Այսպիսով Աստուած ցոյց է տալիս Իր բարերարութեան խնամքները՝ որպէսզի ոչ ոք չկարծի թէ շնորհները ակնառութեամբ775775. Ի ծնէ։ են բաշխւում արարածներին, այլ՝ ըստ արժանիքների:

Աստուած այցելութիւն է տալիս նաեւ անարժաններին՝ թէպէտ եւ չեն զգում այն, որովհետեւ խաւարած է լինում նրանց առաջնորդական միտքը՝ եւ իրենց մէջ չեն տեսնում լոյսը:

Որովհետեւ երկրասէրների միտք քամող խորհուրդները չե՛ն թողնում տեսնել պատշաճը՝ այլ միտքը ծփացնում են վնասակար հոգսերի վրայ, որոնցում ո՛չ մի բարի բան չի լինում՝ այլ միայն չարը:

Եւ դրա պատճառով էլ շնորհները դուրս են մղւում նրանց մէջից՝ քանզի իրենցից դուրս են մղել սուրբ սիրոյ կամքը, առաքինութիւն անելու յօժարութիւնը, ու բազում համբերութեամբ, ճշմարիտ հաւատքով ու կատարեալ հանդիսաւորութեամբ ստացուող բազմադարման երախտիքները՝ որոնցով արժանի էին լինելու այս կեանքում կոչուելու Աստուծոյ ճշմարտութեան արբանեակներ, իրենց՝ եւ ուրիշների փառքի համար:

Բայց եթէ Աստուած միայն արդարի միտքը հարստացնէր իմաստութեամբ՝ կարծուելու էր թէ դրա պատճառով են արդարները առաջդիմում առաքինութեամբ: Պէտք է բոլորն իմանան՝ թէ արդարներին յորդորում է Աստուծոյ երկիւղը, իսկ մեղաւորներն իրենց աներկիւղութեան պատճառով՝ լքւում են Աստծուց: Նոյն պատճառով էլ նրանք սխալներ են գործում, իրենց խորհուրդներով խաւարում են՝ եւ իրենց անմտութեամբ՝ կուրանում են մեղանչելով:

Այդպիսիներն իրենց անձը իմաստուն ու խորհրդական են համարում776՝ բայց չեն իմանում777777. Հռ․ Գ 17։ իմաստութեան ճանապարհը, որովհետեւ իրենց մտքի աչքի առաջ չեն ունենում Աստուծոյ երկիւղը, ինչի հետեւանքով էլ ապականւում են ու պղծւում՝ բայց չեն գնում ուղիղ ճանապարհով:

Բայց Տէրն Աստուածասէրներին Իր իմաստութեանն առաջնորդելով՝ տանում է լաւ ու առաւել լաւ բոլոր արդարութիւններին, որպէսզի միշտ անքակ մնան վերին իմաստութիւնից, լինեն սուրբ ու խաղաղարար՝ եւ լի բարի պտուղներով778778. Յակ․ Գ 17։: Որպէսզի նրանք ստուգապէս Տիրոջ կարգերով լուսաւորուելով՝ հասկանան ճշմարիտ արդարութիւնը, եւ միշտ իրաւունքները ուղղեն դէպի արդարութիւն779779. Առակ․ Ա 3։:

Խօսում եմ կատարեալների իմաստութեան մասին՝ որոնք գիտեն զանազանել մշտնջենաւորներն անցաւորներից:

Խօսում եմ ո՛չ թէ այս աշխարհի խափանուելիք իմաստութեան մասին՝ այլ որն ունի Աստծուց կարգուած արդարութիւնը780780. Ա․ Կոր․ Բ 6։, ունի ճշմարիտ հաւատք եւ սուրբ սէր, սրբութիւն եւ խոնարհութիւն, հեզութիւն եւ ճշմարտութիւն՝ բոլոր առաքինութիւններով, յարդարուել է Աստուծոյ ահով, եւ գիտի զգուշանալ ամենապատիր պատրանքներից, եւ գիտի ընտրողական իմաստների միջոցով զանանզանել բարի խոհուրդները, խօսքերն ու գործերը:

Քանզի բաց է Աստուծոյ իմաստութեան Կենաց Դուռը՝ բայց բազում են դրա հակառակորդները, որոնք բանսարկուի հետ գործակցելով՝ մարդկանց որդիներին որսում են կորստեան մատնելու համար:

Սակայն Աստուած չի թողնում Իրենից յուսացողներին եւ Իրեն ապաւինողներին՝ որոնք ցերեկ ու գիշեր Նրան են դիմում, եւ խնդրում են ողորմել ու առողջութիւն տալ իրենց՝ որպէսզի յաղթեն դեւերի բոլոր վնասակարութիւնները, եւ փառաւորեն Աստծուն այժմ՝ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: