Ճառ ԻԲ.^Ծ-114114. Ճառ ԻԲ - «Իմաստութիւնը բար ու բանի»:

Աստուծոյ Էութեան

Անփոփոխ Ինքնութեան Մասին

Ով որ տկարութիւն է որոնում Աստուածութեան զօրութեան մէջ՝ նա ճշմարտութեան հաւատքից դուրս է:

Նրանք ասում են, իբր թէ Աստուած երբեմն կարող է՝ եւ երբեմն էլ ո՛չ:

Անմիտնե՛ր: Եթէ Աստուած տկարանայ՝ ապա ո՞վ կարող է զօրացնել Նրան:

Թող կորչի՛ չար վարդապետն ու իր չար ուսմունքը:

Որովհետեւ Աստուած կարող է եւ կատարեալ. Նա երբէք չի՛ նուազում Իր կատարելութիւնից ու զօրութիւնից՝ բայց բոլորին է լիացնում ու զօրացնում, առանց լիանալու եւ զօրանալու որեւէ աղբիւրից:

Այդ պատճառով էլ Արարիչ անունն է հաստատուել Աստուծոյ վրայ մշտապէս՝ թէ՛ հրեշտակների, եւ թէ՛ մարդկանցից ծնուած Առաքեալների, մարգարէների եւ ընտրեալ սուրբերի կողմից:

Որովհետեւ նրանք վկանե՛ր են դարձել Աստուածգիտութեան ճշմարտութեան, եւ արդարասէր ու սուրբ վարքերի՝ իրենց զօրութեամբ, նշաններով ու արուեստներով՝ որոնցով Աստուած փառաւորել է նրանց:

Եւ Արարիչն օգնութիւն չի՛ առնում երկնաւոր թէ երկրաւոր Իր արարածներից՝ այլ ի՛նքն է լինում նրանց օգնականն ու զօրացուցիչը:

Ինչպէս որ Աստուածն⁷⁸¹781. Եր․ Ա 5։ ասել է մարգարէին՝ թէ «Քեզ գիտեմ որովայնում ստեղծելուց առաջ. եւ արգանդից ելնելէդ առաջ՝ քեզ սրբել եմ մարգարէի շնորհներով»: Աստուածն ըստ Իր կանխագիտութեան՝ այդպէս է⁷⁸⁴784. Կեանք է տալիս։ հրաւիրում, ^Ծ-115115. «Հրաւիրէ» - «կեանքի կը կոչի»: Բառի հիմքերն են «հուր»>«հրաւ» (հրով), եւ «էր»>«իր»: «Հուր» արմատի երեք իմաստներից մէկն է «Հոգի», երկրոդը՝«սնունդ», իսկ «իր»-ը նիւթ ու մարմին ներկայացնող տերմին է՝«էր»-ից փոխարկուած: Ուստի «Հրաւէր»-ը պարունակում է հոգին ու մարմինը, իսկ «հրաւիրէ»-ի «է»-ն՝այդ եկուսին էացնողն է, շնչաւոր մարմին դարձնողն է: Իսկ քանի որ «Հուր»-ը նաեւ «սնունդ» է, ապա «հրաւէր»-ը ձեռք է բերում երկրորդ բովանդակութիւն՝«մարմնին հուր- սնունդ» իմաստով: Այսինքն «հրաւէր» բառը նշանակում է նաեւ «ուտել ըմպելու կոչ»: կոչում ու արդարացնում է՝ ապա սիրով փառաւորում է⁷⁸²782. Հռ․ Ը 30։:
Բոլոր արարածներն էլ միշտ Արարչի օգնականութեան են կարօտում՝ եւ ո՛չ թէ հակառակը:

Քանզի անփոփոխելի է Աստուած՝ իսկ արարածները փոփոխական են, ինչպէս տղան տղայութիւնից անցնում է երիտասարդութեան, երիտասարդը ծերութեան, իսկ ծերը ապականութեան: Ինչպէս Գարունն է փոխւում Ամռան, Ամառը Աշնան, եւ Աշունն էլ Ձմռան՝ որն էլ խափանում է կենդանիների, տունկերի եւ բոյսերի բոլոր յորդումները:

Եւ արեգակն էլ փոփոխումներ ունի՝ ըստ Աստուծոյ սահմանածի, օրերի երկարումով ու կարճացումով՝ ըստ ժամանակների: «Նրա ելքը երկնքի ծագերից է⁷⁸⁵785. Կողմերից։՝ ասում է⁷⁸³783. Սաղմ․ ԺԸ 7։, նրա հանգիստն էլ նոյն տեղում է: Եւ չկայ մէկը՝ որ կարողանայ թաքնուել նրա լոյսի տապից». եւ այսպէս նա արարածներին է սպասաւորում՝ ըստ Արարչի հրամանին:

Նմանապէս եւ լուսինն է սպասաւորում ժամանակների փոփոխութեան՝ իր մաշուելով ու լիանալով, որով օրինակ է ծառայում մեզ՝ որ իմանանք երկրաւորներիս մաշուելն ու նորոգուելը յարութեամբ:

Այլեւ աստղերը գիշերային նաւագնացներին են սպասաւորում, նաեւ իրենց այլ շարժումներով սպասաւորում են մարմնաւորների կարիքներին՝ բայց ո՛չ ըստ հեթանոսական բարբաջանքներին, իբր թէ խօսում են բախտի եւ ծննդեան մասին:

Քանզի Աստուածն է որ արարել ու յօրինել է ամեն ինչ՝ եւ սահման է դրել որ չանցնեն այն, ըստ սահմանուած կարգի:

Եւ բոլոր արարածները Նրանից են՝ եւ աճում են Նրա խնամակալ զօրութեամբ, Նրա իմաստութեան կապուելով:

Եւ Իր տեսչութեամբ ու խնամքներով են յօրինուել հնարքների գիտութիւնները, պիտանի իրեղէն արուեստները, յօրինուածքների կարգերն ու կշիռների չափերը:

Եւ չկայ Իրենից կարող ու գերակայ մէկը՝ որից հնարագիտութիւն կամ զօրութիւն առնի Աստուած:

Քանզի իսկապէս ամբողջութեամբ Ինքն է բոլորի եւ բոլոր բարիքների աղբիւրը՝ որ լիացնում է երկինքն ու երկիրը, եւ նրանցում գտնուող արարածներին՝ որոնց արարել է ոչնչից, եւ դարձեալ կարող է եղծանել՝ երբ կամենայ:

Եւ Նրա աջում⁷⁸⁹789. Գլխին։ է գիտութիւնը, հանճարը, իմաստութիւնն ու զօրութիւնը:

Ինչպէս արարածներին է տեսանելի՝ որ Իր զօրութեամբ ջուրը երկինք է բարձրացրել⁷⁸⁴784. Կեանք է տալիս։, որովհետեւ Նա աւելի վերեւում է քան երկինքն ու երկիրը, ծովն ու գետերը, լեռներն ու այլ գոյութիւն ունեցող արարածները: :

Նաեւ տեսանելի է՝ որ երկինքն ու երկիրը կարիք չունեն սիւների, օգնականի եւ հիմքերի՝ այլ Նրա զօրութեամբ են պահւում, եւ չեն ապականւում առանց Իր հրամանին788։

Արդ, ինչպիսի՞ պատիժներ պէտք է պատրաստուած լինեն նրանց համար՝ ովքեր հայհոյում են Աստծուն:

Արդ Նրանից են զօրութիւն առնում տկարները, արդարները խրախուսւում ու յաղթում են բռնաւոր հակառակորդներին՝ եւ անցնում են կատարելու Նրա պատուիրանները, ու Նրա բարիքներով իմաստնանում են:

Ո՞վ է նեղութեան մէջ վտանգուածների վերակացուն եւ օգնականը՝ որ փորձութիւնների ելքն է տալիս նրանց, եթէ ոչ նոյն Բարերարն Աստուած⁷⁸⁹789. Գլխին։:

Բայց այսքանից յետոյ եթէ չա՛ր լեզուներին հարցնէք՝ կ՛ասեն թէ Ամենակալն Աստուած օգնութեան կարիքն ունի վերին զօրութիւնների, եւ կամ երկրի արդարների:

Մինչդեռ Նա ոչ թէ օգնութի՛ւն է առնում նրանցից, այլ խնդրում է որ սպասաւորեն նրանց՝ որոնց կարող են փրկել ու դարձնել արքայութեան ժառանգորդներ, ըստ Արարչի կամքի⁷⁹⁰790. Սաղմ․ ԼԲ 6։:

Որովհետեւ արարուած վերին զօրքերը իսկապէս Տիրոջն են՝ որոնց արարել է անգոյից: Եւ Նրա շնորհներով են մարդկանց մէջից ընտրուել սուրբերը, նաեւ մտաւորներն ու բանաւորները՝ որոնց Նա հաստատուն է դարձրել անձնիշխան կամքով: Եւ հիմա էլ փառաւորում է Իրեն վերադարձող երկնաւոր թէ երկրաւոր ողջախոհներին՝ ովքեր պահում են Իր հրամանները, եւ ժառանգորդ են լինում Իր արքայութեան:

Եւ անդանօր⁷⁹³793. Յարութեան օրը, վերջին օրը, աւարտական օրը։՝ բոլոր-բոլորի Աստուածն երեւալու է հրեշտակներին ու մարդկանց: Որովհետեւ Տիրոջ Բանով են հաստատուն դարձել երկինքն ու երկիրը, եւ Նրա բերանի Հոգուով⁷⁹⁴794. Շնչով, Բանով։ էլ՝ նրանց բոլոր զօրութիւնները⁷⁹¹791. Դան․ Գ 57։:

 

Դրա համար էլ հնոց նետուած սուրբ մանուկները՝ բոլոր արարածներին յորդորել են մշտապէս փառաբանելու Ամենակալ, Ամենազօր ու Ամենապարգեւ Տէրութիւնը՝ ասելով⁷⁹²792. Հռ․ Դ 17։. «Օրհնեցէ՛ք Տիրոջ բոլոր գործերը. օրհնեցէ՛ք երկինքն ու երկիրը արարող Տիրոջը, եւ օրհնեցէ՛ք նրանցում գտնուող երեւելի եւ աներեւոյթ արարածները արարողին»:

Անուն առ անուն բոլորին կոչ են արել գովելու, օրհնելու եւ փառաբանելու Ամենասուրբ Երրորդութիւնը՝ մտաւորներին ու բանաւորներին, ցերեկին ու գիշերին, լոյսին ու խաւարին, ծովին եւ ցամաքին, նրանցում գտնուող ղուղակներին ու զեռուններին, գազաններին ու անասուններին, սողուններին ու թռչուններին, ամպերին ու անձրեւներին, եղեամին ու ձիւնին, ցրտին ու տօթին, օդին ու մրրիկին, տունկերին ու բոյսերին, լեռներին ու բլուրներին, դաշտերին ու խոր անդունդներին, վիշապներին ու կետերին, հուրին, աղբիւրների ու գետերի ջրին:

Այս բոլորից առաջ Իսրայէլին են կոչ արել որ օրհնի ու փառաբանի Տիրոջը՝ որովհետեւ նրա ընտրեալ հայրերն ու մարգարէները, Առաքեալներն ու մնացածները՝ Աստուծոյ ընտիր շնորհներով են երեւացել, որպէս Բարձրեալ Աստուծոյ ծառաներ՝ Տիրոջ քահանաներ, արդար անձեր ու հոգիներ, սուրբեր ու սրտով խոնարհներ:

Եւ իրենք իրենցմով էլ աւարտել են Աստծուն ուղղուած օրհնութիւնը՝ որպէսզի չթուայ թէ իրենք ինչ որ հերթական մի ազգ են, այլ իմանան բոլորը, որ իրենք բոլորիս Արարչի այն արարածներն են՝ որոնք անուանապէս նշանակուել են հոգեւոր երգերով փառաբանելու Աստծուն:

Մեզ եւս աւանդուել են այդ հոգեւոր երգերը՝ որպէսզի այդպիսի յօրինուածք ունեցող հոգեւոր երգերով խորհրդածենք տօնական առիթներով, Քրիստոսի մարդանալուն առթիւ, մեր փրկութեան առթիւ, սուրբերի նահատակութեան յիշատակների առթիւ, ապաշխարողների զղջման առթիւ, եւ հանգուցեալների առթիւ՝ որպէսզի այդ երգերին շարալծուելով օրհնենք, գովենք ու բարձրացնենք Ամենասուրբ Երրորդութիւնը՝ որն արարել է բոլոր արարածներին, եւ մեզ տուել է մխիթարութիւն ու բարի յոյս-իմացականութիւն՝ Իր փառաւորութեան համար:

Որովհետեւ այն որ Անսկիզբն է, Ամենիմացը, Մշտնջենաւորը, եւ Աղբիւրը վերինների ու ներքինների բոլոր բարիքների՝ որոնք Նրա խնամքներով են արարուել բարի գործերի համար, եւ կան Նրա կամքով միշտ: Որովհետեւ բնոյթ ունեցող բոլոր գոյութիւնները եկամուտ են⁷⁹⁸798. Արհեստածին են ու անցողիկ։ ու անցողիկ՝ եւ այդպէս են բոլոր նրանց նմանները, ըստ իրենց կարգի:

 

Նրա գիտութեան եւ իմաստութեան խրատը զօրավիգն է բոլոր քաջերի եւ առաքինիների: Որովհետեւ նրանց չգոյից վերածել է գոյի, սուրբերին⁷⁹⁵795. Հռ․ Ը 28։ ու արդարներին դարձրել է երեւելի ու փառաւոր՝ եւ նրանց հրաւիրել ու կոչ է արել⁷⁹⁶796. Թիւք․ ԻԱ 6։ գնալ Իր արքայութեան, Իր փառերի անփոփոխ երանութիւններին, անսպառ ուրախութիւններին, անեղծ ու անապական կեանքին՝ որից հեռու են տրտմականներն ու տխրականները, եւ որ մերձ է անմատոյց լոյսին՝ որպէսզի փառաւորեն, գովեն ու օրհնեն Ամենասուրբ Երրորդութեան Հօրը, Որդուն եւ Սուրբ Հոգուն այժմ եւ միշտ՝ յաւիտենապէս յաւիտեան. ամէն: