Գլուխ ԺԱ. - Առաքինութեան վարքերի մասին

ԺԱ. ՎԱՍՆ ՎԱՐՈՒՑ ԱՌԱՔԻՆՈՒԹԵԱՆ ՈՐ ՀԱՆԴԻՍԻՒՔ ԼԱՒՈԻԹԵԱՆ՝ ՊՍԱԿԵԱԼ ԵՐԱՆԻՆ

ԱՄԵՆԱՅՆ արուեստից լաւութեան եւ քաջութեան եւ առաքինութեան՝ Սուրբ Երրորդութի՛ւնն է որ շնորհօք յարդարէ, վասն զի Նա՛ է տուիչ եւ յաջողիչ՝ երկնաւորաց եւ երկրաւորաց:

Եւ որ զմտերիմ հաւատացեալս եւ զսուրբս, եւ զսիրելիս Իւր աշակերտեաց՝ որք ընկալան զարուեստ լուսաւոր կարգացն, եւ վառեցան որպէս զճառագայթս լուսոյ՝ ի մէջ աշխարհաց:

Զի ասէ Տէրն⁴⁵⁰450. Մատթ․ Ե 14 (14-16 – Անթ․)։. «Դուք լոյս աշխարհի էք, եւ լուսաւորէ լոյս ձեր զմարդիկ՝ որպէս զի տեսցեն զգործս ձեր բարիս, եւ փառաւորեսցեն զՀայր ձեր՝ որ յերկինսն է»:

Եւ առաքեալ իբրեւ լուսաւորս՝ ասէ. «Շրջեալ յաշխարհի զԲանն Կենաց՝ ունել ի զգուշութիւն անձանց, եւ ի շահ օգտի բազմաց»:

Որ նոքօք սփռեաց զճառագայթս Բանին Կենաց Ճշմարտութեան ընդ ամենայն տիեզերս՝ եւ կոչեաց զհաւատացեալս ի հաղորդութիւն բարերար կամացն Իւրոց, ի կենդանի փառսն անեղծութեան՝ զի ժառանգաւոր լինիցին արարածք արքայութեան Արարչին, եւ աւետեաց ուրախութեան՝ անճառ բարեացն:

Անբաւ յուսով հաճոյացան սուրբքն, եւ կամօք Արարչին՝ զամենայն դժնդակութիւնս յազդմանէ չարին, եւ զշարժմունս մտաց եւ մարմնոցն խափանեցին:

Շնորհօքն Քրիստոսի, անարատ սրբութեամբ, անդադար աղօթիւք եւ ջերմեռանդն արտասուօք, կատարեալ ժուժկալութեան պահովք՝ սանձեա՛լք զագահութիւն եւ զորկորստութիւն, զլկտութիւն եւ զանառակութիւն եւ զստահակութիւն՝ ի չար անդր:

Ունեալք զդրունս ողորմութեան՝ յիշատակօք սիրոյն Քրիստոսի. յորդորեալք ի հանդէս բարեաց՝ եւ արժանի եղեալք ազատութեան շնորհաց, եւ պարգեւաց Հոգւոյն Սրբոյ՝ վկայութեամբ հանդիսիցին լաւութեան, սուրբ սիրով, մտերիմ հաւատով՝ ի նեղութեան եւ յանդորրու:

Անզբօս եւ անբիծ ունեալք զմիտս եւ զգայութիւնս՝ ամենայն ճշմարտութեամբ: Մի՛ իւիք ունեալք խարդախութիւն՝ եւ կեղծաւոր խորհուրդս անհաւատութեան, եւ անսրբութեան վարս՝ որ են պատճառք կորստեան: Այլ զլուսաւոր սրբութիւնն միշտ յանձինս ունեալք՝ ամբիծ երախտեօք սիրոյն սրբութեան:

Ծաղկեալք առաքինասէր վարուք, եւ պսակեալք յաւիտենական յուսովն՝ ի գովեստ փառացն Աստուծոյ: Զի հրով Հոգւոյն Սրբոյ յանարատ սրբութիւնն վերաբերեալք՝ օթեւանք Ամենասուրբ Երրորդութեանն լինին յերկրի:

Զի ամենայն հանդիսիցին եւ առաքինութեանցն զարդ՝ սրբութիւնն է, յերեւելիս եւ յաներեւոյթս՝ հոգւով եւ մարմնով:

Եւ ամենայն արդարութեան եւ քաջութեան թագ, եւ պսակ պարծանաց՝ սրբութիւնն է միշտ:

Եւ ամենայն կարգաց երկնաւորաց եւ երկրաւորաց փառք եւ պատիւ եւ մեծարանք՝ սրբութիւնն է, որ ընտանեցուցանէ Քրիստոսի Աստուծոյ՝ եւ ամենայն երկնային զօրութեանցն:

Պատմուճա՛ն լուսոյ, եւ արմատ բարեաց՝ սրբութիւնն է:

Եւ որ ճշմարտեալ եւ միաբանեալ են ի գովեստ փառացն Աստուծոյ՝ անմարմնոցն դասք, եւ լուսաւոր վարուք՝ հաստատեալ կան ի սրբութեան. վասն այնորիկ՝ են Ամենասուրբ Տէրութեանն սպասաւորք:

Սոյնպէս հրաման առին Առաքեալքն՝ զսուրբսն կարգել ի սպասաւորութիւն եկեղեցւոյ Աստուծոյ. զի հաղորդ լիցին հրեշտակաց՝ սպասաւորք Քրիստոսի պատարագին:

Զի որպէս հոգին ի մարմինն յարմարի, եւ աճէ զաճումն հասակի՝ սոյնպէս մտաւոր հոգին զամենայնն քննէ, եւ որոշէ զլաւն՝ ի վատթարեն:

Սոյնպես են հաւատք ճշմարիտ Աստուածգիտութեանն՝ որ աճէ զաճումն առաքինութեանցն, որ ի Քրիստոս: Եւ լինի կատարումն հասակի արդարութեանն՝ հաւանութեամբ հաւասարել անդամոցն, ի միաբանութիւն հաճոյիցն Աստուծոյ:

Զի ամենայն լուսաւոր վարք հաւատովքն բովանդակին՝ յերեւելիս եւ յաներեւոյթս: Զի լուսաւորեալ ի գիտութիւն ճշմարտութեան՝ զօրասցի ի հանդէս բարեպաշտութեանցն, որ ի Քրիստոս:

Զի ամենայնի՝ Քրիստոսիւ եղեւ կատարումն, եթէ յերկինս եւ եթէ յերկրի՝ ասէ Առաքեալ⁴⁵³453. Կող. Ա 16: . զի զաներեւոյթսն՝ յերեւելիս ցուցանեն հաւատք, եւ զերեւելիս յաներեւոյթսն՝ ի կամս Տեառն:

Գանձ անկապտելի են հաւատք՝ որք զբարիսն ի մեզ ամբարեն:

Եւ ի ձեռն շնորհացն յայտնեաց հաւատովք զպարգեւս փրկութեան եւ կենացն անմահից՝ զի ամենայն երանութիւնսն յուսով վայելեսցուք: Զի իբրեւ առաջի աչաց ունի զուարթածաղիկ՝ զուրախութիւնսն յուսով, զի մի՛ հեղգասցուք ի հանդիսիցն՝ որ առաջնորդեն մեզ յանանց բարիսն, որ պատրաստեալ է սրբոցն:

Զի նախ սէրն Նովաւ լցեալ եւ զարդարեալ ճառագայթիւք յիշատակօք սրբութեանն՝ եւ ամենայն անդամոցն եւ մտացն առաջնորդէ յարդարութիւն հաւատովք յԱմենասուրբ Երրորդութիւնն եւ ի կամս Նորա՝ սիրով հաստատի:

Զի սիրտ սուրբ՝ տաճար է Հոգւոյն Սրբոյ. եւ սէր սուրբ՝ ունել բնակարան Քրիստոսի. եւ ի նմա հանգուցեալ են Աստուածեղէն կամք:

«Զի որ կայ ի սէրն Իմ, եւ պահեսցէ զԲանս Իմ՝ ասէ Տէրն⁴⁵⁴454. Յովհ. ԺԴ 23: , Ես եւ Հայր Իմ եկեսցուք եւ օթեւանս առ նմա արասցուք», զորս սիրով բարերարութեամբն՝ յանճառ բարիսն վայելացուցանէ:
Եւ որք են՝ որ զԲան Նորա պահեն, որք սուրբ սրտիւ եւ անարատ՝ ամենայն վնասուց մնան անբիծք: Զի որ սիրեն զՆա՝ սիրեսցին ի Նմանէ. եւ որք խնդրեն զՆա՝ լինի պարգեւատու:

Իսկ որք ո՛չ պահեսցեն զՆորա զԲանն՝ ասէ⁴⁵⁷457. Յովհ. ԺԲ 14 (48 - Անթ.): . «Ինքնին Բանն զոր խօսեցայ ընդ ձեզ՝ Նա՛ դատի զձեզ յաւուրն յետնում»:
Իսկ որ զԲանն Նորա պահէ՝ խլէ ի սրտէ զդժնդակ խորհուրդս մեղաց, զանհաւատութիւն, զերկմտութիւն, զչարութիւն, զնախանձ, զաղտեղի ցանկութիւնս՝ հանդերձ ամենայն վնասակարօքն, եւ ի ներքո բերեալ զբարեխորհրդութիւնն սուրբ՝ որ լին է բարեօք ի Քրիստոս:

Զի ազատեալք ի բծից զգայարանքն՝ կատարեսցեն զարդարութիւնս. եւ արթուն կայցեն միտքն զգայութեամբքն՝ ի վերայ շահիցն եւ կենարար գիւտիցն: Եւ մի՛ ի սաստկանալ պատերազմին՝ լքանել եւ լուծանել զմարտն, այլ ճշմարիտ համբերութեամբ զդէմ ունել, եւ երկայնամտեալ յուսով եւ զօրացեալ ի Քրիստոսի շնորհացն՝ յաղթեսցէ մարտին: Եւ հասցէ ի նաւահանգիստն Քրիստոսի՝ շիջուցեալ զազդմունս չարին, եւ զշարժմունս բարուց չարութեան:

Եւ զյաղթութեան զշնորհս ընկալեալ, եւ զգովութիւն ի վերնոց եւ ի ներքնոց՝ պսակեսցի փառօք եւ պարծանօք, աւետեաց փրկութեան կենացն:

Զի որ կայցէ յայն սէրն որ ի Քրիստոսն՝ որ փրկեացն զարարածս եւ եբարձ զթշնամութիւն ի միջոյ, Տեա՛ռնն է բնակիչ:

Եղիցուք նմանողք Նորա մեծութեանն՝ եւ շահեսցուք զբարիս եւ զեղբարս. եւ փոխանակեսցուք զբարին մեր առ նոցա կարիսն եւ զկեանս մեր ընդ մահու նոցա՝ եւ լինիցիմք ժառանգաւոր Նորա տէրութեանն եւ բնակարան կենդանի կամաց Նորա. եւ հաղորդս սքանչելի եւ սուրբ սիրոյ Նորա՝ եւ կցորդ փառաւորեալ փառաց Նորա:

Սէր սուրբ՝ մայր է առողջութեան, անարատութեան, անբծութեան՝ որ խնամէ եւ յորդորէ յառաքինութիւն, եւ յարդարէ յամենայն բարեգործութիւնս:

Սէր՝ աղբիւր է ամենայն բարեաց, որ արբուցանէ զսուրբ անձինս՝ եւ է գրաւական ամենայն երանութեանցն, եւ մեծութեան պարգեւացն՝ Աստուծոյ բաշխող:

Սէր՝ բղխումն երախտեաց Քրիստոսի, եւ վայելեցուցիչ յանպատում շնորհս Նորա. լուծիչ խռովութեան՝ եւ տուիչ խաղաղութեան. լուսաւորիչ մտաց եւ անդամոց:

Սէր՝ սուրբ հոգւոյ եւ մարմնոյ անեղծ ստացուած է:

Որք ունին զնա միշտ, եւ կենդանի շնորհօք ի Քրիստոս՝ ամենաշահ երանութեամբն յարդարեալ, ի գովեստ փառացն Աստուծոյ:

Սէր աւետեօք կենդանի յուսոյն՝ սփոփիչ է նեղութեան եւ վշտաց, եւ լուծիչ ամենայն դժնդակութեանց ի վերայ եկելոց՝ որ զինուորին ընդդէմ առաքինութեան հանդիսից:

Սէր սուրբ երախտեօքն՝ հրեշտակ է խաղաղարար, որ զցասումն մերժէ, եւ զոխութիւն լուծանէ, եւ զնախանձ արտաքս մղէ՝ եւ ցածուցանէ զչար:

Սէր սուրբ այգի վայելուչ՝ որ խաղողով եւ գինեաւ զուարթացուցանէ զսիրտն եւ զզգայարանսն ի տրտմականացն եկամտից, եւ ուրախ առնէ ի կամս Տեառն:

Սէր սուրբ՝ ձիթենի պտղալից է, ի սրտի բարեխորհրդին մզելով զձէթ՝ ի լուսաւորութիւն իմանալեաց, եւ յօծումն երեւելի անդամոցն՝ ի զուարթութիւն:

Սէր սուրբ՝ հոգեւոր կարգաց յարդարիչ է, եւ մարմնաւոր վարուց յանձանձիչ՝ որ ի միասին կապէ, եւ ո՛չ տայ բաժանել եւ քայքայել զհասարակաց բարին:

Սէր սուրբ՝ բանալի է դրանն կենաց, որ զկեասն բաշխէ. եւ աներեւոյթ շնորհացն Աստուծոյ գանձուցն բաշխող՝ ի սուրբ անձինս. եւ դժնդակ վարուց խափանիչ՝ եւ ընդդիմամարտ մեղաց:

Զի ամենայն արուեստք առաքինութեան՝ սիրո՛վ յարդարին սրբութիւն, արդարութիւն, եւ նովա՛ւ ցուցանեն զհանդէս լաւութեան իւրեանց. որ է վարիչ չարի՝ եւ յորդորիչ բարւոյ. զօրավիգն Աստուածասիրաց՝ եւ կործանիչ խորամանկաց եւ մեղսասիրաց:

Եւ խառնեալ սուրբ սէրն ընդ հաւատոց եւ ընդ յուսոյ՝ հանդիսանայ ի բարեպաշտութեան վարս, եւ միմեանց խաղաղութեամբն՝ յայտնի առնէ զլուսաւոր կարգս: Զի պատճառք առաքինութեամբքն՝ լուսատու թագօքն պսակեսցին յանուշակ յերկնաւոր Հօրն խնամսն, եւ վայելեսցեն յանվախճան եւ յանպատում բարութիւնս Նորա:

Զի որ ունի զխնամս սիրոյն սրբութեան առ ամենեսեան՝ հեռաւորս եւ մերձաւորս, առ հոգիս եւ մարմինս, ամենայն ճշմարտութեամբ՝ երանութեամբք սուրբ սիրոյն յԱմենասուրբ Երրորդութենէն օրհնեալք պսակին եւ մեծարին, եւ մշտնջենաւոր խնդութեամբքն վայելեն յանվախճան եւ յանհամեմատ բարութիւնսն:

Զի եւ հաստատութիւն ուղեղ հաւատոց բովանդակիչ՝ սուրբ սիրոյն եւ յուսոյն անսասանելի կալ:

Զի շնորհօք Սուրբ Հոգւոյն՝ այնոքիւք միաւորելոցն, պարիսպ ամուր ապաստանի՝ ամենայն առաքինութեամբք շրջապատէ, որ ո՛չ ոք վստահասցի առնուլ զամուրսն:

Զի պահեսցի ի զգուշութեան՝ հաւատովն արթնութեամբ, սուրբ յիշատակօք՝ յուսոյն անդրդուելի միշտ. գոհանալով եւ օրհնելով զՏէր անյագ բաղձանօք՝ հաւանական կամօք. յորդ եւ քաղցր անձկաւ փափաքել առ աղբիւրն շնորհացն՝ եւ ըմպել անյագ ի Նորա բղխմանէն: Եւ արբուցանել զտունկս արդարութեան եւ զսերմանս բարեպաշտութեան շնորհաց արտասուացն վտակօք՝ զի զառհաւատչեայն բերցեն զպտուղ:

Զի Գարուն հոգեւոր է աճմանն հաւատոց եւ սրբութեան սիրոյն՝ որ զամենայն առաքինութիւնս բողբոջեն որպէս տունկք եւ բոյսք, զսաղարթս եւ զծաղիկս՝ ի Ձմեռ(ր)նային կապանացն լուծեալք:

Այսպէս, ջերմութիւնք սուրբ սիրոյն հաւատով, շնորհալից արտասուօք՝ զառաքինութիւնսն փայլէ Ամենասուրբ Երրորդութեանն կամօք եւ շնորհօք:

Եւ հաւանութիւն հաւատոց, եւ սուրբ սիրոյն հաստատութիւն⁴⁵⁹459. Գրուած է «հաւասարութիւն»: յոր կողմ յորդորի՝ զամենայն հաւատացեալսն ի Քրիստոս ժողովէ:

Եւ Նա՛ է նաւահանգիստն մեր, եւ բաշխող պարգեւաց, կենդանի աղբիւր եւ ճաշակք անմահութեան՝ որ զամենայն սուրբս վայելչութեամբ պսակէ, յաւէժ կենդանի երանութեամբքն:

Եւ զիւրաքանչիւրոցն քաջութիւն ի վեր բերեալ՝ յօրինին եւ կազմին օգտակար շահիցն փառք. եւ լուսաւոր առաքինութեանցն հանդէսք ցուցանին՝ ըստ արուեստիցն բարութեանցն:

Զի զգուշութիւն զգաստութեան ամենայն զգայութեանց հաւատով եւ սուրբ սիրով սիրեալ՝ զանարատ ամբծութիւնս յինքն հպեսցէ, որ ի բաց մերժէ զախտս եւ զբիծ ի մարմնոյ եւ ի մտաց, յստակ եւ սուրբ սիրովն՝ որ առ Աստուած, որ կարողն է ընդրել զօգտակարն եւ անարգել զվնասակարսն. եւ յորդորիչ լինել մտաց եւ զգայութեանց՝ ի բարիսն. եւ զխարդախութեան վնասն պահել զմուտս՝ ահիւ եւ զգաստութեամբ միշտ:

Զի յերկիւղն Աստուծոյ ամփոփին միտք՝ ի զգուշութիւն Աստուծոյ Բանին. եւ զգաստութեանն առաջնորդեալ՝ անարգեսցէ զչարն, եւ ընդրեսցէ զբարին. եւ կայցցէ՛ մնասցէ սուրբ եւ արդար, յերեւելիս եւ յաներեւոյթս՝ արթուն եւ զարթուն: Զի մի՛ խորամանգեալ չարին ներքս մտցէ ընդ միտսն եւ ընդ զգայութիւնսն՝ եւ յափշտակեսցէ զառաքինութեան զգանձն. եւ պարտաւորեալ գտանի ի հեղգացելոցն դատաստանն՝ որ ո՛չ հսկեալ պահեաց զտուն գանձուցն առաքինութեան, այլ թոյլ ետ ական հատանել եւ գողանալ զբարի մեծութիւնն՝ զորս վայելելոց էր ի հանդերձեալսն. եւ վասն այնորիկ՝ պատժի ի գեհենին, յաղագս հեղգութեան:

Արդ եղիցի զգուշութիւն ի պահել զամուրսն եւ զգաստութեան գանձսն ի Քրիստոս՝ որ ի մարմնին է զարդարեալ շնորհօք. զի Նովաւ ապրեսցուք ի խորամանկութենէ բանսարկուին՝ եւ ի պատրանաց:

Եւ հաճոյացեալք ի Նորա կամսն՝ մտցուք ի խոստացեալ բարութիւնսն առանց ամօթոյ վնասուց. զամենայն ճշմարտութիւնս եւ զպարծանս սուրբ վարուց ընդ մեզ ունելով՝ հանգիցուք ի գոգ հանգստեանն, եւ ի գիրկս մխիթարութեանն, եւ ի լոյս անշիջանելի փառացն: Եւ ըստ բազմաբեր պտղոցն մեր՝ առաւելեսցի պատիւ եւ փառք մեր, եւ ազատեալք ի Քրիստոս՝ առցուք զպսակն պարծանաց յամենակալ Հօրէն:

Ասացից եւ վասն սուրբ հեզութեան՝ որ առողջութիւն ի խլրտման ցասման մտաց եւ մարմնոյ:

Զի լուսաւորեալ անարատ հեզութեամբ եւ ամբիծ սիրով՝ որ հաւատովքն յարդարեալ է ի հաճոյս Սուրբ Հոգւոյն, եւ ի կամս Որդւոյն եւ փառս Հօրն երկնաւորի՝ առողջացեալ եւ ճշմարտացեալ ի սուրբ սէրն պահեսցի, եւ ի հարուածոց ցանկութեանց ազատեսցի՝ եւ հանդարտութիւն առցէ ի վնասակար մարտից. եւ ի շնչել այսոյն չարութեանն՝ ցածուսցէ ի միտս եւ մարմինս:

Հեզութիւն սանձք է՝ բարկութեան եւ շարժմանց ցասման, եւ վնասակարաց լկտութեան եւ ստահակութեան, եւ ի թշնամանս՝ յանդգնեալ ըստ ամենայնի:

Հեզութիւն քաղցր եւ անոյշ ճաշակք են քմաց, եւ ցածուցիչ խռովութեան ամբոխից՝ որ յամբարտաւանութենէ գերին:

Հեզութիւն՝ հանդարտեցուցիչ է մրրկեալ ալեաց մտաց եւ մարմնոց, ալէկոծելոց ի փորձանս ինչ:

Հեզութիւն արմատք խոնարհութեան եւ համբերութեան եւ ժուժկալութեան են՝ որ մերձաւորի Քրիստոսի:

Հեզութիւն՝ զօրութիւն է ամենայն առաքինութեան, եւ հիմն ամենայն բարեաց՝ յերեւելիս ի մեզ:

Հեզութիւն՝ շինուած է խաղաղութեան, եւ քակտումն եւ հերքիչ խռովութեան, ոխութեան ու նախանձու՝ երեւելի եւ գաղտնի:

Հեզութիւն՝ աղբիւր յստակ է, եւ ամպ քաղցր ցօղով՝ որ արբուցանէ զերաշտութիւն չորացելոց:

Հեզութիւն՝ դաստիարակ է մանկութեան, եւ հաւանութեան խրատուց եւ կարգաց՝ ուսուցիչ:

Հեզութիւն փառք ծերոց՝ որ նովաւ են հրահանգեալ յողջախոհութիւն եւ յամենայն առաքինութիւնս:

Հեզութիւն պատիւ երիտասարդաց՝ որ նովաւ յաղթեցին ամենայն հակառակաց, ստահակաց եւ անիրաւաց՝ խոնարհութեամբ եւ քաղցրութեամբ:

Հեզութիւն՝ պսակ է պարծանաց կուսանաց, որ ամենարուեստ երախտեօք եւ բազմահանդէս առաքինութեամբքն՝ ի կոչումն ընծայեալք սիրոյն սրբութեան:

Զարթուցեալք անվեհեր քաջութեամբ՝ հնազանդեալք եւ զհեղգութիւն եւ զյամառութիւն: Յորդորեալք ի հաւատ ճշմարտութեան՝ փոյթ յառաքինութեան գործասիրութիւն անքակ աղօթիւք, մտերիմ կամօք, խոնարհ շարժմամբք, քաղցր հնարիւք:

Յորդորեալք յիշատակօք սիրոյն սրբութեամբ՝ կատարեալ պահովք սանձել զդժնդակ եւ զաղտեղի խորհրդոցն շարժմունս յազդմանէ չարին:

Շիջուցանել զհուր ցանկութեան՝ ջերմեռանդ արտասուօք: Բաց ունել զդուռն ողոմութեան՝ ի պէտս կարօտելոց: Եւ ակն ունել յուսով խոստացեալ աւետեացն՝ իմաստուն կուսանացն:

«Եկայք՝ ասէ⁴⁶²462. Մատթ. ԻԵ 34 - Անթ.: , օրհնեալք Հօր իմոյ. ժառանգեցէ՛ք զարքայութիւն սուրբ»:
Հեզութիւն՝ մանկանց եկեղեցւոյ սնունդ է, եւ յորդորիչ՝ ըստ աճմանն զգաստութեան եւ ճշմարտութեան, որոց սկիզբն առեալ ի տղայութենէ՝ ի սրբութիւն եւ ի պիտանութիւն զլուսաւոր վարդապետութիւնն եւ զհանգամանս բանից եւ ձայնից, որպէս ճառագայթս արեգական՝ փայլեցուցանել փառաւորութեամբ ի փառս Աստուծոյ, վերնոց եւ ներքնոց՝ հանդերձ ամենայն սուրբ վարուք եւ խոնարհ սրտիւք, զի այնպէս՝ լինիցին վերնոցն փառակից:

Հեզութիւն զգաստութիւն է առաքինեաց՝ եւ քարոզիչ նոցա հանդիսիցն: Որ իմացան զերկրաւորս անցաւոր՝ եւ բուռն հարին զանանց կենացն, միամիտ սրտիւ եւ անհեղգ մարմնով՝ ազատեալ յամենայն վնասակարաց մտօք եւ մարմնով, զի կատարեալ զամենայն հրամայեալսն ի Տեառնէ՝ եւ զայլս յորդորեսցեն որպէս պարտ է պահել արդարոց զսրբութիւն եւ զամենայն առաքինութիւն, կամ որպէս մեղաւորաց դառնալ ի խոստովանութիւն ապաշխարութեան՝ զի ապրեսցին:

Հեզութիւն գովելի մեծութիւն է տնանկաց՝ զի երկրաւոր մեծութիւնս մաշի եւ կորնչի հպարտութիւն: Այլ տնանկացն հեզութիւնքն մեծացեալ կան եւ մնան անանցք՝ զոր ո՛չ ցեց ուտէ, եւ ո՛չ ուտիչ ապականէ, կամ գողք ական հատանեն՝ եւ գողանան:

Եւ յաղագս այսորիկ՝ երանէ Տէրն զհեզս, քանզի ասէ⁴⁶⁵465. Մատթ. Ե 5 - Անթ.: . «Երանի հեզոց՝ զի նոքա ժառանգեսցեն զերկիրն կենդանեաց», որ ո՛չ լսի համբաւ մահու: Որպէս եւ Դաւիթ ասէ⁴⁶⁶466. Սաղմ. ՃԺԳ 9: . «Հաճոյ լինել առ աջի Տեառն՝ յերկրին կենդանեաց»:
Այլ եւ աստէն ունի զհանդարտութիւն մտաց եւ անդամոց, եւ առ ամենեսեան ոյք ճակատամարտին: Զի զաղքատս ի համբերութիւն կրթէ. զզօրաւորս զգօն առնէ, եւ առանց խռովութեան ունել զիշխանութիւնս երկրաւորս, եւ առանց աղմկի՝ հանապազորդ յամենայնի: Ամենեքումբք է համեստութիւն՝ մեծաց եւ փոքունց դաստիարակ:

Հեզութիւն՝ լուսաւորութիւն է քահանայական շնորհի. զառաջնորդական միտսն ի հնազանդութեան ունի, եւ ո՛չ տայ թոյլ ցասման՝ շարժել ի բարկութիւն եւ ի թշնամանս, անգիտացեալ՝ որ ինչ խորհրդոցն է ամբարտաւանել ի ցասմանն:

Այլ հեզութեամբն մտայոյզ եղեալ ըստ Քրիստոսի աւետարանութեանն՝ ուղղէ զհրաման իրացն, առ սովին գիտութեամբն եւ լուսաւորէ այնպէս հեզութիւն՝ որպէս զի տեսցե՛ն զգործս ձեր բարիս, ասէ Տէրն՝ եւ փառաւորեսցե՛ն զՀայրն ձեր որ յերկինս է:

Հեզութիւն որպէս աղ է անուշիչ խորտկաց՝ որ զհամեղութիւն ճաշակացն համահամ քմացն տայ: Զի բանք ձեր՝ ասէ, որպէս աղիւ համեմեալ՝ լի շնորհօք եւ ճշմարտութեամբ, յարդարեալ հեզ վարդապետութեամբ: Զի տացէ շնորհս լսողացն, վասն հանդերձեալ դատաստանին արդարոց եւ մեղաւորաց, զի որք լուիցենն՝ իմաստնասցին ի Քրիստոս:

Հեզութիւն՝ անարգամեծար է՝ զձկնորսս քարոզս արար եւ աղբիւր կենդանարար շնորհաց Սուրբ Հոգւոյն, արբուցանելով զհաւատացեալս յԱստուածգիտութիւն:

Հեզութիւն պատկառէ՛ յանդուգն եւ յահուր բարուց՝ որպէս Մովսէս եւ Դաւիթ վկայեն. ոմն առ ապարասան ժողովուրդն, եւ ոմն առ Սաւուղ՝ բազում անգամ երեւի:

Հեզութիւն իմաստնոց՝ իմացուցանէ՛ լսողաց զԲանս Հանճարոյ, ի միտ առնուլ զարդարութիւն ճշմարիտ՝ եւ ուղղել զիրաւունս եւ զամենայն առաքինութիւնս:

Հեզութիւն զարդ է երեւելի՝ առաքինեաց անձանց հաւատոյ, յուսոյ, սիրոյ, սրբութեան, աղօթից, պահոց, խոնարհութեան, ժուժկալութեան եւ ամենայն բարեաց:

Հեզութիւն սրբութեան զգեստ է՝ որ մերկացան եւ ի բաց ընկեցին զաշխարհական զցանկութիւնս, եւ զգաստութեամբ կատարեցին զկեանս՝ ի Քրիստոս:

Հեզութիւն մեծասքանչ շուք եւ պատկառ է ի մէջ բազմամբոխ հրապարակաց՝ որ զհոգեւոր օրէնսն հանդարտութեամբ ճառէ, եւ հրեշտակ խաղաղարար լինի առ ամենայն լսողս՝ եւ անուն Տեառն փառաւորի: Ի Հեզոյն եւ ի մարդասիրէն Աստուծոյ փառաւորեալ՝ վերափոխի ի կեանս, եւ լսէ ի Տեառնէ. «Ե՛կ հաւատարիմ ծառայ եւ հեզ. որով ի սակաւով(ւ)դ հաւատարիմ ես՝ ի վերայ բազմաց կացուցից զքեզ»:

Հեզութիւն կերպարանք փառաց է Տեառն, եւ գիւտք հանգստարար յաւիտենից՝ որ Իւրովք դարմանօք ի ձեռն հեզութեանն Իւրոյ վանք է երկնաւորացն եւ մտերմաց հաւատացելոց սրբոց ի Նա, որ խոնարհեցաւ ի յերկնից ի յերկիր ի մեծութենէ փառաց՝ եւ էառ զծառայի կերպարանս, զի ծառայքս զՆորա կերպարանս առցուք արդարութեամբ, սրբութեամբ, ճշմարտութեամբ՝ վասն բարերար եւ ամենագիւտ սուրբ սիրոյն:

Եւ գրաւականաւն զոր էառ ի մէնջ՝ եւ ինքեամբ նստոյց ընդ աջմէ Հօր, ի բարձունս: Եւ ետ յոյս վերստին նորոգման ամենայն հաւատացելոց՝ խոստացեալ աւետեօքն. «Ուր Եսն եմ՝ անդ եւ պաշտօնեայն Ի՛մ եղիցի»⁴⁷¹471. Յովհ. ԺԲ 26: :

Վասն որոյ հրաւիրեաց զամենեսեան՝ եւ կոչեաց յԻւր արքայութիւնն եւ ի փառսն:

«Եկայք առ Իս՝ ասէ, ամենայն աշխատեալք ճգնաւորական հանդիսիւք եւ բեռնաւորք մեղօք՝ յապաշխարութիւն խոստովանութեան. եւ ուսարուք յԻնէն զհեզութիւն, զխոնարհութիւն՝ եւ գտջի՛ք հանգիստ անձանց ձերոց»:

Զի լուծ աշխատելոց յուսով՝ հեզոցն քաղցր է. եւ բեռինք մեղաց՝ խոնարհութեամբն փոքրոգի լինին: Եւ յերկոցունց հաստատութենէ կայ ընդ աջմէ Աստուծոյ սուրբ եւ անարատ՝ ո՛չ ինչ ունելով զձախակողմանն զդժնդակութիւն, այլ՝ զաջակողմանն արդարութիւն:

Զի որ զայս ունին՝ Քրիստոսի նմանին, Հեզոյն եւ Խոնարհին՝ առ արարածս:

Եւ երանութեամբք պսակին ի խնամոց սուրբ սիրոյն հեզքն եւ խոնարհքն սրտիւք՝ յԱմենասուրբ Երրորդութենէն ազատեալք ի վշտաց եւ ի յաւիտենական տանջանացն, եւ յանանց խնդութիւնս եւ յանհամեմատ բարութիւնսն վայելեցուցանէ:

Զի բազմաբոյս առաքինութեամբքն՝ ի բազմագով կեանսն ուրախանան: Եւ փառաւորեալ եւ պսակեալ՝ զանճառ զլոյսն զգենուն ի Քրիստոսէ, յանպատում եւ յանանց կեանսն՝ որ պատրաստեալ է ամենայն սրբոց, ի խորանսն յաւիտենից:

Զի բազում եւ առաւել եւս է ճաշակ քաղցրութեան եւ խոնարհութեան եւ հնազանդութեան՝ ողջախոհութեամբ եւ անարատ վարուց, եւ անբիծ սիրոյն երախտեօք:

Որովք խորտակեցան դրունք պղինձք անհաւատութեանն եւ նիգք երկաթիք անհնազանդութեանն փշրեցան, եւ յաւար եղեն գանձք աներեւոյթ թշնամւոյն՝ ճշմարիտ իմաստութեամբն Քրիստոսի:

Հաւատովք Աւետարանին քարոզութեան՝ լուսաւորացն նմանեալ, որ ճառագայթիւք լնուն զտիեզերս՝ եւ ուղիւղ զգնացս մարդկան ունին ըստ արդարութեան ճանապարհին:

Զի քաղցրութիւն խոնարհութեան եւ հնազանդութեան՝ աղբիւր բարութեան վայելեցուցիչ են, եւ բժիշկ դառն ցաւոց՝ որ զառողջութիւն տան, եւ բարեաց առաջնորդք՝ որ ուղիւղ ճանապարհօք յերանութիւնսն տանին, ազատեալ յամենայն վշտագին վտանգից:

Քաղցրութիւն՝ խոնարհութեամբ, հնազանդութեամբ եւ հեզութեամբ միաւորեալ՝ որսորդ բարեաց է, եւ ժողովող ամենայն առաքինութեան՝ եւ վանք Սրբոյ Երրորդութեանն:

Քաղցրութիւն եւ խոնարհութիւն եւ հնազանդութիւն միաւորեալ՝ զժողովս ճգնաւորաց ի միասին ունին, եւ ո՛չ թողու քայքայել ի միմեանց:

Քաղցրութիւն եւ խոնարհութիւն եւ հնազանդութիւն՝ ընտանեցուցիչ է օտարաց եւ զգաստութի՛ւն մերձաւորաց, նուաստութի՛ւն ամբարտաւանից՝ եւ զօրութի՛ւն հեղգացելոց, ցածուցիչ ամենայն ստահակաց, զարթուցիչ է կենաց յուսոյն, եւ համարձակութիւն վարանելոց՝ որ ի մեղացն ազատեցան ի ծառայութենէ:

Պատճառք է ամենայն հոգեւոր շահից՝ եւ խափանիչ կորստեան վնասակար խորհրդոց եւ գործոց: Բացիչ է ճշմարիտ խոստովանութեան՝ եւ արձակիչ կապելոց զղջմամբ ի թողութիւն մեղաց. հրաժեշտ վնասակարաց՝ եւ մուտ յորդէգրութիւն. օտարացուցիչ է ամենայն դժնդակաց՝ եւ մերձաւորիչ յուսոյն կենացն յաւիտենից:

Տօն է ճշմարիտ քարոզութեանն խնամոց՝ եւ աղբիւր սննդեան Հոգւոյն Սրբոյ բղխման. հեռացուցիչ է անգիտութեան՝ եւ տուն գանձի է իմաստութեան եւ հանճարոյ. ընտանեցուցիչ է ճշմարիտ բարեկամաց՝ եւ յանդիմանիչ սպրդողաց սուտ եղբարց, ամբարշտաց:

Ցրուելոց ճշմարտասիրաց է ժողովիչ՝ եւ անիրաւաց ցրուիչ, հաստեցուցիչ սարտուցելոց, պարգեւատու շնորհօք՝ որ դառնան յիրաւունս արդարութեան. եւ կարգաւորիչ ի լաւն առհասարակ՝ մխիթարիչ է սգաւորաց եւ սփոփանք ամենայն վշտացելոց:

Քաղցրութիւն եւ խոնարհութիւն եւ հնազանդութիւն անդորրութիւն է՝ ի դարմանս Մարդասէրի խնամոց. առողջութիւն ցաւագնելոց, եւ յոյս հաստատուն՝ ի հանդերձեալսն. ծփելոց նաւահանգիստ՝ եւ օգնական առաքինութեան. սրբութեան ամենագիւտ հնարք՝ եւ պղերգաց ձեռնտու ի գործս այգւոյն՝ որ առնուն վարձս առաջնոցն:

Դուռն բացէ ի կենսաբեր մուտսն՝ որ ունի զբաղձանս արքայութեանն, ընդ ինքեան ունելով զբարիսն. եւ փակի՛ ապախտաւորաց եւ անհնազանդից, ամբարշտաց եւ մեղաւորաց՝ եւ որք ո՛չ լուան Նորա Բանին:

Եւ որք խոնարհեալ հնազանդին ընդ քաղցր լծով ապաշխարութեան՝ եւ սոքա ո՛չ զրկին ի խոստացեալ աւետեացն ստոյգ խոստովանողացն եւ ապաշխարողացն: Զի ո՛չ եկն Տէրն կոչել զարդարս՝ այլ զմեղաւորս: Զի որ զայս վարս առաքինութեան ունի(ն)՝ կենդանի երանութեամբքն պսակեսցի յԱմենասուրբ Երրորդութենէն, ազատեալ ի դառն վշտաց գեհենին՝ եւ մշտնջենաւոր անմահ խնդութեամբն յանհամեմատ բարիսն վայելեսցէ ի Քրիստոս, սքանչելի եւ լի՝ ամենայն երանութեամբ:

Ուղիղ միաբանութիւն հաւատոյ եւ սուրբ վարուց՝ առողջ, ամբիծ, անարատ՝ ունի զերախտիս սիրոյն առ ամենեսեան անդամոցն՝ յարմարութիւն⁴⁷⁸478. Կող. Բ 19: ի Քրիստոս: Զի նովա՛ւ հաստատին ի մի՛ կամս Քրիստոսի՝ եւ ի մի՛ հաւատ. ի նմա բնակի Աստուծոյ յորդորումն՝ եւ առաքինութեան աճումն:
Միաբանութիւն հաւատոց եւ սուրբ վարուց՝ աղբիւր գիտութեան. ի նոցանէ բաշխի անծախաբար այն՝ որ տայ իւրաքանչիւր զէնս նահատակութեան, զկամս բարիս, ընդրողական միտս՝ ատել զչարն, եւ կանխել ի սէրն Աստուծոյ, եւ ի շինութիւն կամացն՝ կատարեալ ապաշխարութեամբ եւ մտերիմ խոստովանութեամբ:

Միաբանութիւն հաւատոց եւ սուրբ վարուց՝ խառնէ ընդ Արարիչն շնորհս. եւ ի սուրբ յիշատակաց Նորա՝ անքակ ունի զամենայն անդամս. եւ առ դրունս ողորմութեան սիրոյ Նորա կայ միշտ՝ վասն ամենայն բարեացն որ յարարածս է: Եւ ընդ սոյն դուռն մտանեն պարգեւք միաբանութեան՝ որ ազատէ եւ մեծացուցանէ. եւ նովին միաբանութեամբ՝ ընդունին անդամքն ի միմեանց զօգնութիւն, առ շինութիւն իւրաքանչիւր կարգի:

Եւ ամենայն որ քակի ի միաբանութենէ հաւատոցն եւ ի սուրբ վարուցն՝ ո՛չ միայն հրաժեշտ լինի յերանութենէ անտի, այլ եւ ի պատիժ մատնի. որպէս անդամ ի մարմնոյ հատեալ՝ անպիտան լինի. եւ կամ ոստ ի ծառոյ կտրեալ՝ ի հուր:

Միաբանութիւն հաւատոց յԱմենասուրբ Երրորդութիւնն ի սուրբ վարս՝ քաղաք ամուր է երկնային զօրութեամբն պարսպեալ, բնակութիւն է սիրոյն Աստուծոյ, եւ վերին զօրացն ժողովիլ ի նոսա ամենայն սրբովք՝ յանճառ օրհնութիւնսն միաբանեալ:

Ընկղմեալ յուրախութիւնս խնամոց սուրբ սիրոյն, վառեալք յուսով փառացն Աստուծոյ՝ որոց սիրել զմիաբանութիւն անարատ սրբութեանն ամբիծ երախտեօքն Յիսուսի Քրիստոսի:

Զի որ այսպէս անքակ զմիաբանութիւն ունի սիրով Հոգւոյն, հաւատով եւ սուրբ վարուք՝ կենդանի երանութեամբն պսակի ի խնամոց Սուրբ Երրորդութեանն, ազատեալ ի դառն տանջանաց գեհենին՝ եւ մշտնջենաւոր անհամեմատ բարեօքն բերկրի յանանց կեանսն:

Աստանօր՝ վասն գթութեանց ունիմ ասել, որ կապ է միաբանութեան՝ եւ մայր է սիրոյ, եւ գոգ հանգստեան՝ առողջութեան, անարատ, սուրբ, անբիծ, երախտաւոր սիրոյ՝ աւետեացն Քրիստոսի:

Զի առատապարգեւ է առ մերձաւորս եւ հեռաւորս. դաստիարակ է մեծամեծաց՝ եւ օգնական տկարաց. սնուցիչ է ընտանեաց՝ եւ դարմանիչ օտարաց. սիրելի առ երախտաւորս՝ եւ ո՛չ ատեաց զապախտաւորս. սիրէ զբարեկամս ի բարութիւն՝ եւ կամի զդարձ ատելեաց, զի հասցեն սուրբ սիրոյն:

Գթութիւն՝ խնամք է սուրբ սիրոյն, բորբոքումն անձկոյ՝ առ սիրողն. յիշատակ ծնողաց՝ եւ յորդորումն ծննդոց. խնդիր հեռացելոց՝ եւ սնունդ մերձաւորացն միշտ:

Գթութիւն՝ արմատ բարեաց. եւ ոստք նորա՝ խնդութիւն. եւ տերեւ նորա՝ զուարթութիւն. եւ ծաղիկ նորա՝ ուրախութիւն. եւ պտուղ նորա՝ անհամեմատ անուշութիւն:

Զի գթովն բառնա՛յ զտրտմութիւն անձանց եւ զտաղտուկ ձանձրութիւնս՝ որ վհատեն զանձն, եւ զսուգ՝ որ օտարացուցանեն եւ յիմարացուցանեն:

Խափանիչ է վատութեան՝ եւ յորդորիչ առատութեան. խլիչ ագահութեան՝ եւ ընդունիչ սակաւապետութեան. յանդիմանիչ լկտութեան՝ եւ ծաղկեցուցիչ սրբութեան. շիջումն թերահաւատութեան՝ եւ նշոյլք լուսոյ հաւատոց. ելք երկմտութեան՝ եւ մուտք կենդանի յուսոյն. օտարացուցիչ ատելութեան՝ եւ անդորրիչ վտանգելոց. եւ ամենայն նեղելոց՝ սփոփիչ:

Գթութիւն կռփիչ է հպարտութեան՝ եւ լուծիչ նենգութեանց. խայտառակիչ խորամանգութեան՝ եւ մերժումն ոխակալութեան եւ նախանձու. խոշտանգանք է անհնազանդից՝ եւ քաջալերիչ համբերողաց. զօրացուցիչ ժուժլկալաց՝ եւ սրբիչ գիջութեան. խրախոյս է երկայնամտաց՝ եւ ձեռնտու խոնարհաց:

Պսակ զգաստութեան եւ ամբծութեան՝ եւ յորդորիչ առաքինութեան. զարթուցիչ է քնէ ածից եւ պղերգաց՝ եւ հասուցիչ ի գործս հանգստեան, որ լին է ամենայն բարութեամբ, որ ունի զխնամս գթութեան՝ առողջ, սուրբ, անարատ, ամբիծ երախտեօք՝ խնամօք սիրոյն Ամենասուրբ Երրորդութեանն։

Որ ազատէ ի դառն վշտաց գեհենին եւ մշտնջենաւոր անհամեմատ բարեօքն վայելեցուցանէ ի բարիսն:

Այլ եւ զգաստութիւն իմանալեացն՝ որ հաստատեալ է ի հաւատսն որ ի Տէր. իշխանական կամօքն խլէ ի զգայութեանցն զվնասակարսն՝ եւ ի ներքս բերէ զառաքինութիւնսն, զսրբութիւն, զխոնարհութիւն, զճշմարտութիւն՝ ըստ ամենայնի:

Խլէ՛(ել) զդժնդակացն զեկամուտսն՝ եւ վառէ՛(ել) զէնս հակառակ չարին, եւ ի վա՛յր կործանէ(ել) զհակառակս արդարութեանն:

Եւ հրով հոգւոյն հալէ՛(ել) զձմեռնային խստութիւն սառնամանեաց՝ ջերմեռանդ արտասուօք: Եւ արձակէ(ել) արմատս՝ զքաղցր սրբութիւն, եւ զանոյշ խոնարհութիւն, եւ զբարի հնազանդութիւն՝ ամենայն ճշմարտութեամբ ի Քրիստոս: Եւ բարձրացուցանէ զոստս հաւանութեան՝ հաւատով յամենայն առաքինութեան աճմունս, որպէս զծառս՝ որ տնկեալ են ի գնացս ջուրց⁴⁸⁸488. Սաղմ. Ա 3: :

Որ մեծաւ ցանկութեամբ ի շնորհացն Աստուծոյ՝ շարժին վտակք արտասուացն, որով մաքրին երեւելիք եւ աներեւոյթք. եւ խաղաղ եւ հեզ ցօղով արբուցանէ զտունկս եւ զբոյսս՝ զկանուխ եւ զանագան. եւ յորդորէ զամենայն անդամսն յաճումն արդարութեան՝ ի լաւն եւ յառաւելն, զի եկեսցէ ի կատարումն՝ առաքինութեան պտղովք, խլեալ զօտարոտի բոյսսն՝ զորոմնն, եւ որ այլ եւս չար սերմանք՝ ի թշնամւոյն սերմանեալ⁴⁹⁰490. Մատթ. ԺԳ 25: ի միտս եւ ի զգայութիւնս, զխռովութիւն՝ ըստ ամենայն սրտմտութեան շարժմանց, զյայրատութիւն, զյանդգնութիւն, զանզգամութիւն, զանհնազանդութիւն, զբարկութիւն, զամբարտաւանութիւն, զփառասիրութիւն, զհպարտութիւն, զագահութիւն, զանխտրութիւն, զպղերգութիւն:

Ա՛յս են պատճառք կորստեան՝ վրիպել ի մեծ բարեացն շահից, ի գովութենէ առաքինութեանն փառաց:

Այլք իմանալեօքն որոշել զբարին ի միամիտ խորհուրդս, եւ հաւանական կամօք գործել զբարիս, անոյշ եւ քաղցր՝ եւ լուսաւոր յորդորմամբ ամենագիւտ շնորհօքն Քրիստոսի, յիշատակօք երախտեաց սիրոյն սրբութեան: Ըստ հաճոյից կամաց Տեառն բարերարի՝ արբանեակ լինել շնորհացն՝ ի փառս եւ ի պատիւ կենաց տուողին, եւ գործակից լինել Նորա բարերար կամացն հանապազ: Եւ ճշմարտեալ ի հաւատս առողջ, սուրբ, անարատ, անբիծ երախտեօքն՝ հաստատեալ կացցէ:

Եւ զի գլուխ է ամենայն զգայութեանցն իմանալիքն՝ որ ի Քրիստոս շնորհօք ամենայն անդամօք յօդեալ եւ պատշաճեալ է, եւ աճէ զաճումն Աստուծոյ՝ որպէս Առաքեալ ասէ⁴⁹¹491. Կող. Բ 18: , եւ ի նմանէ բաշխին շնորհք իմաստութեանն յամենայն անդամասն՝ յերեւելի պէտս եւ յաներեւոյթ:

Եւ ի նմանէ ըմպեն զհանճար բարեաց՝ ի մուտս օգտից եւ մերժելոյ ի վնասակարացն: Եւ անտի ծագէ լոյսն՝ յայտնիչ ամենայն քննութեանց:

Եւ իմաստնանան ամենայն զգայարանքն՝ ի ճաշակս հոգեւորական վայելիցն, եւ ընդրողք զլաւսն անձանց: Եւ առաջնորդին ի զգուշութիւն իմաստից՝ եւ զդրունս բանան զմտից շնորհացն: Եւ զգաստացեալ եւ լուսաւորեալ՝ անվեհեր փութով հանդիսանան(յ) յընթացս վերին կոչմանն, պատրաստ ունելով զօգտակար շահսն հոգւոց եւ մարմնոց՝ զի ժառանգեսցեն(է) զառհաւատչեայ երանութիւնսն:

Եւ բերանն բղխէ յիշխանական հոգւոյն՝ զճշմարիտ վարդապետութիւնն առողջութեան, անարատ սրբութեան՝ անբիծ սիրով:

Եւ ընդ նա գնան ամենայն վտակք իմաստութեան՝ ի սրտէն յառաջագայեալ, արբուցանել եւ պարարել զշահեկան երկիրն Բանիւն կենաց՝ առ ի յաճումն բարութեան բուսոց, եւ առ ծաղիկս անուշահոտս՝ վայելչացեալ քաղցր պտղով:

Եւ զի բերանն է ճշմարիտ Բանին որպէս ճրագարան լուսոյ՝ որ հալածէ զխաւար եւ յայտնէ զամօթ, եւ ցուցանէ զաղտեղութիւն՝ եւ երեւեցուցանէ զգայթակղութիւն, ուստի բեկումն է: Ուստի Որդին Աստուծոյ՝ հնարիւք Իւրովք զսպառազինութիւն նորա յափշտակեաց, զխորամանկութիւնն, զյանդգնութիւն, զյափշտակութիւն, եւ զողոքանս խաբէիցն՝ եւ զարհաւիրս հարթուցանելով ի ճշմարտութենէ անտի, եւ որ այլ եւս են մեքենայք չարին՝ որ յայտնեն նշոյլք վարդապետութեանն Քրիստոսի:

Զի տացէ հնարս նահատակաց՝ առաքինանալ եւ յորդորել ընդդէմ չարեացն զուղղութիւնն, եւ բառնալ ի մտաց՝ զիմաստութիւն մոլորական, եւ ամփոփել զինքն ի ճշմարիտ վարս, եւ զգուշանալ յամենայն վնասուց՝ առաջնորդել եւ այլոց ի բարիս, եւ զյիշատակ սրբութեան սիրոյն որպէս խորիսխ մեղու ունել ի քիմս բերանոյ իւրոյ՝ զի Նա՛ է որ քաղցրացուցանէ զդառնութիւն չարին:

Իսկ որ բանայ զաչս իւր ի լոյս արեգական ի միջօրէի՝ ո՛չ մերձենայ խաւար ի բիբս նորա:

Սոյնպէս որոյ նայելիքն յստակ են յիշատակաւ սրբութեան՝ եւ լոյս ուրախարար է Նորա կենդանի սիրոյն. խնամք՝ որ պահէ զնա առանց վնասուց տուժից, անբիծ՝ եւ անարատ: Եւ նովին լուսաւոր շնորհիւ՝ տեսանէ զկորուսելոցն զգիւտս, եւ մերձաւորս առնէ ողորմութեան Փրկչին՝ եւ ի ներքոյ խնամոց Նորա կարգէ:

Զի ճաճանչ լուսոյ քարոզութեան Բանին՝ ցուցանէ զդեղ կենդանի յուսոյն, եւ զդարմանս արքայութեանն՝ զանճառսն եւ զանպատումսն. ի ձեռն ճշմարիտ հաւատոց՝ ընթացուցանէ ընդ ճանապարհ վերին կոչմանն առ Հայրն ամենակալ, եւ Որդին բարերար, եւ Հոգին կենդանարար՝ որ անճառելի է մեծութիւն փառացն:

Արդ եւ գունդք վերին զօրացն եղեն փեսաւէրք Որդւոյն Աստուծոյ՝ եւ առիթ փրկութեան մերոյ, եւ քաջալերե՛ն զսիրելիս Աստուծոյ՝ որ փրկեաց զմարդիկ ի մահուանէ մեղաց: Զի ուրախութիւն եղիցի յերկինս՝ որք դառնան առ Աստուած եւ ապաշխարեն⁴⁹⁴494. Ղուկ. ԺԵ 10: :

Եւ որք հաւատացին յԱստուած եւ հաճոյացան Նմա՝ արար զնոսա ժառանգակիցս Իւր արքայութեանն. սոյնպէս եւ որ այժմ՝ ճշմարիտ հաւատով կատարեցին զԲան Նորա, եւ ուսուցին առողջութեամբ, անարատ սրբութեամբ, ամբիծ երախտեօք սուրբ սիրոյն Աստուծոյ:

Զի որ զայս վարս ստացեալ ունի յանձին՝ ըստ ամենայնի ճշմարտեալ, կենդանի երանութեամբք պսակեսցի ի Սուրբ Երրորդութենէն՝ ազատեալ ի դառն տանջանացն, եւ մշտնջենաւոր յանհամեմատ բարութիւնսն վայելէ:

Եւ աչքն հաւատով սրբեալ՝ տեսչութիւն խնամոցն նշոյլք է, լուսոյ անսպառ ուրախութեանցն, որով վառեալ՝ լուցանի լոյս Արեգականն Արդարութեան, որ լուսաւորէ զամենայն սուրբս, եւ մերձաւորս առնէ ի սէր շնորհաց Իւրոց՝ եւ բառնայ զխաւարային մոլորութիւն:

Եւ անսխալ գնացիւքն ընթանայ ի կէտ կոչմանն վերին՝ յօթեւանս հանգստեան, ըստ քաղցրութեան լուսոյն Աստուծոյ:

Զի նովաւ հպի ի գիրկս սուրբ սիրոյն Որդւոյն Աստուծոյ՝ եւ ի գգուանս Հօրն երկնաւորի, եւ ի պարգեւս Հոգւոյն Սրբոյ՝ յանճառելիսն:

Որ տայ զվիճակ ժառանգութեան Իւրոյ այնոցիկ՝ որ ի կամս Նորա վարեցան յաշխարհի, եւ զինուորեցան հոգեւոր զինուք ընդդէմ չարեացն՝ առնելով միշտ զբարիսն ըստ Աւետարանին Քրիստոսի. եւ կցորդ եղեն Նորա չարչարանացն, եւ խաչակից եղեն կամաւոր մահուան՝ ամենայն համբերութեամբ ճշմարտեալ. անքակ սուրբ սիրով ի նեղութեան եւ յանդորրու՝ շիջուցին զպարտիս ողոքանաց, եւ զխիստ բռնութիւնս՝ կատարեալ ժուժկալութեամբ. հանապազ ակն կալեալ խնամակալ Աջոյն՝ որ զօրացուցանէ զյուսացեալս Իւր. զի իմանալեաց աչաց եւ երեւելեաց յոյսն՝ Նա է:

Զի հանապազ կանխել ի պաղատանս՝ խոնարհ սրտիւ եւ ջերմեռանդ արտասուօք զաղօթսն մատուցանեն(լ) Աստուծոյ ի բոլոր սրտէ, եւ յաչացն հեղուն(լ) զարտասուաց հոսանս՝ որ ի ձեռն գթոյ անձկոյ յառաջագայի ի նշողից շնորհաց աւետեացն, որ բառնայ զվիշտս եւ զհարուածս՝ եւ զամենայն վտանգ ի բռնաւորաց:

Եւ լնու բարութեամբ՝ յորդառատ զղջմամբ. եւ ընդունարան լինի Հոգւոյն Սրբոյ՝ որ յայտնէ զծածկեալս եւ զանքննելիսն սիրելեաց Աստուծոյ, զի եւ փափաքումն կարօտութեան անձկոյն՝ լցուցանէ կենդանի եւ անճառ ճաշակօք ի բարերարութենէն:

Եւ լոյսն ահեղ անմատոյց՝ ո՛չ մերժի սքանչելապէս յանձանց անտի, եւ տեսիլ աչացն հաւատով լուսաւորի, եւ ի նշոյլս շնորհացն լնու միշտ՝ եւ ծաղկեցուցանէ զզգայութիւնսն:

Եւ զուարթացուցանէ անմահական խնամովք զայնոսիկ՝ որ մերժեալ են յինքեանց զաշխարհական զցանկութիւնս, եւ զգեցեալ զսրբութեան վերարկու՝ ամբիծ հաւատով ի Սուրբ Երրորդութիւնն ճշմարտեալ: Եւ ի թեւս Սուրբ Հոգւոյն վարեալ յաշխարհի՝ ի շինութիւն եւ ի խաղաղութիւն ըստ ամենայնի հոգեւորօք եւ մարմնաւորօք, մինչեւ հասցէ յանքոյթ նաւահանգիստն՝ իմանալի տեսութեամբն առողջ, անբիծ, անարատ՝ խնամօք սուրբ սիրոյ երախտեօքն Քրիստոսի:

Զի որ զայս շնորհս ստացեալ ունի յԱստուծոյ ի վերայ ամենայն սուրբ վարուց կենդանի խնամօք սուրբ սիրոյն՝ յԱմենասուրբ Երրորդութենէն պսակեսցի, ազատեալ ի դառն տանջանաց՝ եւ մշտնջենաւոր անհամեմատ խնդութեամբն վայելէ ի բարիսն:

Եւ լսելիք անխարդախ հաւատով հնազանդեալ յառողջութիւն եւ յանարատ սրբութիւն ամբիծ խնամովք երախտաւոր սիրոյն՝ ընդ որս մտանեն Աստուածային պատգամաց աւետիքն:

Եւ կերպարանէ ի ներքին մարդն զկերպարանս Փրկչին մերոյ Քրիստոսի Իւրով փառօքն՝ որ ունի յաջմէ զնիշ խաղաղութեան, եւ յահեկէ իւրմէ զհաստատութիւն որդէգրութեան, եւ ի գլուխն իւր ունի զպսակն պարծանաց՝ եւ ընդ մէջ ածեալ զկամարն սրբութեան եւ ճշմարիտ զգաստութեամբ պատեալ զկողս իւր՝ ի զօրութեան Քրիստոսի:

Լսելիք դրունք են հաւատոց՝ ի մուտս զգուշութեան անարատ վարուց, երկիւղիւ եւ խնդութեամբ խառնեալ. եւ ելք նորա՝ արդարութիւն եւ իրաւունք, ըստ հոգեւոր օրինացն՝ կատարեալ սրբութեամբ ծաղկեալ. եւ ի ներքս բուրէ զանուշահոտութիւն՝ զսաղմոսից եւ զօրհնութեանց. եւ անդ հնչեն փառք թագաւորին անմահի՝ եւ բուրեն որպէս յանոյշ խնկոց ի բերանոյ սրբոց Իւրոց պաշտօնէից, որք սրբութեամբ գովեն զԱմենասուրբ զԵրրորդութիւն: Անդ գունդք հրեշտակաց բանակեալք, եւ սպասաւորութիւնք զուարթնոց՝ որ վառեալ բորբոքին յերգս հոգեւորս, հաւասարեալք ամենեքեան՝ ի միասին հատուցանել զփառս:

Լսելիք հաւատով ճշմարտեալ՝ ընդունելութիւն է Ծառոյն Կենաց, եւ հաւատոյն քաւութեան, եւ Որթոյն Փրկութեան: Եւ ի նմանէ արձակեն զարմատս ի սիրտս կատարեալս Աստուծոյ՝ որ շնորհօք դարմանին հանապազ. եւ պարարէ զնա՝ ի ցօղոյ Հոգւոյն Սրբոյ:

Եւ ամենայն արարածք որ գրաւեալ են սրբութեամբ ի սէր Նորա՝ ուրախ են ընդ Նմա, գոհանան եւ փառաւորեն զբարերարն Աստուած՝ որ արար զամենայնս, եւ յարդարեալ պահէ՝ ի փառաւորութիւն սուրբ Անուանն Իւրոյ:

Լսելիք ճշմարտեալ հաւատով՝ վտակք են ոռոգանողք ի կենաց աղբիւրէն զանդս մտաց եւ զգայութեանց՝ յաճումն առաքինութեանց, եւ զդժնդակաց զբերումն արտաքս՝ հանելով լաւագոյն ժրութեամբն, որ ի նիւթ հրոյն ունի զհանգամանս:

Լսելիք ճշմարտեալ՝ զԱստուածոյսն յինքն ամփոփէ, որ վերաստեղծ ու զգաստս գիտել՝ ճանաչել զբարի եւ զչար: Որպէս այլալեզուքն զիւրեանց լսեն առ ի պէտս խօսս՝ եւ ո՛չ զմերս, այսպէս եւ որ զայ՛ս լսելիս սրբութեամբ ունի՝ զԱստուծոյսն լսէ եւ ո՛չ զչարին:

Եւ ունկն սրբոցն Բանի՝ որ ի բերանոյ Աստուծոյ լսէ. որ մուտ է եւ անց բանի՝ որ սրբէ զմիտս եւ զզգայարանս, եւ ի հնազանդութիւն յորդորէ հոգեւոր օրինացն՝ առողջութեան, անարատ եւ սուրբ երախտաւոր սիրոյն, որ կենդանի խնամօք սիրոյն՝ յԱմենասուրբ Երրորդութենէն լուսաւոր երանութեամբք պսակեսցի, ազատեալ ի դառն տանջանացն՝ յանհամեմատ բարիսն վայելեսցէ ի սպառ:

Եւ հոտոտելիք հաւատով՝ հոտոտեսցին զհոտ գիտութեան եւ իմաստութեան, առողջ, անարատ, ամբիծ երախտեօք սուրբ սիրոյն: Եւ ճշմարտեալ անուշութեամբ ի հոգեւոր հոտ գիտութեան՝ արբուցանէ ի Հոգւոյն Սրբոյ զանձն ի հոգեւոր օրինացն: Զի ի նոցանէ յառաջագայի հոտ գիտութեան Հօր՝ եւ ճանաչէ զՈրդի, եւ իմանայ զՀոգին Սուրբ:

Հոտոտելիք ճշմարտեալ հաւատով՝ որոշեն զհոտ կենաց եւ մահու, զարքայութեան եւ զդժոխոցն, զսրբութեան եւ զաղտեղութեան, զարդարութեան եւ զանիրաւութեան:

Ոմանց գովութեամբ եւ շնորհօք բուրէ՝ եւ ոմանց պարսաւանօք եւ զազիրս: Զոմանս վայելչացեալս՝ յերկրէս ամբառնայ առ Աստուած, եւ զոմանս ի վայր բերեալ եւ խոտորեալ՝ ի վիհս կորստեան ընկենու:

Հոտոտելիք ճշմարտեալ հաւատով՝ ճանաչէ զորդիս Լուսոյ եւ զորդիս խաւարի. իմանայ զկամսն իւրաքանչիւր՝ զուղղութեան եւ զմոլորութեան. որ այլանդակ եւ այլուսմունք են՝ որ որոշե՛ն զնոսա ի բաց հոտովն սուրբ, ըստ հրամանի Տեառն՝ արտաքս հանելով ի խնամոց Աստուծոյ ի խաւարն արտաքին, ուր լալ աչաց է՝ եւ կրճել ատամանց:

Գիտութիւն Հօր՝ տաճար է Նորա փառացն. եւ որք մտանեն ի նա խոստովանութեամբ՝ գտանեն զՆա: Իմաստութիւն Որդւոյ՝ խորան է Նորա ծնելութեանն. զի որք հպին ի նա՝ դաւանութեամբ մերձեցուցանէ առ Ինքն:

Եւ ճանաչեն(է) զՀոգին Սուրբ՝ զտուիչ բարեաց, ի ձեռն ճշմարիտ հաւատոցն, որ ցուցանէ զլոյս Աստուածութեանն, որ շնորհօք՝ զտեսողսն լուսաւորէ, եւ հոտ գիտութեան վերաբերէ ընդ վերին զօրսն՝ վառեալ յօրհնութիւն Հօր ի բարձունս, եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն սրբոյ՝ ճշմարիտ հաւատով:

Հոտոտելիք իմաստութեան հաւատոց՝ տայ ճանաչել զՀայր ամենակալ, եւ գիտել զՈրդի մարդասէր, գոլ եւ զՀոգին Սուրբ պարգեւատու:

Հոտոտելիք հաւատոց՝ ընթացուցանեն յարքայութիւնն երկնից, եւ բանան զդրունս կենաց՝ որք առ Սուրբ Երրորդութիւնն անձկացեալ են ընդ ինքեանս ունելով զառաքինութիւնս. եւ փառակից լիեալ վերին զօրացն՝ օրհնեն զՀայրն ընդ սերովբէսն, եւ գովեն զՈրդի ընդ քերովբէսն, երկրպագեն Հոգւոյն Սրբոյ՝ ընդ հրեշտակս միոյ Աստուածութեանն:

Եւ զսուրբսն անուշահոտ վարուքն՝ սնուցանէ առաքինութեամբ, մինչեւ հասցեն ի չափ հասակի կատարմանն Քրիստոսի՝ ժառանգորդ լինել անուշակ արքայութեանն. որ ճշմարտեալ են ի հաւատս լուսաւոր, եւ սուրբ վարուք անարատ եւ ամբիծ՝ երախտեօք սիրոյն:

Զի որ զայս շնորհալից հոտ առաքինութեան ունի ի վերայ այլոց սուրբ վարուց՝ կենդանի երանութեամբ պսակեսցի ի խնամոց սիրոյն յԱմենասուրբ Երրորդութենէն. ազատեալ ի դառն վշտաց գեհենին՝ եւ մշտնջենաւոր անհամեմատ երանութեամբն վայելեսցէ ի բարութիւնսն անսպառ եւ անվախճան:

Եւ ձեռք ճշմարտեալ ի բարի գործս հաւատով՝ առողջ, անարատ, անբիծ երախտեօք սուրբ սիրոյն են մշակք՝ պատրաստեալ հանդերձեալ աշխարհին արքայութեանն երկնից: Եւ երախտաւոր լինի բարի գործով, լնու բարի սերմամբ զանդս՝ յուսով պտղոցն բարեաց. ձեռնտու գլորելոց՝ զբեկեալսն պատէ, զանկեալսն կանգնէ, զտկարացեալսն զօրացուցանէ, զկարօտեալս յագեցուցանէ. գործեսցէ ձեռօք՝ զի բաւական լիցի տալ իւրաքանչիւր⁵⁰⁴504. Եփես․ Դ 28։, ըստ շնորհելոյն նմա յԱստուծոյ առողջութեան՝ առ շինութիւն հաւատոց:

Յիշե՛լ զԱռաքելոյ ասելն՝ եւ առնել⁵⁰⁵505. Գործք․ Ի 34։. «Զիս՝ ասէ, եւ որ ընդ իսն էին՝ պաշտեցին ձեռքս այս, հանապազ»:
Ձեռք սուրբ հաւատով՝ բուրվառք են անուշահոտ խնկով, ի հրոյ Հոգւոյն Սրբոյ բուրեալ ի բարի գործս՝ հեռաւորաց եւ մերձաւորաց ի վայելս, եւ ի վեր ամբառնալ ամենասուրբս՝ եւ գոհութիւն ընծայել Աստուծոյ:

Ձեռք ճշմարտեալ հաւատով՝ գործարան են մտաց եւ մարմնոյ, որ զիւրաքանչիւրոցն զպէտսն վճարէ՝ յերեւելիսս եւ յաներեւոյթսն, անարատ յօրինեալ գովութեամբ, ի փառս Աստուծոյ՝ ըստ Աւետարանին⁵⁰⁶506. Մատթ․ Ե 16։. ուստի ծագէ լոյսն աւետեաց ձեռացն տարածմամբ՝ եւ գործողն(ի) զյաղթութեան զվարձս առնու(լ)
Ձեռք ճշմարտեալ հաւատով՝ անօթ է խորհրդոյ խաչին, որ խլէ զփուշ յանդէ՝ զանիծիցն, զտատասկ մեղացն, եւ տնկէ զԾառն Կենաց՝ որ պտղաբերէ ի մեզ զՔրիստոսի մարմինն եւ զարիւնն, ի թողութիւն մեղաց՝ ի ձեռն սրբութեան եւ խոնարհութեան եւ հնազանդութեան, զի այսպէս մտցուք ի յարկս Լուսոյն Կենաց:

Ձեռք ճշմարտեալ հաւատով՝ մշակք հոգւոյն ճշմարտութեան են, որ ի ձեռն վաստակոց իւրեանց առաքինութեանն՝ առնուն պարծանօք զվարձսն, եւ որպէս ի ծովու՝ յաշխարհիս ձեռօք վարեն զնաւս, զի հասցեն ի նաւահանգիստն խաղաղութեան՝ եւ հանգիցեն ի Քրիստոս Յիսուս:

Ձեռք ճշմարտեալք հաւատով՝ որսորդք են ո՛չ ձկանց, այլ մարդկան. որ քահանայական ձեռնադրութեամբ՝ շնորհս ընձեռի ի Հոգւոյն Սրբոյ ազդմանէ, որսալով Աւետարանին ուռկանաւն՝ առողջ եւ անարատ, անբիծ երախտեօք խնամակալ Սուրբ Սիրոյն:

Զի որ զձեռագործս ստուգութեամբ կատարեսցէ հանդերձ սուրբ վարուք, կենդանի երանութեամբքն՝ երախտաւոր սիրովն պսակեսցի յԱմենասուրբ Երրորդութենէն, ազատեալ ի պատժոց գեհենին՝ յանհամեմատ բարութիւնսն վայելէ յանանց եւ յանսպառ:

Եւ ոտք ուղղեալ հաւատով՝ ի գնացս սրբութեան անարատ եւ ամբիծ երախտեօք, սուրբ սիրոյն նախաշաւիղ ճանապարհորդէ, ըստ Աւետարանին՝ ի հանդերձեալսն, յօթեւանս արդարոց՝ որ ի Քրիստոս:

Ոտք ուղղեալ հաւատով՝ հասուցանեն ամենասուրբ վարուք եւ կարգօք ի քաղաքն կենդանեաց, ի սրբոցն ժողովսն:

Ոտք ուղղեալ հաւատով՝ երիվարք են սուրբ կամաց, որք ընթացուցանեն ի գործ նահատակութեան վերին կոչմանն:

Ոտք ուղղեալ հաւատով՝ զհրաւիրեալս եւ զկոչեցեալս յորդորէ ի հոգեւոր ուրախութիւրնսն, պայծառ եւ սուրբ գնացիւք՝ հանդերձ յարմարական առաքինութեամբ, ո՛չ ինչ խածեալ՝ զգարշապարս:

Ոտք ուղղեալ հաւատով՝ ընթացուցանեն զհետ մոլորելոց, ի դարձուցանել զհողեղէնս զապիրատս յիրաւունս՝ զանհնազանդս՝ ի հնազանդութիւն արդարութեան գնացից:

Ոտք ուղղեալ հաւատով՝ առաջնորդեն վերնայնոցն զհետ երթալ, ուր սրբոցն բնակութիւն՝ եւ կոխել զզօրութիւն թշնամւոյն. ամրացեալ պահպանական կօշկօք առաքինութեան՝ որ ո՛չ կարասցէ խածանել օձն ի ճանապարհի եւ լուծանել ըստ Աստուծոյ զգնացսն:

Ոտք ուղղեալ հաւատով՝ կոխեն զհուր, ըստ օրինակի երից մանկանցն՝ գնալով ի հնոցին⁵¹⁰510. Դան․ Գ 49։. կամ որպէս Պետրոս ի վերայ ծովուն գնալով՝ որպէս ի վերայ յատակի, եթէ ո՛չ էր ի թերահաւատութենէն ընկղմեալ՝ ո՛չ օգնականութեան Յիսուսի կարօտանայր, որ վերստին զգնացս հաստատեաց ի վերայ ալեաց ծովուն⁵¹¹511. Մատթ․ ԺԴ 29 (28-33 - Անթ․)։:
Զի որ այսպէս հանդիսացեալք ըստ Աւետարանական գնացից արդարութեան՝ աւետեօք յուսոյն պսակեսցին յԱմենասուրբ Երրորդութենէն, եւ զանսպառ բարիսն ժառանգեսցեն:

Այսոքիւք խրատեալք, եւ պսակեալք առ հաւատչեայ լուսովն՝ փութասցուք ծառայել առ աջի Տեառն երկիւղիւ, եւ ցնծալ առ աջի Նորա՝ դողութեամբ:

Ըստ Դաւթայ ասելոյն⁵¹²512. Մատթ․ ԺԴ 28, Սաղմ․ Բ 12։՝ «Ընկալարուք զխրատ Նորա, զի մի՛ բարկասցի Տէր՝ եւ կորնչիջիք ի ճանապարհացն արդարութեան, ի ժամանակի՝ յորում զարթչիցի բարկութիւն Նորա» ի դատել զերկիրս, եւ հատուցանել ըստ արդար դատաստանին:
Դժնդակացն եւ յանցաւորացն՝ որք մեղան եւ ո՛չ ապաշխարեսցին, որդն անմահ, եւ խաւարն արտաքին՝ ուր լալ աչաց է եւ կրճել ատամանց, եւ անշէջ հուր գեհենին պատրաստեալ կայ անմահ տանջանացն:

Իսկ որ սրբեցին զանձինս իւրեանց յամենայն աղտեղի ցանկութեանց, եւ կատարեցին զարդարութիւնս ամենայն՝ անհամեմատ երանութեամբք մեծարեալ, եւ փառաւորեալ պարծանօք՝ պսակեսցին յԱմենասուրբ Երրորդութենէն, որում փառք՝ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Ճառ ԺԱ.^Ծ-5252. Ճառ «ԺԱ» - Ժամանակ՝ արարելու: Առաքինութեան Վարքերի Մասին Ովքեր Լաւ Գործերով Են Հանդէս Գալիս՝ Պսակադրուելով Երանելու են

Բոլոր արուեստներն էլ յարդարւում են լաւութեամբ, քաջութեամբ ու առաքինութեամբ՝ Սուրբ Երրորդութեան շնորհներով, որովհետեւ Նա է երկնաւորներին ու երկրաւորներին արուեստներ տուողն ու յաջողեցնողը:

Եւ Նրա մտերիմ հաւատացեալները՝ սուրբերն ու Իր աշակերտներին սիրելիները, որոնք ընկալել են լուսաւոր կարգերի արուեստը՝ աշխարհի չորս ծագերում հրավառուել են որպէս լոյսի ճառագայթներ:

Ինչպէս Տէրն է ասում⁴⁵⁰450. Մատթ․ Ե 14 (14-16 – Անթ․)։. «Դուք աշխարհի լոյսն էք, եւ ձեր լոյսը լուսաւորում է մարդկանց՝ որպէսզի տեսնե՛ն ձեր բարի գործը, ու փառաւորե՛ն ձեր Հօրը՝ որ երկնքում է»:

Եւ նրանց առաքելով որպէս լուսաւորներ՝ ասել է. «Աշխարհով մէկ տանելով Կենաց Բանը՝ զգուշութիւն ցուցաբերէք ձեր անձերին, ի շահ շատերի օգտին»:

Նրանց միջոցով ամբողջ տիեզերքում Նա սփռել է Կենաց Բանի ճշմարտութեան ճառագայթները՝ եւ հաւատացեալներին կոչ է արել հաղորդուելու Իր բարերար կամքին, անեղծութեան կենդանի փառքին՝ որպէսզի ժառանագաւոր դառնան Արարչի արքայութեանն ու աւետուած ուրախութիւնների անճառ բարիքներին:

Սուրբերն իրենց անսահմանափակ իմացականութեամբ՝ հաճելի են դարձել Արարչին, եւ Նրա կամքով խափանել են չարի ազդեցութեան բոլոր դժնդակութիւնները՝ եւ իրենց մտքի ու մարմնի շարժումները⁴⁵¹451. Մղումները: :

Նրանք Քրիստոսի շնորհներով, անարատ սրբութեամբ, անդադար աղօթքներով, ջերմեռանդ արտասուքներով եւ կատարեալ ժուժկալութեան պահքով՝ սանձել են չարից ներդրուող ագահութիւնը, որկորստութիւնը, լկտիութիւնը, անառակութիւնն ու ստահակութիւնը:

Նրանք Քրիստոսի սիրոյ յիշատակներով հասել են ողորմութեան դռներին՝ ու յորդորուել բարի գործերի. եւ արժանացել են ազատութեան շնորհներին, եւ Սուրբ Հոգու պարգեւներին՝ իրենց նեղութեան թէ անդորրի մէջ սուրբ սիրով ու մտերիմ հաւատով կատարած լաւութեան գործերի վկայութեամբ:

Նրանք ամենայն ճշմարտութեամբ անզբօս ու անբիծ են պահել իրենց միտքն ու զգայութիւնները: Երբէ՛ք չեն գործել խարդախութիւն, չեն ունեցել անհաւատութեան կեղծաւոր խորհուրդներ եւ անսրուբ վարքեր՝ որոնք կորստեան պատճառ են: Այլ միշտ պահել են իրենց լուսաւոր սրբութիւնը՝ սիրոյ սրբութեան ամբիծ երախտիքներով:

Նրանք ծաղկել են իրենց առաքինասէր վարքով, եւ պսակադրուել են յաւիտենական յոյս-իմացականութեամբ՝ գովելու համար Աստուծոյ փառքը: Որպէսզի Սուրբ Հոգու հրով անարատ սրբութեան արժանանալով՝ երկրի վրայ դառնան Ամենասուրբ Երրորդութեան օթեւանը:

Քանզի հոգու թէ մարմնի բոլոր գործերի եւ առաքինութիւնների զարդը սրբութիւնն է՝ թէ՛ երեւելի եւ թէ՛ աներեւոյթ⁴⁵²452. Երեւելի սրբութիւնը մարմնի մաքրութիւնն է, իսկ աներեւոյթը՝ աուրայի մաքրութիւնը: :

Եւ որեւէ արդարութեան ու քաջութեան թագն ու պարծանքի պսակը՝ սրբութիւնն է միշտ:

Երկնաւոր թէ երկրաւոր բոլոր կարգերի փառքը, պատիւն ու մեծարանքը՝ սրբութիւնն է, որ մեզ ընտանեցնում է Քրիստոս Աստծուն, եւ Նրա երկնային բոլոր զօրութիւններին:

Լոյսի պատմուճանն ու բարիքների արմատը՝ սրբութիւնն է:

Եւ անմարմինների դասից նրանք ովքեր ճշմարտեալ են, ու իրենց լուսաւոր վարքերով միաբանուել են գովելու Աստուծոյ փառքը՝ հաստատուն են լինում սրբութեան մէջ, որի համար էլ Ամենասուրբ Երրորդութեան սպասաւորները են դասւում:

Այդ իսկ պատճառով էլ Առաքեալները հրաման են ստացել՝ որ սուրբերին կարգեն Աստուծոյ եկեղեցու սպասաւորութեան, որպէսզի Քրիստոսի պատարագին^Ծ-5353. Այստեղ դրուել է «սուրբ պատարագի» խորհուրդը: «Քրիստոսի պատարագին»՝ նշանակում է «Քրիստոսի հոգեւոր նուէրին», որովհետեւ հրեշտակները հոգեւոր հայրերի միջնորդութեամբ՝ պատարագի արարողութեան պահին ներկայ հաւատացեալներին են փոխանցում Քրիստոսի շնորհները, հոգեւոր նուէրները: սպասաւորողը կարողանայ հաղորդակցուե՛լ հրեշտակների հետ:

Որովհետեւ ինչպէս որ հոգին մարմնին հարմարուելով աճում է հասակի աճի հետ՝ նոյնպէս էլ նրանց մտաւո՛ր հոգին է աճում ամեն ինչ քննելով, ու կարողանում է զանազանել լաւը վատթարից:

Այդպէս է նաեւ Աստուածգիտութեան ճշմարիտ հաւատքը՝ որն աճում է առաքինութիւնների աճով, Քրիստոսի իմաստութեամբ: Եւ անձի արդարութիւնը կատարելութեան հասնելով՝ նրա հոգեւոր հասակը սիրով է հաւասարւում իր անդամների հասակին, ու միաբանւում է Աստուծոյ հաճելիներին:

Քանզի բոլոր լուսաւոր վարքերն էլ ստանում են երեւելի թէ աներեւոյթ բովանդակութիւն՝ Քրիստոսի հաւատքով: Որովհետեւ ճշմարտութեան գիտութեամբ լուսաւորեալը՝ Քրիստոսի միջոցով է զօրանում իր բարեպաշտութեան գործերում:

Քանզի բոլորի կատարելագործումն էլ Քրիստոսի հոգեւոր լոյսով է տեղի ունենում՝ երկնքում թէ երկրի վրայ, ասում է Առաքեալը⁴⁵³453. Կող. Ա 16: : Որովհետեւ Տիրոջ կամքով՝ հաւատքը ցոյց է տալիս աներեւոյթ զօրութիւնները երեւելիներին, եւ երեւելի զօրութիւններն էլ՝ աներեւոյթներին:

Անկապտելի գանձ է հաւատքը՝ որ բարին է ամբարում մեր մէջ:

Եւ Տէրն իր շնորհների միջոցով ցոյց է տուել փրկութեան հաւատքի եւ անմահութեան կեանքի պարգեւները՝ որպէսզի յոյս-իմացականութեամբ վայելենք բոլոր երանութիւնները: Ինչպէս որ աչքի առաջ դրուած զուարթածաղիկն է ուրախութիւն պատճառում՝ այդպէս էլ հաւատքն է ուրախութիւն պատճառում յոյս-իմացականութեամբ, որ չհեղգանանք⁴⁵⁵455. Չուշանանք: իմաստութեան հանդիսութիւններից՝ որոնք մեզ առաջնորդում են սուրբերի համար պատրաստուած անանց բարիքներին:

Քանզի հաւատքը նախ մեր մէջ է լցնում Տիրոջ սէրը, եւ մեզ զարդարում է Նրա սուրբ յիշատակների ճառագայթներով՝ եւ ապա մեր բոլոր անդամներն ու միտքը առաջնորդում է արդարութեան, հաւատալու Ամենասուրբ Երրորդութեան՝ եւ մեզ սիրով է հաստատում Նրա կամքի մէջ:

Քանզի սուրբ սիրտը տաճար է Սուրբ Հոգու համար, եւ սուրբ սէր ունեցողը Քրիստոսի բնակարան է՝ որին է հանգուցւում Աստուածեղէն կամքը:

«Ով որ Իմ սէրն ունի եւ Իմ խօսքերն է կատարում՝ ասում է Տէրը⁴⁵⁴454. Յովհ. ԺԴ 23: , Ես ու Հայրս գալիս ենք օթեւանելու նրա մէջ», որին Իր սիրոյ բարերարութեամբ՝ տալիս է անճառ բարիքների վայելեքները:

Եւ ովքեր սուրբ եւ անարատ սրտով են պահում⁴⁵⁶456. Կատարում են: Նրա խօսքը՝ անբիծ են մնում բոլոր վնասներից: Քանզի Նրան սիրողները սիրւում են Նրանից՝ եւ Նրանից խնդրողներին պարգեւատու է լինում:

Իսկ ովքեր չե՛ն պահում Նրա խօսքը՝ նրանց ասում է⁴⁵⁵455. Չուշանանք: . «Այն ինչ որ ձեզ ասացի՝ նոյն խօսքն էլ դատելու է ձեզ վերջին օրը»:

Իսկ ով որ պահում է Տիրոջ խօսքը՝ նրա սրտից խլո՛ւմ է մեղքերի դժնդակ խորհուրդները, անհաւատութիւնը, երկմտութիւնը, չարութիւնը, նախանձը, աղտոտ ցանկութիւնները՝ բոլոր վնասակարներով հանդերձ, եւ դրանց փոխարէն ներդնում է սուրբ բարեխորհրդութիւն՝ որը լի է Քրիստոսի իմաստութեան բարիքներով:

Քանզի ազատուելով բծերից՝ զգայարանները արդարութիւն են գործում, եւ արթուն են պահում միտքը՝ օգտակար շահերի եւ կենարար գիւտերի զգայութիւններով: Եւ երբ պատերազմը սաստկանում է՝ անձը չի՛ լքում ու հեռանում մարտից, այլ ճշմարիտ համբերութեամբ դիմադրում է. եւ յոյս-իմացականութեամբ երկայնամտելով, ու զօրանալով Քրիստոսի շնորհներով՝ յաղթում է մարտում, ու հասնում է Քրիստոսի իմաստութեան նաւահանգստին՝ հանգցրած լինելով չարի ազդեցութիւններն ու չար բարքերի ձգտումները:

Եւ յաղթութեան շնորհներն ընկալելով, նաեւ վերինների ու ներքեւինների գովասանքն ստանալով՝ նա պսակադրւում է փրկութեան աւետիսների կեանքի փառքով ու պարծանքով:

Որովհետեւ ով որ ապրում է այն սիրով որ Քրիստոսինն է՝ որով Նա փրկել է արարածներին եւ վերացրել թշնամութիւնը, լինում է Տիրոջ բնակարանը:

Նմանուե՛նք Տիրոջ մեծութեան՝ եւ շահենք բարիքներ ու եղբայրներ. մեր բարիքները փոխանակե՛նք նրանց կարիքների հետ, ու մեր կեանքը նրանց մահուան հետ՝ որ ժառանգաւոր դառնանք Տիրոջ տէրութեան եւ լինենք Նրա կամքի կենդանի բնակարանը: Եւ հաղորդակցուենք Նրա սքանչելի եւ սուրբ սիրուն՝ որ լինենք Նրա փառքի փառաւորուած կցորդը:

Սուրբ սէրը մայրն է առողջութեան, անարատութեան ու անբծութեան՝ որ խնամում է եւ յորդորում է առաքինութիւն, եւ յարդարում է բոլոր բարեգործութիւնների ճանապարհը:

Սէրը բոլոր բարիքների աղբիւրն է՝ որն արբեցնում է սուրբ անձերին. եւ նա գրաւականն է Աստծուց բաշխուող բոլոր պարգեւների՝ երանութիւնների ու մեծութեան:

Սէրը բղխեցնողն է Քրիստոսի երախտիքների՝ եւ Նրա շնորհների անպատմելի վայելքներն ընծայողն է. նա լուծարողն է խռովութիւնների՝ եւ պարգեւողն է խաղաղութեան. նաեւ լուսաւորիչն է մտքի եւ անդամների:

Սէրը՝ սուրբ հոգու եւ մարմնի անեղծ ստացուածքն է:

Ովքեր միշտ ունեն այն, եւ օժտուել են Քրիստոսի կենդանի շնորհներով՝ յարդարւում են ամենաշահ երանութիւններով, որ գովեն Աստուծոյ փառքը:

Սէրը՝ Տիրոջ կենդանի յոյս-իմացականութեան աւետիսներով սփոփիչն է նեղութեան ու վշտերի՝ եւ լուծիչն է բոլոր վերահաս դժնդակութիւնների, որոնք զինուել են առաքինութեան գործերի դէմ:

Սէրն իր սուրբ երախտիքներով՝ խաղաղարար հրեշտակ է, որ մերժում է ցասումը, լուծարում է ոխակալութիւնը, դուրս է մղում նախանձը՝ եւ ցածրացնում է չարին:

Սուրբ սէրը վայելուչ այգի է՝ որն իր խաղողով ու գինւով զուարթացնում է եկամուտ տրտմութիւններով լցուած սիրտն ու զգայարանները, եւ ուրախացնում է Տիրո՛ջ կամքով:

Սուրբ սէրը պտղալից ձիթենի է՝ որ ձէթ է մզում բարեխորհի սրտին, լուսաւորելու համար իմանալիները՝ եւ օծելու երեւելի անդաները զուարթութեան համար:

Սուրբ սէրը հոգեւոր կարգերի յարդարիչն է՝ եւ մարմնաւոր վարքերի յանձանձիչը⁴⁵⁸458. Կարգաւորողը: , որն իրար է կապում դրանք՝ եւ թոյլ չի տալիս բաժանել ու քայքայել ընդհանրական բարիքը:

Սուրբ սէրը բանալին է Կենաց Դռան՝ որ կեանք է բաշխում, եւ սուրբ անձերին Աստուծոյ աներեւոյթ շնորհների գանձերից է բաշխում, որ եւ դժնդակ վարքերի խափանիչն է՝ եւ ընդդիմամարտն է մեղքերի:

Քանզի առաքինութեան բոլոր արուեստներն էլ սիրոյ միջոցով են յարդարում իրենց սրբութիւնն ու արդարութիւնը, եւ նրանով են ցոյց տալիս իրենց լաւութեան գործերը, որովհետեւ նա ուղղողն է չարի՝ ու յորդորողն է բարու, զօրավիգն է Աստուածասէրների՝ ու կործանիչն է խորամանկների ու մեղսասէրների:

Ով որ սուրբ սէրը միաբանում է հաւատքին ու յոյս-իմացականութեան՝ հանդէս է գալիս բարեպաշտութեան վարքերով, եւ այդ երեքի խաղաղ միակեցութեամբ՝ բացայայտում է լուսաւոր կարգերը: Որովհետեւ առաքինութեան հետ՝ դրանք պատճառ են դառնում, որ անձը լուսատու թագով պսակադրուի երկնաւոր Հօր անուշակ խնամքներից, ու վայելի Նրա անվախճան եւ անպատում բարիքները:

Քանզի ով որ սուրբ սիրոյ խնամքներն է տածում բոլորի հանդէպ՝ հեռաւորների եւ մերձաւորների, հոգիների եւ մարմինների հանդէպ, նա անենայն ճշմարտութեամբ սուրբ սիրոյ երանութիւններով օրհնուելով Ամենասուրբ Երրորդութիւնից՝ պսակադրւում ու մեծարւում է, նաեւ մշտնջենաւոր խնդութեամբ է վայելում Տիրոջ անվախճան ու անհամեմատելի բարիքները:

Քանզի ուղեղ-հաստատութիւնը բովանդակիչն է հաւատքի՝ որ սուրբ սիրով եւ յոյս-իմացականութեամբ անսասանելի է մնում:

Որովհետեւ Սուրբ Հոգու շնորհներով դրանք միաւորելով՝ ուղեղը դարձնում է ամուր պարսպապատ ապաստան, ամբողջովին առաքինութիւններով շրջապատուած, որին ո՛չ ոք վստահ չի լինի գրաւել:

Որովհետեւ նա պահպանուած է լինում զգուշութեամբ ու հաւատքի արթնութեամբ, եւ իր յոյս-իմացականութեան մէջ միշտ անդրդուելի են մնում Տիրոջ սուրբ յիշատակները. եւ նա իր հաւանող կամքով գոհանում է եւ անյագ բաղձանքով օրհնում է Տիրոջ՝ յորդ ու քաղցր անձկութեամբ փափաքելով հասնել շնորհների աղբիւրին, եւ անյագօրէն ըմպելու նրանից բղխածները: Ապա եւ իր արտասուքների վտակներով արբեցնում է արդարութեան տունկերն ու բարեպաշտութեան սերմերը՝ որպէսզի առհաւատչեայ պտուղներ բերեն:

Քանզի հոգեւոր Գարունը բացւում է հաւատքի աճելովն ու սիրոյ սրբութեամբ՝ որ բողբոջեն բոլոր առաքինութիւնները, ինչպէս տունկերն ու բոյսերը, սաղարթներն ու ծաղիկները՝ Ձմերային կապանքները լուծարելով:

Այսպէս, սուրբ սիրոյ հաւատքի ջերմութեամբ եւ շնորհալից արտասուքներով՝ իր առաքինութիւններն է փայլեցնում Ամենասուրբ Երրորդութեան կամքով եւ շնորհներով:

Եւ հաւատքի հաւանութիւնն ու սուրբ սիրոյ հաստատութիւնը⁴⁵⁹459. Գրուած է «հաւասարութիւն»: ո՛ր կողմ որ էլ յորդորում են՝ բոլոր հաւատացեալներին հաւաքում են Քրիստոսի շուրջ:

Քանզի Նա՛ է մեր նաւահանգիստը, մեզ պարգեւներ բաշխողը, կենդանի աղբիւրն ու անմահութեան սնունդը՝ որը բոլոր սուրբերին վայելչութեամբ է պսակադրում Իր յաւերժ կենդանի երանութիւններով:

Եւ բոլոր սուրբերին քաջութիւն ընձեռելով՝ նրանց օրինակարգում ու կազմաւորում է որպէս օգտակար շահերի փառեր⁴⁶⁰460. Լուսատուներ: , եւ նրանք առաքինութեան լուսաւոր գործեր են կատարում՝ ըստ արուեստների բարիքներին:

Քանզի հաւատքին եւ սուրբ սիրոյն զուգընթաց զգաստութեան միտող զգուշութիւնը անարատ ամբծութեան է մօտեցնում սուրբի բոլոր զգայութիւնները՝ եւ մարմնից ու մտքից վանում է ախտերն ու բծերը յստակ ու սուրբ սիրովն Աստուծոյ, որ կարող է ներդնել օգտակարը՝ եւ անարգել վնասակարը, եւ բարու յորդորիչ լինել մտքին ու զգայութիւններին՝ միշտ ահով ու զգաստութեամբ նրանցից հեռու պահելով մուտքը խարդախութեան վնասների:

Որովհետեւ միտքը Աստուծոյ երկիւղով է ամփոփւում՝ զգուշութեամբ վերաբերուելու համար Աստուծոյ Բանին, եւ զգաստութեան առաջնորդուելով՝ անարգում է չարին, ու ներդնում է բարին. եւ ապրում է ու մնում սուրբ եւ արդար՝ երեւելիների եւ աներեւոյթների հանդէպ լինելով արթուն եւ զուարթուն: Որովհետեւ չարը խորամանգելով կարող է մտնել անձի մտքից ու զգայութիւններից ներս՝ ու յափշտակել առաքինութեան գանձերը: Այդ պարագայում՝ նա պարտաւորուելու է իր դատաստանը գտնել ու պատժուել գեհենում, որովհետեւ հեղգանալով առաքինութեան գանձերի տունը չի հսկել, եւ թոյլ է տուել պաշտպանութեան աստիճանական կործանման՝ ու գողացման Բարու մեծ զօրութեան, որը վայելելու էր հանդերձեալում:

Արդ, զգուշութիւն պէտք է ունենալ՝ պահպանելու համար Քրիստոսի ամրութիւններն ու զգաստութեան գանձերը, որոնք շնորհներով են զարդարում անձի մարմինը՝ որպէսզի նրանցով փրկուի նա բանսարկուի խորամանկութիւնից ու պատրանքներից:

Եւ Տիրոջ կամքին հաճելի դարձողներս՝ կարող ենք առանց վնասների ամօթանքին մտնել խոստացուած բարիքներից ներս, մեզ հետ տանելով սուրբ վարքերի ամբողջ ճշմարտութիւնն ու պարծանքը՝ որ հանգչենք Տիրոջ հանգստեան գոգում, մխիթարութեան գրկում եւ անշէջ փառերի լոյսի մէջ: Որպէսզի առաւելի մեր պատիւն ու փառքը՝ ըստ մեր բազմաբեր պտուղներին, եւ Քրիստոսի միջոցով փրկուելով՝ առնենք պարծանքների պսակն Ամենակալ Հօրից:

Ասենք նաեւ սուրբ հեզութեան մասին՝ որն առողջութիւն է տալիս մտքին ու մարմնին, նրանցում ցասումի խլրտման ժամանակ:

Քանզի անարատ հեզութեամբ ու ամբիծ սիրով լուսաւորուեալը՝ որ եւ հաւատքով է յարդարւում Սուրբ Հոգու հաճութեամբ, Որդու կամքով ու երկնաւոր Հօր փառքով՝ առողջանալով ու ճշմարտուելով պահպանուի սուրբ սիրով, ու ազատուի ցանկութիւնների հարուածներից, հանդարտութիւն ձեռք բերի վնասակար մարտերի ընթացքում, եւ երբ չարի կատաղեցնող շունչը փչի՝ զսպի այն իր մտքով ու մարմնով:

Հեզութիւնը սանձն է բարկութեան, ցասման շարժումների, վնասակարների լկտիութեան, ստահակութեան՝ եւ զանազան թշնամանքներ հարուցողների:

Հեզութիւնը քաղցր ու անոյշ սնունդն է քիմքի՝ եւ հանգցնողն է ամբարտաւանութեամբ գերուած ամբոխների խռովութեան:

Հեզութիւնը հանդարտեցուցիչն է մտքի ու մարմնի մրրկացող ալիքների՝ ալէկոծուող զանազան փորձանքներից:

Հեզութիւնը արմատն է⁴⁶¹461. Հիմքն է: խոնարհութեան, համբերութեան եւ ժուժկալութեան՝ որ մեզ մերձեցնում է Քրիստոսին:

Հեզութիւնը զօրութիւնն է բոլոր առաքինութիւնների՝ եւ հիմքն է մեզ հասանելի բոլոր բարիքների:

Հեզութիւնը կառոյց է խաղաղութեան՝ եւ վերացումն ու հերքումն է երեւելի թէ գաղտնի խռովութեան, ոխի ու նախանձի:

Հեզութիւնը յստակ աղբիւր է, եւ քաղցր ցօղով ամպ է՝ որն արբեցնում է երաշտից չորացածներին:

Հեզութիւնը մանկութեան դաստիարակն է՝ եւ խրատներն ու կարգերը սիրել տուող ուսուցիչն է:

Հեզութիւնը փառքն է ծերերի՝ որոնք նրանով են հրահանգուել գնալ ողջախոհութեան եւ բոլոր առաքինութիւններին:

Հեզութիւնը պատիւն է երիտասարդներու՝ որոնք նրանով են յաղթել բոլոր հակառակորդներին, ստահակներին ու անիրաւներին՝ իրենց խոնարհութեամբ ու քաղցրութեամբ:

Հեզութիւնը պարծանքի պսակն է կուսակեացների՝ որոնք իրենց ամենարուեստ երախտիքներով ու բազմահանդէս առաքինութիւններով ընծայուել են սիրոյ սրբութեան կոչման Տիրոջ:

Զարթնելով անվեհեր քաջութեամբ՝ նրանք հնազանդեցրել են հեղգութիւնն ու յամառութիւնը: Յորդորուելով ճշմարտութեան հաւատքով՝ փութացել են առաքինութեան գործասիրութեան, անքակ աղօթքներով, մտերիմ կամքով, խոնարհ շարժումներով եւ քաղցր հնարներով:

Իրենց սրբութեամբ՝ յորդորուելով Տիրոջ սիրոյ յիշատակներով, նրանք կատարեալ պահքով սանձել են չարի ազդեցութիւնից առաջացող դժնդակ եւ աղտեղի խորհուրդների շարժումները:

Իրենց ցանկութեան հուրը հանգցրել են ջերմեռանդ արտասուքներով: Բաց են պահել ողորմութեան դռները՝ կարօտեալների կարիքների առաջ՝ եւ յոյս-իմացականութեամբ ակնկալել են իմաստուն կոյսերին խոստացուած աւետիսները:

«Եկէ՛ք՝ ասում է⁴⁶²462. Մատթ. ԻԵ 34 - Անթ.: , Իմ Հօր օրհնածներ՝ ժառանգեցէ՛ք սուրբ արքայութիւնը»:

Հեզութիւնը՝ եկեղեցու մանուկների համար սնունդ է, եւ է յորդորիչ՝ ըստ նրանց մէջ զգաստութեան ու ճշմարտութեան աճին, որն սկիզբ է առնում նրանց տղայութիւնից՝ որպէսզի հասնեն սրբութեան, եւ պիտանութեան՝ Տիրոջ լուսաւոր վարդապետութեան, եւ իրենց խօսքի ու ձայնի հանգամանքների պիտանութեան՝ իրենց խոնարհ սրտով, ու բոլոր սուրբ վարքերով դրանք փառաւորութեամբ փայլեցնելով որպէս արեգակի ճառագայթներ՝ Աստուծոյ, վերինների ու ներքինների փառքի համար՝ որ այդպիսով լինեն վերիններին փառակից:

Հեզութիւնը առաքինիների զգաստութիւնն է՝ եւ քարոզիչն է նրանց գործերի: Որովհետեւ հասկացել են երկրաւորի անցաւորութիւնը՝ եւ իրենց միամիտ սրտով ու անհեղգ⁴⁶³463. Չծուլացող: մարմնով ձեռք են մեկնել անանց կեանքին, ազատուել են բոլոր վնասակարներից՝ թէ՛ մտովի եւ թէ՛ մարմնապէս, որպէսզի կատարեն Տիրոջ բոլոր հրամանները՝ եւ ուրիշներին էլ յորդորեն պահել արդարների սրբութիւնն ու բոլոր առաքինութիւնները, իսկ մեղաւորներին խոստովանութեամբ դարձնեն ապաշխարութեան՝ որ փրկուեն:

Հեզութիւնը գովելի մեծութիւն է տնանկների համար՝ որովհետեւ մաշւում են երկրաւոր մեծութիւնները, եւ կորչում է նրանց հպարտութիւնը: Սակայն տնանկների հեզութիւնը մեծանալով անանց մեծութիւն է դառնում ու մնում՝ ինչը ոչ ցե՛ցը կարող է ուտել, ոչ ուտի՛չը⁴⁶⁴464. Ժանգը, ցեցը, եւայլն: կարող է ապականել, ոչ էլ գողե՛րը կարող են այն խարխլել ու գողանալ: Այդ պատճառով էլ Տէրը երանի է տալիս հեզերին՝ ասելով⁴⁶³463. Չծուլացող: . «Երանի հեզերին՝ որովհետեւ նրա՛նք են ժառանգելու կենդանութեան երկիրը», ուր լսելի չէ՛ մահուան համբաւը: Ինչպէս եւ Դաւիթն է ասում⁴⁶⁴464. Ժանգը, ցեցը, եւայլն: . «Պէտք է հաճելի լինել Տիրոջ աջին⁴⁶⁷467. Մտքին: ՝ կենդանութեան երկրում»:

Այլեւ հեզութիւնն այստեղ իսկ ապահովում է մտքի եւ անդամների հանդարտութիւն, այն բոլորի մօտ՝ որոնք ճակատամարտում են: Քանզի աղքատներին օժտում է համբերութեամբ, եւ զօրաւորներին դարձնում է զգօն՝ որ առանց խռովութեան պահեն երկրային իշխանութիւնը, եւ անաղմուկ գործեն բոլոր պարագաներում: Հեզութիւնը համեստութեան դաստիարակ է՝ թէ՛ մեծերի եւ թէ՛ փոքրերի համար:

Հեզութիւնը քահանայական շնորհի լուսաւորութիւնն է՝ որ առաջնորդական միտքը հնազանդութեան մէջ է պահում, եւ թոյլ չի տալիս որ ցասումը վերածուի բարկութեան եւ թշնամանքի, անգիտանալով՝ թէ ինչ խորհուրդներ է պարտունակում ցասում առաջացնող ամբարտաւանութիւնը:

Այլ իր հեզութեամբ մտայոյզ լինելով Քրիստոսի աւետարանութեան գիտութեան մէջ՝ քահանան ուղղում է իրերի ընթացքը, եւ հեզութեամբ լուսաւորում է այն, «Որպէսզի մարդիկ տեսնեն ձեր բարի գործերը՝ ասում է Տէրը, եւ փառաւորեն ձեր երկնային Հօրը»:

Հեզութիւնը նման է խորտիկները անուշացնող աղի՝ որն համեղութիւն է տալիս ուտելիքին, ըստ քիմքերի պահանջներին: Քանզի հեզութեամբ՝ ասում է, ձեր խօսքերն ու գործերը կարծես աղո՛վ համեմուած են լինում՝ լի շնորհներով եւ ճշմարտութեամբ, յարդարուելով հեզ վարդապետութեամբ: որովհետեւ ձեզ լսողներին շնորհներ են տրւում՝ վասն արդարների եւ մեղաւորների հանդերձեալ դատաստանին, որովհետեւ նրանք իմաստնանում են Քրիստոսի իմաստութեամբ:

Հեզութիւնը անարգամեծար է: Նա ձկնորսներին դարձրել է քարոզիչներ, եւ Սուրբ Հոգու կենդանարար շնորհների աղբիւր՝ հաւատացեալներին արբեցնելով Աստուածգիտութեամբ:

Հեզութիւնը պատկառում է Բարու⁴⁶⁸468. Աստուծոյ: յանդգնութիւնից ու լուսապսակի հուրից՝ որի մասին վկայում են Մովսէսն ու Դաւիթը. առաջինը՝ թէ նա երեւացել է ապարասան⁴⁶⁹469. Ապստամբ։ ժողովուրդին. իսկ միւսը՝ թէ Սաւուղին է երեւացել բազմաթիւ անգամներ:

Իմաստունների հեզութիւնն է՝ որ ունկնդիրներին հասանելի է դարձնում Հանճարի⁴⁷⁰470. Աստուծոյ: մտքերը, որ նրանք մտքով ընկալեն ճշմարիտ արդարութիւնը՝ եւ ուղղեն իրաւունքներն ու բոլոր առաքինութիւնները:

Հեզութիւնը երեւելի զարդն է առաքինի անձերի հաւատքի, յոյսի, սիրոյ, սրբութեան, աղօթքների, պահեցողութեան, խոնարհութեան, ժուժկալութեան եւ բոլոր բարիքների:

Հեզութիւնը սրբութեան զգեստ է նրանց համար՝ ովքեր մերկացել ու հեռացել են աշխարհիկ ցանկութիւններից, եւ զգաստութեամբ կատարելագործել են իրենց կեանքը՝ Քրիստոսի իմաստութիւններով:

Հեզութիւնը բազմամբոխ հրապարակներում մեծասքանչ շուքն ու պատկառանքն է նրա՝ ով հանդարտութեամբ է քարոզում հոգեւոր օրէնքները, եւ խաղաղարար հրեշտակ է դառնում բոլոր ունկնդիրերի համար՝ ու փառաւորում է անունը Տիրոջ: Եւ փառաւորուելով Հեզից ու մարդասէր Աստծուց՝ երբ վերափոխւում է այս կեանքից, լսում Տիրոջ խօսքը. «Արի՛ հաւատարիմ ու հեզ ծառայ. քանի որ քեզ տրուած սակաւին հաւատարիմ եղար՝ քեզ բազմութեան վրայ վերակացու կարգեցի»:

Հեզութիւնը կերպարանքն է Տիրոջ փառերի⁴⁷²472. Տիրոջ մտքի լոյսերի: , եւ հանգստարար յաւիտենական գիւտերի Նրա՝ որն Իր դարմաններով հեզօրէն վանք⁴⁷³473. Պաշտպան ու պահապան: է դարձել Իրեն հաւատարիմ երկնաւորների ու նրանց մտերիմ սուրբերի համար, եւ որ հակառակ փառերի մեծութիւնն ունենալուն՝ երկնքից երկիր է խոնարհուել ու ծառայի կերպարանք է առել, որպէսզի մենք՝ ծառաներս Իր կերպարաքն առնենք մեր արդարութեամբ, սրբութեամբ ու ճշմարտութեամբ՝ եւ վայելենք Նրա բարերար ու ամենագիւտ սուրբ սէրը:
Եւ մեզանից առած այդ գրաւականով՝ Նա նստել է Հօր աջում, բաձրերում: Եւ բոլոր հաւատացեալներին յոյս է տուել վերստին նորոգման՝ Իր խոստացած աւետիսներով. «Ուր որ Իմ Եսն է՝ այնտեղ էլ կը լինի Իմ պաշտօնեան»⁴⁶⁸468. Աստուծոյ: :

Դրա համար էլ Նա բոլորին է հրաւիրել՝ ու կոչ է արել գնալ Իր լուսապսակային արքայութեանն ու իմաստութեան փառերին:

«Եկէք Ինձ մօտ՝ ասում է, բոլոր հոգնածներդ ճգանւորական աշխատանքով, եւ մեղքերով բեռնուածներդ՝ ապաշխարելու խոստովանելով. սովորէ՛ք Ինձանից հեզութիւն ու խոնարհութիւն՝ եւ կը գտնէք ձեր անձերի հանգիստը:

Քանզի յոյս-իմացականութեամբ աշխատողների լուծը քաղցրանում է հեզութեամբ՝ իսկ մեղաւորների բեռը փոքրանում է խոնարհութեամբ: Եւ երկուսի մէջ էլ⁴⁷⁴474. Ճգնողների եւ ապաշխարողների: հաստատուն են լինում Աստուծոյ աջի⁴⁷⁵475. Մտքի: ներդրած սուրբ եւ անարատ հունդերը, որովհետեւ ոչինչ չեն ունենում ձախակողմեան դժնդակութիւններից՝ այլ ունենում են աջակողմեան^Ծ-5454. Ձախը՝ նիւթական, ֆիզիկական, սերնդագործական, նաեւ իգական բնոյթի էներգակիր է, իսկ աջը՝ մտաւոր ու հոգեւոր, նաեւ արական բնոյթի: Սա վերաբերւում թէ՛ ուղեղին, եւ թէ՛ միւս անդամներին: արդարութիւն:
Քանզի ովքեր արարածների հանդէպ այս վերաբերմունքն են ունենում՝ նմանւում են Քրիստոսին, Հեզին ու Խոնարհին:

Եւ երանութիւններով կը պսակադրուեն հեզերն ու սրտով խոնարհները՝ Տիրոջ սուրբ սիրոյ խնամքներով. Ամենասուրբ Երրորդութեան միջոցով նրանք կ՛ազատուեն վշտերից ու յաւիտենական տանջանքներից՝ վայելելու համար անանց խնդութիւններն ու անհամեմատելի բարիքները:

Քանզի իրենց բազմաբոյս առաքինութիւնների համար՝ բազմագով կեանքով կ՛ուրախանան: Եւ փառաւորուելով ու պսակադրուելով՝ անճառ լոյսով կը զգեստաւորուեն Քրիստոսի կողմից, անպատմելի ու անանց կեանքում՝ որը պատրաստուել է յաւիտենական խորաններում, բոլոր սուրբերի համար:

Որովհետեւ բազմաբովանդակ է քաղցրութեան, խոնարհութեան եւ հնազանդութեան ճաշակը⁴⁷⁶476. Համն ու օգտաշատութիւնը։՝ որ բազմապատկւում է ողջախոհութեամբ, անարատ վարքերով եւ անբիծ սիրոյ երախտիքներով:
Սրանցով խորտակուել են անհաւատութեան պղնձեայ դռները, փշրուել են անհնազանդութեան երկաթեայ նիգերը, եւ Քրիստոսի ճշմարիտ իմաստութեամբ՝ աւարուել են աներեւոյթ թշնամու գանձերը:

Աւետարանի քարոզութեան հաւատքով՝ նմանւում են լուսաւորներին, որպէսզի ճառագայթներով լցնեն տիեզերքը՝ եւ ուղիղ ընթացող մարդկանց պահպանեն արդարութեան ճանապարհին:

Քանզի խոնարհութեան եւ հնազանդութեան քաղցրութիւնները՝ բարութեան վայելքների աղբիւրներ են, եւ դառն ցաւերի բժիշկներ են՝ որոնք առողջութիւն են տալիս. նաեւ բարիների առաջնորդներն են՝ որ ուղիղ ճանապարհներով տանում են Տիրոջ երանութիւններին, ազատելով բոլոր վշտագին վտանգներից:

Խոնարհութեան, հնազանդութեան ու հեզութեան միաւորուած քաղցրութիւնը՝ բարիքների որսորդ է, եւ հաւաքողն է բոլոր առաքինութիւնների՝ ու Սուրբ Երրորդութեան համար վանք է:

Քաղցրութիւնը, խոնարհութիւնն ու հնազանդութիւնը միաւորուելով՝ նաեւ միաւորում են ճգնաւորների ժողովը, եւ չեն թողնում քայքայուել ու անջատուել իրարից:

Քաղցրութիւնը, խոնարհութիւնն ու հնազանդութիւնը ընտանեցնողն են օտարների՝ եւ զգաստացնողն են մերձաւորների. նուաստացնողն են ամբարտաւանների՝ եւ զօրացնողն են հեղգացեալների⁴⁷⁷477. Ետ մնացածների։. ցածրացնողն են բոլոր ստահակների՝ եւ զարթնեցնողն են կենաց յոյս-իմացականութեան. համարձակութիւն ներշնչողն են վարանողներին՝ որոնք ազատուել են մեղքերին ծառայելուց:
Դրանք պատճառ են ամեն տեսակ հոգեւոր շահերի՝ եւ խափանիչն են կորստեան վնասակար խորհուրդների ու գործերի. դրանք բացայայտիչն են ճշմարիտ խոստովանութեան՝ եւ կապերի արձակիչն են թողութիւն խնդրողների. դրանք հրաժեշտն են վնասակարների՝ եւ մուտքն են որդեգրութեան. օտարացուցիչն են բոլոր դժնդակների՝ եւ մերձեցնողն են յաւիտենական կենաց յոյս-իմացականութեան:

Դրանք տօնն են ճշմարիտ խնամքների քարոզութեան՝ եւ Սուրբ Հոգուց սնունդներ բղխեցնող աղբիւրն են. հեռացնողն են անգիտութեան՝ ու գանձի տունն են հանճարի եւ իմաստութեան. ընտանեցողն են ճշմարիտ բարեկամների՝ եւ յանդիմանողը սուտեր սպրդեցնող ամբարիշտ եղբայրների։

Ժողովողն են ցիրուցան եղած ճշմարտասէրների՝ եւ ցրողները անիրաւների. հստատողն են ցրուածների՝ եւ պարգեւատուն են շնորհների, որ վերադառնան արդարութեան իրաւունքներին. եւ կարգաւորողն են առհասարակ լաւի՝ ու մխիթարողը սգաւորների եւ սփոփողը բոլոր վշտացեալների:

Քաղցրութիւնը, խոնարհութիւնն ու հնազանդութիւնը անդորրութիւն են Մարդասէրի խնամքների դարմաններով՝ եւ առողջութիւնն են ցաւագնացների⁴⁷⁹479. Ցաւով տառապողների: . հաստատուն յոյս-իմացականութիւնն են հանդերձեալների՝ եւ նաւահանգիստ են ծփացողների. օգնական են առաքինութեան համար՝ եւ սրբութեան ամենագիւտ հնարներն են. եւ ձեռք մեկնողներն են պղերգներին՝ որ գործեն Տիրոջ այգում ու վարձատրուեն ինչպէս առաջինները:

Դրանք կենսաբեր մուտքերի դռներն են բացում նրանց առաջ՝ ովքեր բարին ունենալով նաեւ բաղձում են Տիրոջ արքայութեանն հասնել. եւ փակողներն են այդ դռների՝ ապախտաւորների, անհնազանդների, ամբարիշտների, մեղաւորների առաջ, եւ ովքեր չեն լսում Տիրոջ խօսքը:

Եւ ովքեր խոնարհուելով հնազանդում են ապաշխարութեան քաղցր լուծին՝ չեն զրկւում ստոյգ խոստովանած ու ապաշխարծներին խոստացուած աւետիսներից: Քանզի Տէրը չի՛ եկել կոչելու արդարներին՝ այլ մեղաւորներին, որ առաքինութեան այս վարքերուն դիմողները կենդանի երանութիւններով պսակադրուեն Ամենասուրբ Երրորդութիւնից, եւ ազատուելով գեհենի դառն վշտերից՝ մշտնջենաւոր անմահ խնդութեամբ վայելեն անհամեմատելի բարիքները Քրիստոսի, սքանչելի եւ լի բոլոր երանութիւններով:

Ուղիղ միաբանութիւնը հաւատքի եւ սուրբ վարքերի՝ առողջ, ամբիծ⁴⁸⁰480. Երկնածին: ու անարատ է պահում սիրոյ երախտիքները բոլոր անդամների⁴⁸¹481. Մարմնի եւ եկեղեցու: , յարմարութիւն^Ծ-5555. «Յարմարութիւն» բառը բաղադրուած է «յ-արմ-արութիւն» հիմքերից, երբ «յ»-ն լուսապսակ-աուրան է, «արմ»-ը բազուկն է եւ անգլ. «arm»-«զրահ»-ը, իսկ «արութիւն»-ը «առնելու գործողութիւնն է», ուստի «յարմարութիւն»-ը իմաստաւորւում է որպէս «լուսապսակային զրահով զինուելու գործողութիւն»՝ որն արդիւնքն է «ուղիղ միաբանութեանն հաւատքի եւ սուրբ վարքերի»: ստանալով Քրիստոսից⁴⁷⁸478. Կող. Բ 19: : Քանզի սրանցով հաստատուն են լինում նրանք հաւատքում՝ ու միակամ Քրիստոսի հետ, որոնց մէջ բնակւում են Աստուծոյ յորդորները՝ ու աճում է նրանց առաքինութիւնը:

Հաւատքի եւ սուրբ վարքերի միաբանութիւնը գիտութեան աղբիւր է. դրանից անծախաբար⁴⁸²482. Առանց ակնկալիքի: է բաշխւում այն՝ որ իւրաքանչիւրին տալիս է առաջնորդական զէնքեր, բարի կամք եւ ընտրողական միտք՝ ատելու չարը, եւ կանխելու⁴⁸³483. Շուտ ստանալու: Աստուծոյ սէրը, եւ կատարեալ ապաշխարութեամբ ու մտերմիկ խոստովանութեամբ անցնելու Նրա կամքի գործադրութեան:

Հաւատքի եւ սուրբ վարքերի միաբանութիւնը անդամների մէջ խառնում է Արարչի շնորհներից՝ եւ բոլորին անքակտելի է պահում Տիրոջ սուրբ յիշատակներից. եւ նրանք Աստուծոյ սիրոյ ողորմութեան դռների առաջ են լինում միշտ՝ որ առնեն արարուած բոլոր բարիքներից. եւ այդ նոյն դռնից մուտք են գործում պարգեւները միաբանութեան՝ որ փրկել ու մեծացրել է նրանց. եւ նոյն այդ միաբանութեամբ անդամները իրարից օգնութիւն են ստանում՝ իւրաքանչիւրն իր կարգի շինութեան համար:

Ով որ անջատւում է հաւատքի եւ սուրբ վարքերի միաբանութիւնից՝ հրաժեշտ է տալիս ո՛չ միայն երանութիւններին⁴⁸⁴484. Մարմնաւոր զօրութիւններին: , այլեւ պատժի է ենթարկւում՝ ինչպէս անպիտան է դառնում մարմնից հատուած անդամը, եւ կամ հուրի է արժանանում ծառից կտրուած ոստը:

Ամենասուրբ Երրորդութեան հաւատքի միաբանութիւնը պարսպուած ամուր քաղաք է՝ սուրբ վարքերով եւ երկնային զօրութեամբ, եւ Աստուծոյ սիրոյ բնակավայրն է՝ ուր ժողովւում են վերին զօրքերը բոլոր սուրբերի հետ, միաբանուած անճառ⁴⁸⁵485. Աննկարագրելի: օրհնութիւնների համար:

Տիրոջ սուրբ սիրոյ խնամքների ուրախութիւններում ընկղմողները՝ իրենց յոյս-իմացականութիւնն են լուսավառում Աստուծոյ փառերով, երբ ամբիծ⁴⁸⁶486. Երկնածին: երախտիքներով են սիրում անարատ սրբութեան միաբանութիւնը Յիսուս Քրիստոսի:
Քանզի ով որ Սուրբ Հոգու սիրով, հաւատքով եւ իր սուրբ վարքերով անքակտելի է պահում միաբանութիւնը՝ կենդանի երանութիւններով է պսակադրւում Սուրբ Երրորդութեան խնամքներից, ազատւում է գեհենի դառն տանջանքներից՝ եւ անանց կեանքում բերկրում է Տիրոջ մշտնջենաւոր ու անհամեմատելի բարիքներով:

Այնուհետեւ, ասելիք ունեմ Տիրոջ գթութեան մասին՝ որը կապն է միաբանութեան, մայրն է սիրոյ, հանգստութեան, առողջութեան՝ եւ գոգն է⁴⁸⁷487. Հիմքն է: Քրիստոսի աւետած անարատ, անբիծ ու արդիւնաւէտ սուրբ սիրոյ:
Որովհետեւ գթութիւնը առատապարգեւ է մերձաւորներին ու հեռաւորներին, դաստիարակն է մեծամեծերի՝ եւ օգնականն է տկարների. սնուցողն է ընտանիների՝ եւ դարմանողը օտարների. սիրելին է երախտաւորների՝ բայց չի ատում ապախտաւորներին. բարութեամբ սիրողն է բարեկամների՝ եւ կամեցողն է դարձը ատելիների, որ հասնեն սուրբ սիրոյն:

Գթութիւնը խնամքն է սուրբ սիրոյ, եւ անձի մէջ բորբոքումն է սուրբ սիրոյ՝ իրեն սիրողի հանդէպ. բորբոքումն է ծնողների անձկալի յիշատակի՝ եւ յորդորումն է ծնունդների. գթութիւնը խնդրանքն է մեզանից հեռացածների՝ եւ մշտական սնունդ է մեր մերձաւորների համար:

Գթութիւնը բարիքների արմատն է՝ որի ոստերը խնդութիւն են, տերեւները զուարթութիւն են, ծաղիկները ուրախութիւն են, իսկ պտուղները անհամեմատելի անուշութիւն են:

Քանզի գթութեամբ վերանում են անձերի տրտմութիւնն ու տաղտկալի ձանձրոյթը՝ որոնք վհատեցնող են. գթութեամբ վերանում է նաեւ սուգը՝ որ կարող է օտարացնել ու յիմարացնել մարդուն:

Գութը խափանիչն է վատութեան՝ եւ յորդորողն է առատութեան. խլողն է ագահութեան՝ եւ ընդունողը սակաւապետութեան. յանդիմանողն է լկտիութեան^Ծ-5656. «Լկտութիւն» կամ «լկտիութիւն» բառի հիմքն է «լակոտ»-ը, որի նախահիմքն է «լակ+ոտ»-ը, այսինքն «ոտքը լակող»-ը. իսկ «լակել»-ը «լեզուով լիզել»-ն է, ուստի «լկտի»-ն «մէկի ոտքը լիզող»-ն է, քծնողը: ՝ եւ ծաղկեցնողը սրբութեան. շիջանողն է թերահաւատութեան՝ եւ նշոյլն է հաւատքի լոյսի. վանողն է երկմտութեան՝ եւ ներմուծողն է կենդանի յոյս-իմացականութեան. վերացնողն է ատելութեան՝ եւ անդորրացնողն է վտանգուածների. գութը նաեւ սփոփողն է բոլոր նեղն ընկածների:

Գթութիւնը կռփիչն է⁴⁸⁹489. Բռնցքահարողն է: հպարտութեան՝ եւ լուծարողն է նենգութիւնների, խայտառակողն է խորամանգութեան՝ եւ մերժումն է ոխակալութեան ու նախանձի. գթութիւնը խոշտանգանքն է անհնազանդների՝ եւ քաջալերիչն է համբերողների. զօրացողն է ժուժկալների՝ եւ սրբողն է գիջութեան. խրախոյսն է երկայնամիտների՝ եւ ձեռք մեկնողն է խոնարհներին:

Գթութիւնը պսակն է զգաստութեան ու ամբծութեան՝ եւ յորդորողն է առաքինութեան. զարթեցնողն է քնով մնացածների եւ պղերգների՝ եւ գործողին հասցնողն է հանգստութեան, որը լի է ամբողջովին բարութեամբ նրանց համար՝ ովքեր գթութեան խնամքներն ունեն առողջ, սուրբ, անարատ եւ ամբիծ երախտիքներով՝ եւ Ամենասուրբ Երրորդութեան սիրոյ խնամքներով։

Գթութիւմը ազատում է գեհենի դառն վշտերից՝ եւ տալիս է Տիրոջ մշտնջենաւոր անհամեմատելի բարիքների վայելքները:

Գթութիւնը այլեւ իմանալիների հանդէպ զգաստութիւնն է նրա՝ ով իր իշխանական կամքով հաստատւում է Տիրոջ հաւատքում, խլում է վնասակարները իր զգայութիւններից, ու դրանց մէջ ներդնում է առաքինութիւն, սրբութիւն, խոնարհութիւն եւ ճշմարտութիւն՝ ըստ ամենայնի:

Եւ արմատախիլ է անում դժնդակներից ներմուծուածները, ու զինավառւում է հակառակ չարին՝ կործանելով արդարութեան հակառակներին:

Եւ իր հոգու հրով ու ջերմեռանդ արտասուքներով՝ հալեցնում է ձմեռային խստութիւնը սառնամանիքների: Եւ ամենայն ճշմարտութեամբ՝ արձակում է քաղցր սրբութեան, անուշ խոնարհութեան եւ բարի հնազանդութեան արմատներ՝ Քրիստոսի իմաստութեամբ: Եւ բարձրացնում է իր սիրոյ ոստերը՝ հաւատալով որ նրանցից աճելու է առաքինութիւնը, ինչպէս հոսող ջրի⁴⁸⁹489. Բռնցքահարողն է: եզրին տնկուած ծառերից:

Ով որ մեծ ցանկութեամբ է ձգտում Աստուծոյ շնորհներին՝ պէտք է շարժի իր արտասուքների վտակները, որպէսզի մաքրի տեսանելիներն ու աներեւոյթները, եւ խաղաղ ու հեզ ցօղով արբեցնի վաղահաս ու ուշահաս տունկերն ու բոյսերը, եւ իր բոլոր անդամներին յորդորի աճել արդարութեամբ՝ դէպի լաւն ու առաւել լաւը, որ կեանքի աւարտին հասնի առաքինութեան պտուղներով՝ մտքից ու զգայութիւններից խլած լինելով որոմի օտարոտի բոյսերն ու թշնամու սերմանած⁴⁹⁰490. Մատթ. ԺԳ 25: այլ չար սերմերը, խռովութիւնը՝ սրտմտութեան տանող բոլոր շարժումներով, յայրատութիւնը, յանդգնութիւնը, անզգամութիւնը, անհնազանդութիւնը, բարկութիւնը, ամբարտաւանութիւնը, փառասիրութիւնը, հպարտութիւնը, ագահութիւնը, անխտրութիւնը⁴⁹²492. Մակերեսայնութիւնը: եւ պղերգութիւնը:

Նշուածները կորստեան պատճառներ են՝ վրիպեցնող մեծ բարիքների շահերից, առաքինութեան գովասանքից՝ փառերով:

Այլեւ պէտք է զգայարաններով զանազանել բարին միամիտ խորհուրդներից, եւ սիրալիր կամքով գործել բարին՝ անուշ, քաղցր ու լուսաւոր յորդորներով Քրիստոսի ամենագիւտ շնորհների, Նրա սիրոյ սրբութեան երախտիքների յիշատակներով: Ըստ բարերար Տիրոջ հաճելի կամքին՝ պէտք է լինել Նրա շնորհների արբանեակը, կեանք տուողի փառքի եւ պատուի համար՝ եւ գործակից դառնալ Նրա բարերար կամքին միշտ: Եւ ճշմարտուելով հաւատքում՝ պէտք է ապրել հաստատուն, առողջ, սուրբ, անարատ եւ անբիծ երախտիքներով:

Եւ քանի որ գլուխն է անձի բոլոր զգայութիւններն իմացողը⁴⁹³493. Զգայարանը: ՝ որ բոլոր անդամներին իրար է յօդում ու պատշաճեցնում Քրիստոսից ստացած շնորհներով, եւ որ երբ աճում է ըստ Աստուծոյ՝ ինչպէս ասում է Առաքեալը⁴⁹¹491. Կող. Բ 18: , բոլոր անդամներին նրանից են բաշխւում Տիրոջ իմաստութեան շնորհները՝ թէ՛ երեւելի եւ թէ՛ աներեւոյթ կարիքների համար:

Եւ անդամները նրանից ըմպում են հանճարեղ բարիքներ՝ ներս թողնելով օգտակարը եւ մերժելով վնասակարը: Եւ նրանից է ծագում լոյսը՝ յայտնողը բոլոր քննարկելիների:

Եւ նրա միջոցով են իմաստնանում բոլոր զգայարանները՝ ճաշակելու համար հոգեւոր վայելքները, եւ ընտրելու համար լաւ անձերին: Եւ նրա միջոցով է որ զգայարաններն զգուշութեամբ են առաջնորդւում դէպի իմաստները՝ եւ բացում են մտաւոր շնորհների դռները. եւ զգաստանալով ու լուսաւորուելով՝ անձը փութով անցնում է գործելու Տիրոջ վերին կոչման համընթաց, պատրաստւում է վերցնելու հոգեւոր եւ մարմնաւոր օգտակար շահերը՝ որպէսզի ժառանգի առհաւատչեայ երանութիւնները:

Եւ իշխանական հոգուց՝ բերանը անբիծ սիրով է բղխեցնում առողջութեան ու անարատ սրբութեան ճշմարիտ վարդապետութիւնը Տիրոջ:

Եւ նրանից հոսում են սրտից առաջագայող բոլոր իմաստութիւնների վտակները՝ երկիրը⁴⁹⁵495. Հողը-մարմինը: արբեցնելու եւ պարարելու համար կենաց շահեկան Բանով, եւ աճեցնելու համար բարութեան բոյսերն ու անուշահոտ ծաղիկները՝ վայելչացած քաղցր պտուղներով:

Որովհետեւ բերանը ճշմարիտ Բանի համար կարծես լոյսի ճրագարան լինի՝ որն հալածում է խաւարին, յայտնում է ամօթը⁴⁹⁶496. Մահը՝ մեղքերի պատճառով: , եւ մատնացոյց է անում աղտեղութիւնն ու գայթակղութիւնը՝ որոնք կարող են բեկում առաջացնել: Այդ պատճառով Որդին Աստուծոյ Իր հնարներով յափշտակել է սատանայի սպառազինութիւնը՝ խորամանկութիւնը, յանդգնութիւնը, յափշտակութիւնը, խաբուսիկ ողոքանքներն⁴⁹⁷497. Ողնուղեղային ցանկութիւնները: ու արհաւիրքները՝ Իր Աստուածային ճշմարտութեամբ հարթեցնելով դրանք, ինչպէս եւ չարի այլ մեքենայութիւնները՝ որոնք մեզ յայտնի են Քրիստոսի վարդապետութեան նշոյլներով:

Որպէսզի Տէրը առաջնորդներին հնարներ տայ առաքինանալու եւ յորդորուելու չարերի ուղղութեան դէմ, մտքից հանելու մոլորեցնող իմաստութիւնները, ամփոփուելու ճշմարիտ վարքերի մէջ, զգուշանալու բոլոր վնասակարներից՝ եւ ուրիշներին էլ առաջնորդելու դէպի բարին, եւ Նրա սիրոյ սրբութեան յիշատակը ունենալու բերանում՝ ինչպէս մեղրախորիսխը քիմքի վրայ, քանզի Նա՛ է որ քաղցրացնո՛ւմ է դառնութիւնը չարի:

Իսկ ով որ միջօրէին իր աչքերը բացում է արեգակի լոյսին՝ նրա բիբերին չի՛ մերձենում խաւարը:

Սոյնպէս ում որ տեսողութիւնը յստակ է սրբութեան յիշատակով՝ նրա համար լոյսը ուրախարար է լինում Տիրոջ կենդանի սիրով. մի խնամք՝ որը նրան պահում է անբիծ ու անարատ, առանց տուժուելու վնասակարներից: Եւ նոյն լուսաւոր շնորհով՝ նա տեսնում է իր ուղեղի խորքերում ծածկուած⁴⁹⁸498. Կորուսելոցն= ուղեղի խորքերում ծածկուածները: գիւտերը^Ծ-5757. Խօսքը վերաբերւում է մարդու նախորդ կեանքերում գիտակցութեան մէջ հաւաքած գիտելիքներին՝որոնք բացայայտւում են որոշ պայմանների տակ: , եւ մերձաւոր է դառնում Փրկչի ողորմութեան, ու մտնում է Նրանից խնամուողների շարքերերը:

Որովհետեւ Բանի քարոզութեան լոյսի ճաճանչը՝ յոյս-իմացականութեան ցոյց է տալիս կենդանի դեղը, արքայութեան անճառ ու անպատում դարմանները, եւ ճշմարիտ հաւատքի միջոցով նրան տանում է վերին կոչման ճանապարհով դէպի Հայրն Ամենակալ, Որդին Բարերար եւ Հոգին Կենդանարար՝ որի փառքի մեծութիւնը անճառելի է:

Արդ, եւ վերին զօրքերի գունդերը լինում են Աստուծոյ Որդու թագեղբայրները՝ եւ մեր փրկութեան պատճառը, ու քաջալերում են Աստուծոյ սիրելի Որդուն՝ որ մարդկանց փրկի մեղքերից մահանալուց: Քանզի երկնքում ուրախութիւն է լինում՝ երբ մարդիկ շրջւում են դէպի Աստուած ու ապաշխարում⁴⁹⁴494. Ղուկ. ԺԵ 10: :

Եւ անցեալում ովքեր հաւատացել են Աստծուն ու Նրան հաճելի դարձել՝ նրանց ժառանգակից է դարձրել Իր արքայութեան. սոյնպէս եւ այժմ է դարձնում նրանց՝ ովքեր ճշմարիտ հաւատքով են կատարում Աստուծոյ Բանը, եւ ուսուցանում են առողջութեամբ, անարատ սրբութեամբ, եւ Նրա սուրբ սիրոյ ամբիծ երախտիքներով:

Որովհետեւ ով որ ամբողջովին ճշմարտուելով այս վարքերն է կիրառում անձնապէս՝ կենդանի երանութիւններով է պսակադրւում Սուրբ Երրորդութիւնից, ազատուած է լինում դառն տանջանքներից՝ ու վայելում է Տիրոջ անհամեմատելի մշտնջենաւոր բարիքները:

Եւ ով որ հաւատքով է սրբում իր աչքի տեսչութիւնը՝ նշմարում է Տիրոջ լոյսի անսպառ խնամքների ուրախութիւնները, որոնցով բոցավառուելով՝ լուսարձակում է Արդարութեան Արեգակի⁴⁹⁹499. Քրիստոսի։ լոյսը, որը բոլոր սուրբերին լուսաւորողն է, ու մերձեցնողն է Իր սիրոյ շնորհներին՝ վերացնելով խաւարային մոլորութիւնը:

Եւ այդպիսի աչք ունեցողը անսխալ ընթացքով ուղղւում է վերին կոչման կէտին, հանգստեան օթեւանին՝ ըստ Աստուծոյ լոյսի քաղցրութեան:

Քանզի այդ միջոցով նա կը հպի Աստուծոյ Որդու սուրբ սիրոյ գրկին, երկնաւոր Հօր գգուանքներին, ու Սուրբ Հոգու անճառելի պարգեւներին:

Եւ Որդին Իրեն հասած ժառանգութիւնը կը տայ նրանց՝ ովքեր Իր կամքով են շարժւում աշխարհում, եւ հոգեւոր զէնքերով չարերի դէմ են պատերազմում՝ ընդ միշտ բարին գործելով, ըստ Քրիստոսի Աւետարանին. եւ կցորդ են դառնում Նրա չարչարանքներին, խաչակից են լինում Նրա կամաւոր մահուան՝ ամենայն համբերութեամբ ճշմարտուելով, նեղութեան մէջ թէ անդորրում անբաժան մնալով Նրա սուրբ սիրուց, եւ իրենց ժուժկալութեամբ շիջանում են մարմնական ու երկրային ցանկութիւնների պատրանքներն ու խիստ բռնութիւնները՝ միշտ նայելով խնամակալ Աստուծոյ մտքին^Ծ-5858. «Աջոյն»-ը «աջ ձեռք» չի նշանակում, այլ՝«մտաւոր էներգակիր»-ը, որ այս պարագայում Աստուածաշունչն է: , որը զօրացնում է Իրենից յուսացողներին՝ որովհետեւ աչքին իմանալիներն ու երեւելիների յոյս-իմացականութիւնը Նա է:

Պէտք է միշտ արագացնել պաղատանքների կատարումը՝ աղօթքները խոնարհ սրտով եւ ջերմեռանդ արտասուքներով մատուցելով Աստծուն ի սրտէ, աչքերից հոսեցնելով արտասուքների հեղեղներ՝ որոնք առաջագայում են Տիրոջ շնորհների աւետիսները նշողների մօտ անձկագին գութից, որ վերացնում է վիշտերն ու հարուածները, եւ բռնաւորներից սպասուող բոլոր վտանգները:

Եւ անձն իր յորդառատ զղջումով՝ լցւում է բարութեամբ, եւ դառնում է ընդունարանը Սուրբ Հոգու՝ որ Աստուծոյ սիրելիներին յայտնում է ծածկեալներն ու անքննելիները, նաեւ Իր բարերարութեամբ՝ անձի փափաքած հոգեւոր կարիքները լցնում է կենդանի ու անճառ ճաշակներով:

Եւ Աստուծոյ ահեղ անմատոյց լոյսը չի մերժում նրանով սքանչացած անձերին՝ եւ նրանց տեսողութիւնն է լուսաւորում հաւատքով, եւ Իր շնորհների նշոյլներով է լցնում միշտ՝ ու ծաղկեցնում է նրանց զգայութիւնները:

Եւ անմահական խնամքներով է զուարթացնում նրանց՝ ովքեր կամաւորապէս մերժել են աշխարհական ցանկութիւնները, կրել են սրբութեան վերարկուն, ճշմարտուել են Սուրբ Երրորդութեան ամբիծ հաւատքով: Եւ աշխարհում Սուրբ Հոգու թեւերով կենցաղավարելով՝ նրանք ծառայում են շենացնելու եւ ապահովելու խաղաղութիւնը ամեն տեղ, թէ՛ հոգեւոր եւ թէ՛ մարմնաւոր մակարդակներում, մինչեւ որ հասնեն անքոյթ⁵⁰⁰500. Անվերջոյթ, անսահման։ նաւահանգստին՝ իրենց առողջ, անբիծ, անարատ ու իմանալի տեսողութեամբ, Քրիստոսի սուրբ սիրոյ խնամքների երախտիքներով:

Քանզի ով որ Աստծուց այս շնորհներն է ստացած լինում իր բոլոր սուրբ վարքերի համար՝ Ամենասուրբ Երրորդութեան կողմից պսակադրւում է սուրբ սիրոյ կենդանի խնամքներով, ազատւում է դառն տանջանքներից՝ եւ խնդութեամբ է վայելում Տիրոջ մշտնջենաւոր անհամեմատելի բարիքներից:

Եւ լսողական գործարանները երբ առողջութեան ու անարատ սրբութեան համար անխարդախ հաւատքով են հնազանդւում Տիրոջ երախտաւոր սուրբ սիրոյ ամբիծ խնմաքներին՝ նրանցից ներս են մտնում Աստուածային պատգամների աւետիսները:

Եւ մարդու ներքինն ստանում է մեր Փրկիչ Քրիստոսի կերպարանքը Նրա փառերով՝ որն իր աջ կողմում ունի խաղաղութեան նշանը, ձախին՝ որդէգրութեան նշանը, գլխին պարծանքի պսակը՝ որ նրան շրջապատում է սրբութեան կամարով, ու նրա չորս կողմերը պատնէշում է ճշմարիտ զգաստութեամբ՝ Քրիստոսի զօրութեամբ: ^Ծ-5959. Խօսքը ուղղակիօրէն նկարագրութիւնն է լուսապսակ-աուրայի:

Լսողական զգայարանները հաւատքի դռներ են՝ խնդութեամբ ու երկիւղով միախառնուած զգուշութեամբ մտնելու համար անարատ վարքերից ներս. եւ նրանց ելքերն են արդարութիւնն ու իրաւունքը՝ ծաղկած կատարեալ սրբութեամբ ըստ հոգեւոր օրէնքների. նրանցից բուրում է անուշահոտութիւնը սաղմոսների եւ օրհնութիւնների՝ եւ նրանց մէջ հնչում է «Փառք Անմահ Թագաւորին» խօսքը, որ բուրում է ինչպէս անուշ խունկի բուրմունք՝ ելնելով Տիրոջ սուրբ պաշտօնեաների բերանից, որոնք սրբութեամբ են գովում Ամենասուրբ Երրորդութիւնը: Նրանց մէջ են բանակւում հրեշտակների գունդերն ու զուարթուն սպասաւորները՝ որոնք իրար հետ մրցակցելով խանդավառութեամբ բորբոքւում են հոգեւոր երգերով, որպէսզի իրար հաւասարուելով միասնաբար հատուցեն փառերը:

Հաւատքով ճշմարատուածի ականջը ընդունարանն է Կենաց Ծառի⁵⁰¹501. Սուրբ Երրորդութեան։, Քաւութեան Հաւատքի ու Փրկութեան Որթի⁵⁰²502. Անմահ Որդու։: Նրանից արմատներ են արձակւում Աստուծոյ կատարեալների սրտերից ներս՝ որպէսզի Նրա շնորհներով դարմանուեն միշտ, եւ պարարուեն Սուրբ Հոգու ցօղերով:
Եւ բոլոր այն արարածները՝ որոնք իրենց սրբութեամբ Նրա սիրով են գրաւվում, ուրախ են լինում դրա համար՝ գոհանում ու փառաւորում են բարերար Աստծուն, որն արարելով ամենը՝ բոլորին օրինակարգուած է պահում Իր սուրբ Անուան փառաւորութեան համար:

Հաւատքով ճշմարտեալի ականջները մտքի եւ զգայարանների հանդերը ոռոգող Կենաց Աղբիւրի վտակներ են՝ որոնք աճեցնում են առաքինութիւնները, եւ լաւագոյն ժրութեամբ դուրս են վանում դժնդակների բերածները՝ որոնք ունեն հուրին նիւթ դառնալու հանգամանքը:

Ճշմարտեալի ականջներն իրենց մէջ են ամփոփում Աստուածային զօրութիւններ՝ որոնք վերստեծող են ու զգաստացնող, իմացնող են ու ճանաչեցնող բարին ու չարը: Ինչպէս այլալեզուները հակւում են լսելու իրե՛նց լեզուն եւ ո՛չ թէ մերը՝ այդպէս էլ սուրբ լսելիքներով եղողները լսում են Աստուածայինը, եւ ո՛չ չարինը:

Եւ սուրբերի ունկը աշխատում է լսել Աստուծոյ բերանից ասուածները՝ որովհետեւ դա մուտք է եւ անցք խօսքի համար, որը մաքրում է միտքը եւ զգայարանները՝ եւ յորդորում է հնազանդուել հոգեւոր օրէնքներին, առողջութեան, Տիրոջ անարատ եւ սուրբ երախտաւոր սիրոյն՝ որպէսզի անձը Տիրոջ կենդանի սիրոյ խնամքներով պսակադրուի Ամենասուրբ Երրորդութեան լուսաւոր երանութիւններով, ի սպառ ազատուի դառն տանջանքներից՝ ու վայելի Նրա անհամեմատելի բարիքները:

Հաւատք ունեցողի հոտոտելիքը հոտոտում է գիտութեան եւ իմաստութեան հոտը՝ Տիրոջ սուրբ սիրոյ առողջ, անարատ եւ ամբիծ երախտիքներով: Եւ ճշմարտուելով գիտութեան հոգեւոր հոտի անուշութեամբ՝ իր անձն արբեցնում է Սուրբ Հոգու հոգեւոր օրէնքներով: Քանզի դրանից են առաջագայում Հօր գիտութեան հոտն ու ջերմութիւնը⁵⁰³503. Նաեւ՝ ջերմութիւնը։ Նկատի ունենալ, որ անգլ․ «hot»-ը նշանակում է տաքութիւն։՝ եւ անձը ճանաչում է Որդուն ու իմանում է Սուրբ Հոգուն:

Հաւատքով ճշմարտեալի հոտոտելիքը զանազանում է կենաց ու մահուան հոտերը, արքայութեան ու դժոխքների հոտերը, սրբութեան ու աղտեղութեան հոտերը, արդարութեան ու անիրաւութեան հոտերը:

Ոմանց հոտերը գովութեամբ ու շնորհներով են բուրում՝ իսկ ոմանցն էլ պարսաւելի ու զազիր: Նրանցից ոմանք վայելչանալով՝ երկրից բարձրացւում են դէպի Աստուած, իսկ ոմանք էլ վար բերուելով ու խոտորուելով՝ գցւում են կորստեան վիհերի մէջ:

Հաւատքով ճշմարտեալի հոտոտելիքը զանազանում է Լոյսի որդուն խաւարի որդուց. իմանում է մէկի ուղիղութեան եւ միւսի մոլորութեան կամքը՝ զանազանելով նրանց արձակած հոտերով, թէ ով սուրբ է՝ եւ ով այլանդակ ու այլուսմունք. եւ ըստ Տիրոջ հրամանի՝ վերջինը արտաքսւում է Աստուծոյ խնամքից դուրս արտաքին խաւար, ուր նրա աչքերը լաց են լինում, ատամներն էլ կրտճում են:

Հօր գիտութիւնը Նրա փառերի տաճարն է՝ ուր խոստովանութեամբ մտնողները գտնում են Աստծուն: Որդու իմաստութիւնը Նրա ծնելութեան խորանն է, քանզի ովքեր Նրա իմաստութեան են հպւում՝ դաւանութեամբ^Ծ-6060. «Դաւանութեամբ»-ը այստեղ առաջին հերթին նշանակում է «լուսաւորելով», հետեւաբար Քրիստոսին հպուողը լուսաւորուելով՝մերձենում է Նրան: Իսկ երկրորդ՝«լոյսի հրաւիրելով», այլապէս «կեանքի կոչելով»: Այսինքն հոգուն կեանքի կոչելով որպէս մարդ՝Քրիստոս նրան կը մերձեցնի Իրեն, Իր կարողութիւններին, ապա եւ երկնային արքայութեան՝ եթէ արժանի լինի: Քանզի «դաւ»-ը տիեզերական լոյսն է, որից առաջացել են անգլ. «day=օր»-ը, ցերեկը, «Դաոիզմը»՝տիեզերական լոյսի պաշտամունքի կրօնը, « Դաւիթ»-ը՝ այդ լոյսը կրողը, արաբ. «Դաու՛»-«լոյս»-ը, եւայլն: Իսկ Դաւանանքը տիեզերական լոյս անելու ձգտումն է, նաեւ այն իրականացնելու միջոցն է: «Դաւադրել»-ը տիեզերական լոյսը մի կողմ դնելն է առաջին հերթին, երկորդ՝ այդ լոյսի թելադրած օրէնքները անտեսելն է, ապա եւ արանց դրա գործելն է: Երբ ներկայիս ասում են «դաւեց»՝ եւ հասկնում են «դաւադրեց»՝դա հայերէն չի լինում: «Դաւաճան»-ը տիեզերական լոյսից ու օրէնքից անջատուողն է, նաեւ դրանից է, կախեալորեւէ գործունէութիւն սառեցնողն չկատարողը: նրանց մերձեցնում է Իրեն:

Եւ ճշմարիտ հաւատքի միջոցով կը ճանաչեն բարիքներ տուող Սուրբ Հոգուն՝ որը ցոյց է տալիս Աստուածութեան Լոյսը, շնորհներով է լուսաւորում Իրեն տեսնողներին, եւ նրանց համար վերին զօրքերից բերում է գիտութեա՛ն հոտը՝ որպէսզի ճշմարիտ հաւատքով հրավառուելով օրհնեն Բարձրեալ Հօրը, Որդուն եւ Սուրբ Հոգուն:

Հաւատքի իմաստութիւնն ունեցողի հոտոտելիքը ճանաչել է տալիս Ամենակալ Հօրը՝ իմանալ է տալիս Մարդասէր Որդուն եւ պարգեւատու Սուրբ Հոգուն:

Հոտոտելիքը հաւատքով՝ դէպի Տիրոջ երկնքի արքայութիւն է առաջնորդում, եւ Կենաց Դռներն է բացում նրանց առաջ՝ որոնք իրենց առաքինութեամբ անցնում են Սուրբ Երրորդութեան կողմը, ու փառակից լինելով վերին զօրքերին՝ Հօրն են օրհնում սերովբէների հետ, Որդուն են գովում քերովբէների հետ, եւ Սուրբ Հոգուն են երկրպագում ամբողջական^Ծ-6161. «Մի» բառարմատը «մէկ» չի նշանակում, այլ «ամբողջ»: «Միակ»-ը «ամբոջի ակ»- ն է, ամբողջն իր մէջ պարփակողը, «միաւոր»-ը «ամբոջաւոր»-ն է, «ամբողջական»-ը, նաեւ «ամբողջացնող»-ը, ինչպէս «միացնել»- ը՝«ամբողջացնել» է, այլապէս «զուգել»-ը՝ արականի եւ իգականի, եւայլն: «Միեւնոյն»-ը պէտք է հասկանալ «ամբողջի նման» (ի հարկէ հնագոյն մատենագրութեան մէջ): Յաճախապատումի առաջին Ճառի առաջին բառը «Մի» է, եւ ունի նոյն բովամդակութիւնը: Աստուածութեան հրեշտակների հետ:

Եւ անուշահոտ վարքեր ունեցող սուրբերին առաքինութեամբ է սնում Տէրը՝ մինչեւ որ հասնեն Քրիստոսի կատարելութեան հասակի չափին, ու ժառանգորդ լինեն անուշակ արքայութեան. որովհետեւ ճշմարտուած են լինում լուսաւոր հաւատքով, եւ իրենց սուրբ վարքերով անարատ ու ամբիծ՝ Տիրոջ սիրոյ երախտիքներով:

Քանզի ով որ առաքինութեան այս շնորհալից հոտն է սփռում ուրիշների սուրբ վարքերի վրայ՝ կենդանի երանութեամբ է պսակադրւում Ամենասուրբ Երրորդութեան սիրոյ խնամքներից, ազատւում է գեհենի դառն վշտերից՝ եւ մշտնջենաւոր անհամեմատելի երանութեամբ է վայելում Տիրոջ անսպառ եւ անվախճան բարիքներից:

Եւ բարի գործերում հաւատքով ճշմարտացածի ձեռքերը՝ իրենց առողջ, անարատ եւ անբիծ երախտիքներով՝ Տիրոջ սուրբ սիրոյ մշակներն են լինում, պատրաստուած երկնքի արքայութեան հանդերձեալ աշխարհի համար: Եւ իրենց բարի գործով երախտաւոր լինելով՝ հանդերը լցնում են բարի սերմերով, բարի պտուղներ ունենալու յոյսով, եւ ձեռք են մեկնում գլորուողներին, վիրակապում են բեկեալներին, ոտքի են կանգնեցնում անկեալներին, զօրացնում են տկարացածներին, յագեցնում են կարօտեալներին, եւ գործում են այնպէս՝ որ իւրաքանչիւր գործը հասցնեն տալ⁵⁰⁴504. Եփես․ Դ 28։ ժամանակին, ըստ Աստծուց նրանց շնորհուած առողջութեան՝ ու նպաստեն հաւատքի շինութեան:

Յիշե՛նք Առաքեալի ասածն ու գործածը. «Ինձ եւ ինձ հետ եղողներին՝ ասում է⁵⁰⁵505. Գործք․ Ի 34։, միշտ այս ձեռքերս ծառայեցին ու պահեցին»:

Սուրբ հաւատքով եղողի ձեռքերը անուշահոտ խունկով բուրվառներ են լինում՝ որոնք բարի գործերի համար բուրում են Սուրբ Հոգու հրով, որ վայելք պատճառեն մերձաւորներին ու հեռաւորներին, եւ վեր բարձրացնեն ամենասուրբ հոտերը՝ գոհութիւն ընծայելու համար Աստծուն:

Հաւատքով ճշմարտեալի ձեռքերը մտքի ու մարմնի գործարաններն են՝ որոնք հոգում են իւրաքանչիւրի երեւելի թէ աներեւոյթ պէտքերը, յօրինուած անարատ գովասանքով՝ Աստուծոյ փառքի համար, ըստ Աւետարանին⁵⁰⁶506. Մատթ․ Ե 16։. այդ ձեռքերի տարածմամբ ծագում է աւետիսների լոյսը՝ եւ գործողն ստանում է յաղթութեան վարձքը:

Հաւատքով ճշմարտեալի ձեռքը խաչը խորհրդանշող անօթ է՝ որը անէծքների փուշն ու մեղքերի տատասկն է խլում մարմնի վերջոյթներից⁵⁰⁷507. Գլխից, լեզուից։, եւ այնտեղ տնկում է Կենաց Ծառը, որ մեր մեղքերի թողութեան համար մեր մէջ պտղաբերի Քրիստոսի մարմնի ու արեան զօրութիւնը՝ մեր սրբութեան, խոնարհութեան ու հնազանդութեան միջոցով, որպէսզի այդպէս մտնենք Կենաց Լոյսի յարկից ներս:

Հաւատքով ճշմարտեալի ձեռքերը հոգու ճշմարտութեան մշակներն են՝ որոնք իրենց վաստակների համար պարծանքով են ստանում առաքինութեան վարձքը, եւ ցամաքի վրայ իրենց նաւն են վարում ինչպէս ծովի վրայ՝ որ հասնեն խաղաղութեան նաւահանգիստ, ու հանգչեն Յիսուս Քրիստոսի մօտ⁵⁰⁸508. Եւ հանգեն Քրիստոսի իմաստութեամբ։:

Հաւատքով ճշմարտեալի ձեռքերը որսորդներ են ոչ թէ ձկների՝ այլ մարդկանց, որովհետեւ քահանայական ձեռնադրութեամբ շնորհներ են ընձեռում նրանց Սուրբ Հոգու ազդեցութեամբ, եւ որսում են Աւետարանի ուռկանով՝ խնամակալ Տիրոջ Սուրբ Սիրոյ առողջ, անարատ ու անբիծ երախտիքներով:

Քանզի ով որ իր ձեռքի գործերը կատարում է սուրբ վարքերով ու կենդանի երանութիւններով ստուգութեամբ՝ պսակադրւում է Ամենասուրբ Երրորդութեան երախտաւոր սիրով, եւ ազատուելով գեհենի պատիժներից՝ վայելում է Տիրոջ անհամեմատելի, անանց ու անսպառ բարիքները:

Հաւատքով ուղղուածի ոտքերը անարատ եւ ամբիծ երախտիքներով ընթանալով դէպի սրբութիւն՝ ճանապարհորդում են սուրբ սիրոյ նախաշաւիղով, ըստ Աւետարանի՝ դէպի հանդերձեալը, դէպի արդարների օթեւան՝ որ Քրիստոսինն է:

Հաւատքով ուղղուածի ոտքերը ամենասուրբ վարքերով ու կարգերով հասնում են ողջերի քաղաքին՝ սուրբերի հաւաքավայրին:

Հաւատքով ուղղեալի ոտքերը սուրբ կամքի երիվարներն^Ծ-6262. «Երիվար»-ը ոչ թէ պարզապէս ձի է՝այլ «երկուսով վարող», «զոյգով վարող», այսինքն զոյգով վարել կարողացողը: Հետեւաբար «երիվար»-ը այն կենդանին է, որն յատկապէս մարզուել է զոյգով գործելու, ինչպէս զոյգ եզներով հողը վարելու համար, կամ զոյգ ձիերով կառքը առաջ տանելու համար: Սոյն նախադասութեան մէջ նկատի է առնուել, որ ոտքերը վարժ են իրար հետ համագործակցաբար աշխատելու, եւ այդպիսիները կարող են առաջնորդ դառնալ երկրի գործերը վարելու երկնայինին համապատասխան: են լինում՝ որոնք տանում են Տիրոջ վերին կոչման առաջնորդութեան⁵⁰⁹509. Նահատակ=առաջնորդող, եւ ո՛չ թէ անպայման «մարտիրոս»։ գործին:
Հաւատքով ուղղեալի ոտքերը հրաւիրեալներին ու կոչեցեալներին յորդորում են առաքինութեամբ ամրապնդուած պայծառ եւ սուրբ ընթացքով գնալ հոգեւոր իմաստութիւնների ուրախութիւններին՝ որպէսզի ոչ ոք չկարողանայ կծել իրենց գարշապարը:

Հաւատքով ուղղուածի ոտքերը իրենց ետեւից են տանում մոլորեալներին՝ որպէսզի այդ հողեղէն⁵¹³513. Մատերիալիստ, նիւթապաշտ։ ապիրատներին ենթարկեն Աստուածային իրաւունքներին, անհնազանդներին հնազանդեցնելով արդարութեան ճանապարհին:
Հաւատքով ուղղուածի ոտքերը առաջնորդում են գնալու վերին զօրքերի հետ այնտեղ՝ ուր սուրբերի բնակութեան վայրն է, եւ իրենց ճամբին ոտնակոխ են անում թշնամու զօրութիւնը՝ ամրապնդուած առաքինութեան պահպանական կօշիկներով, որպէսզի օձը չկարողանայ խածնել իրենց ու լուծարել ընթացքն ըստ Աստուածայինի:

Հաւատքով ուղղուածի ոտքերը հուրն են կոխկռտում հնոց նետուած երեք մանուկների օրինակով⁵¹¹511. Մատթ․ ԺԴ 29 (28-33 - Անթ․)։, կամ Պետրոսի՝ որ ծովի վրայ է քայլել կարծես յատակի վրայ, եւ որ եթէ թերահաւատ չլինէր՝ չէր ընկղմուելու, եւ կարօտ չէր լինելու օգնութեան Յիսուսի՝ որ նրան վերստին ծովի ալիքների վրայ է հաստատել քայլելու համար⁵¹²512. Մատթ․ ԺԴ 28, Սաղմ․ Բ 12։:

Քանզի ովքեր հանդէս են գալիս ըստ Աւետարանական արդարութեան ընթացքին՝ նրանց յոյս-իմացականութիւնը պսակադրւում է Ամենասուրբ Երրորդութեան աւետիսներով, եւ ժառանգում են Նրա անսպառ բարիքները:

Սրանցով խրատուածները, եւ առհաւատչեայ լոյսով պսակադրեալները շտապում են երկիւղով ծառայելու Տիրոջ՝ եւ մահանալուց էլ ցնծում են Նրա առաջ: ^Ծ-6363. «Դողութեամբ»-ը ի հարկէ «դողալով» էլ է նշանակում, սակայն «ցնծալ դողալով»- ը այսօրուայ մեր ընկալումով անհեթեթութիւն է: Բառի «դող» արմատը պահպանուել է գրաբարի «զդողման հարկանիլ» խօսքում, Խորենացու «դողաման» բառում, որն ուղղակիօրէն համապատասխանում է միջազգային յայտնի «dolmen»-ին, «man»-ի «dole»-ին, այսինքն մարդկային գերեզմանին: Նաեւ մեր բարբառներում պահպանած «դոլ»-ի մէջ, «դոլերով երթալ», մօտաւորապէս՝ «փոսերով կամ կիրճերով երթալ» իմաստով: Մեր ժողովրդական երգերից «Դլէ յաման»-ի «դլէ»-ն նշանակում է «դող է», «փոս է», եւ երգի վերնագիրը նշանակում է «յաման գերեզման է», հետեւաբար այն թաղման երգ է, ողբասացութիւն է:

ինչպէս Դաւիթն է ասում⁵¹³513. Մատերիալիստ, նիւթապաշտ։. «Ընկալեցէ՛ք Տիրոջ խրատները՝ որպէսզի Նա չբարկանայ, եւ մի՛ շեղուեք արդարութեան ճանապարհներից՝ որպէսզի չզարթնի՛ Նրա բարկութիւնը», եւ դատի երկիրը՝ հատուցելով ըստ Իր արդար դատաստանին:

Այն դժնդակներին ու յանցաւորներին՝ որոնք մեղանչելուց յետոյ չեն ապաշխարել, սպասում է անմահ որդն ու արտաքին խաւարը՝ ուր նրանց աչքերը լաց են լինելու եւ ատամները կրճելու են, եւ ուր գեհենի անշէջ հուրն է պատրաստուած՝ անմահ տանջանքների համար:

Իսկ ովքեր մաքրել են իրենց անձերը ամեն տեսակ աղտեղի ցանկութիւններից, եւ կատարել են բոլոր արդարութիւնները՝ նրանք մեծարուելու են անհամեմատելի երանութիւններով, եւ փառաւորուելով պարծանքներով՝ պսակադրուելու են Ամենասուրբ Երրորդութիւնից, որինն են յաւիտենական փառերը՝ առյաւէտ. ամէն: