Ճառ Ի.^Ծ-108108. Ճառ «Ի» - «իմաստութեան կամ ներուժի մասին»:

Առաջնորդութիւն՝ Ամենարուեստ Խրատներով.

Գիտութեան Եւ Իմաստների Հանգամանքները

Ինչպիսի գոհութեան, օրհնութեան եւ փառքի արժանի է ամենառատ բարերարութիւնը Ամենակալ Տէրութեան՝ որ չի թողնում իր արարածներին առանց իր խնամակալ սիրոյն, այլեւ նրանց լուսապսակն է կարգաւորում՝ եւ աղբիւրաբար շնորհներ է բաշխում նրանց:

Որովհետեւ նախ իշխան ու տէր է կարգել երկրի վրայ նրանց՝ որոնք ենթարկուել են վերինների իշխանութեան, որպէսզի ճանաչեն Նրա արարչական սիրուց բխող խնամքները: Որպէսզի աշակերտելով Նրա պատուիրանին՝ կատարեն բոլոր արդարութիւնները, եւ իրենց յաջորդ այցելութեան ժամանակ⁷⁰⁰700. “Իրենց յաջորդ մարմնաւորման կամ վերամարմնաւորման ժամանակ»։ առնեն բարի հատուցումը, եւ Տիրոջ օրինակով՝ անապականութեան վարքերին հետեւող լինեն:

Քանի որ սկզբից նախաստեղծի⁷⁰¹701. Ադամի։ կեանքը Տիրոջ կողմից յարդարուել է անմեղութեամբ՝ այդպէս էլ մեր մէջ հաստատուել է նոյն սուրբ սէրը: Ինչպէս եւ Քրիստոսն է մեզ սիրել ու Իր անձը մատուցել է պատարագ699՝ որպէս մեզ անուշացնող հոտ, որովհետեւ բարկացրել ենք Արարչին՝ չպահելով Նրա պատուիրանները: Նա Իր սիրոյ խնամքները ցոյց է տուել ո՛չ թէ երախտաւորներին՝ այլ ապախտաւորներին, ինչպէս վայել է Աստծուն:

Քանզի Աստուած ո՛չ թէ մեր արժանաւորութան համար է մեզ ցոյց տուել Իր բարիքները՝ այլ Իր արարչական սուրբ եւ անբիծ սիրուց յաղթահարուելով մեր կողմ է դարձել ողորմելու համար: Դրա համար էլ Նա մեզանից փոխհատուցում չի՛ խնդրում Իր երախտիքների դիմաց՝ այլ կամենում է որ արդարասէր ապրենք եւ ժառանգորդ դառնանք Իր երկնային արքայութեան:

Որովհետեւ Նա՛ է մեր յոյսն ու կեանքը՝ եւ աղբիւրը բարիքների:

Ինչպէս որ աղբիւրը ջուր չի խնդրում, եւ արեգակը լոյս՝ այդպէս էլ Աստուած տուո’ղն է բարիքների եւ ո՛չ թէ մի բան առնողը, որովհետեւ Նա մեծ բարերար է՝ եւ կարօտ չի՛ լիանալու:

Բայց երբ իրար երախտիքներ ենք մատուցում՝ Նա համարում է թէ Իրեն ենք մատուցել, եւ Ինքն էլ դրանց փոխարէն է հատուցում երկրի վրայ եւ երկնքում՝ որպէսզի ապրենք ու մնանք:

Քանզի իրար բարիքներ անողներին՝ Աստուած երեւելի եւ աներեւոյթ⁷⁰⁰700. “Իրենց յաջորդ մարմնաւորման կամ վերամարմնաւորման ժամանակ»։ բարիքներ է ուղարկում: Ինչպէս երբ Կայենի ձեռքով սպաննուած Աբէլի արիւնը բողոքել է Աստծուն՝ Կայենը պատժուել է Տիրոջ կողմից⁷⁰¹701. Ադամի։:

Սոյնպէս եւ բարի բողոքները Աստծուն շարժում են բարի խնամքներ տածելու բարեգործներին: Քանզի երբ վրէժ չեն պահանջում զրկողներից՝ Աստուած Ինքն է լուծում վրէժը, ըստ Իր արդար դատաստանին⁷⁰⁴704. Ա․ Թես․ Դ 6։: Քանի որ ըստ արժանիքների է հատուցումը՝ թէ՛ բարեգործներին եւ թէ՛ չարերին:

Աստծուն նմանուելը այսպէս է լինում. ապերախտին պէտք է երախտաւոր լինել՝ կորսուածները գտնելու համար, եւ գտնուածներին պահել սեփական աշխատանքով ու ջանքով:

Պէտք է նմանուել Աստուծոյ Որդուն՝ որն Իր անձը մահուան է յանձնել մեզ համար, եւ Իր կամաւոր չարչարանքներով՝ մեզ ազատել է մեղքերին ծառայելուց, որպէսզի վայելենք բարիների կեանք:

Եւ մեզ հրաւիրել է աւետիսներին, արժանացրել է Սուրբ Հոգու ընդունելութեան՝ եւ խոստացել է Ամենակալ Հօր անհամեմատելի երանութիւնները, որպէսզի մեր օրհնութիւնները բարձրացնենք միշտ միասնական Երրորդութեան՝ որի կենաց փրկութեան դռները միշտ բաց է պահել հաւատացեալների առաջ, եւ որ ապաւէնն է բոլոր նրանց՝ որոնք Նրան են դիմում:

Եւ աշակերտելով Տիրոջ առաջնորդական Բանին՝ պէտք է գործակից լինենք Նրա բարերար կամքին, խորհենք բարին՝ եւ կատարենք այն, նաեւ աւելացնենք Արարչին հաճելիները՝ խնամելու համար մերձաւորներին ու հեռաւորներին, որպէսզի փոխարէնը Տիրոջ սուրբ սիրոյ բարիքներից առնենք՝ իւրաքնաչիւրն ըստ իր անմեղութեան:

Եւ այդ նոյն բարիքներով դէպի լաւերն առաջանանք՝ ու առաքինութեան գործերով պատերազմենք մեղքերի դէմ:

Եւ ամբողջ սրտով ապաւինելով Տիրոջ մարդասիրութեան խնամքներին՝ խլենք մեր մտքից ու զգայութիւններից անօրէնութեան բոյսերը, բոլոր աղտեղի եւ չար ախտերով հանդերձ: Եւ ազատուենք հպարտութիւնից, ագահութիւնից, խորամանկութիւնից, բարկութիւնից, ոխակալութիւնից, նենգութիւնից, սուտից, երդմնահարութիւնից, նախանձից, եւ արբշիռների որովայնամոլութիւնից:

Եւ արտաքսենք այս վնասակարներն ու սրանց նմանող մեղքերի դժնդակութիւնները յաւիտենական տանջանքների սպառնալիքներով՝ եւ առաքինութեամբ զրահաւորուելով տնկենք Տիրոջ բարի տունկերը մեր մտքում եւ վարքերում:

Եւ անարատ սրբութեամբ եւ ճշմարիտ հաւատքով խրախուսուածներս յոյս դնելով Աստուծոյ վրայ՝ այս կեանքում առնենք առհաւատչեայ ազատութիւնը, ըստ աւետիսների խոստումներին. նաեւ հրաւիրուենք երկնքում պատրաստուած արքայութեան՝ կենդանի յոյս-իմացականութեան անվախճան բարիքների երանութիւններին, որոնք մտքով չեն պատկերացւում, ոչ էլ խօսքով են նկարագրւում՝ որովհետեւ անդէնական երանութիւններ են:

Ինչպէս որ մանուկները մօր որովայնում ապաժոյժ են⁷⁰⁵705. Տհաս են։ լինում ու թաղուած խաւարում՝ եւ չեն իմանում երկրի վայելչութիւնը, արեգակի պայծառութիւնը, լուսնի, աստղերի, ժամերի ու ամիսների շրջագայութիւնը, կենդանիների, անասունների նախիրների, գազանների ու թռչունների վայելքին ծառայող բոյսերի ու տնկիների պտղաբերութիւնը՝ եւ չեն իմանում թէ սրանցից ոմանք կերակուր են լինում մարդկանց որդիներին, ոմանք էլ նրանց հնազանդութեան տակ են ընկնում ցամաքի վրայ կամ ջրի մէջ՝ ինչպէս ղուղակները⁷⁰⁶706. Լողակաւորները։, որոնք պատրաստուած որոգայթներով են բռնւում որսացողներից. չեն իմանում նաեւ վայելչութիւններն ու պայծառութիւնները հանդերձների, ոսկու, արծաթի, պատուական ակերի՝ որոնք որպէս զարդ են գործւում մարդկանց համար, նաեւ թագաւորների փառաւորութեան համար՝ որոնցով ուրախանում են աշխարհասէրները:

Արդ, ինչպէս որ մանուկները չգիտեն այս կեանքը՝ որ նման չէ որովայնի կեանքին, այդպէս էլ մեզ իմանալի չէ հանդերձեալ կեանքը: Նաեւ այստեղի լոյսն ու կեանքը համեմատելի չեն Ամենազօր Տէրութեան այնտեղի կեանքի ու փառերի լուսաւորութեան հետ՝ որոնց նմանը ոչ աչքն է տեսել, ոչ ականջն է լսել, ոչ էլ մարդկային սրտով են ընկալելի: Եւ այդ անվախճան երանութիւնները Աստուած պատրաստել է Իր սիրելիների համար՝ Յիսուս Քրիստոսի իմաստութեամբ եղողների համար:

Նաեւ աշխարհի նեղութիւնները, վիշտերը, հրով ու ջրով չարչարանքներն ու տանջանքները՝ ինչպէս Սոդոմինն ու ջրհեղեղինը, համեմատելի ու նման չեն անշէջ հրի յաւիտենական տանջանքներին՝ որոնք պատրաստուել են ամբարիշտների ու մեղաւորների համար:

Քանզի Աստուած միտքն ու զգայարաններն ստեղծել է իբրեւ ապրելու գործիքներ՝ որպէսզի ամենիմաստ կեանքով հասնենք սրբութեան ու ճշմարտութեան, եւ անենք ամեն տեսակ բարեգործութիւններ:

Որպէսզի անձն իր շահած բարիքներով լիացնի ինքն իրեն ու ուրիշներին՝ եւ Տիրոջն ուրախացնի իր բերանով քարոզելով հաւատքի եւ անբիծ վարքերի ճշմարտութիւնը:

Որպէսզի արթուն եւ զուարթուն պահի իր անձն ու բոլորին՝ որոնք հաւանութիւն են տուել ողջախողութեան գնալու: Որպէսզի ահով ու սուրբ սիրով հնազանդ մնայ հոգեւոր օրէնքներին՝ որոնք ատել են տալիս չարը, ու սիրել են տալի բարին՝ որը լիքն է քաղցր եւ անուշ բարիքներով:

Որպէսզի Տիրոջ գովողներն իրենց գովասանքներով վեր բարձրանան Աստուծոյ մօտ՝ ու պատրաստեն երկնքի արքայութեան երանութիւնները⁷¹⁰710. Անգլերէնով կը լինի earnings: :

Որովհետեւ հաճելի են դարձել Աստծուն՝ նեղութեան թէ անդորրի մէջ. անքակտելի են մնացել Նրա սիրուց՝ ճշմարտուելով հաւատքով ու լինելով խաղաղասէր ու բարեսէր բոլորի հանդէպ. եւ հեռու են մնացել բոլոր չար իրողութիւններից՝ երեւելի թէ աներեւոյթ սխալներից:

Քանզի «Ես եմ՝ ասում է⁷⁰⁷707. Ես․ ԿԱ 8 – Անթ․։, Աստուածն՝ որ ատում է անիրաւութիւնն ու սիրում է արդարութիւնը»:

Եւ այս խօսքով յայտնի են լինում Աստուծոյ սիրելիներն ու հաւատքի ընտանիները՝ որովհետեւ միշտ նոյն սէրն են ունենում սրբութեան ու բոլոր արդարութիւնների հանդէպ, եւ նոյն ատելութիւնը՝ զազիր ցանկութիւնների եւ բոլոր մեղքերի հանդէպ: Քանզի գրուած է՝ասում է⁷⁰⁸708. Սաղմ․ ՃԺԸ 113։, «Մեղքերն ատեցի ու անարգեցի՝ եւ Քո օրէնքները սիրեցի»:

Այսպիսիները լինում են Աստուծոյ բերանը՝ որը լի է կենդանարար խրատների դարմաններով, եւ ինչպէս աղբիւր՝ կենաց խրատներ է բխեցնում: Քանզի ովքեր Տիրոջ անունն⁷¹¹711. Ամբողջութիւնը։ են կարդում^Ծ-109109. «Տիրոջ անունը կարդան». - «Կարդասցէ»-ն բովանդակում է «card-ը ասել», այլապէս «գրուածը ասել, բացայայտել»: Իսկ «անուն» նշանակում է «ամբողջութիւն»: Ուստի նախադասութեան իմաստն է՝ «Տիրոջ ամբողջ ասածները կարդան, բացայայտեն»: ՝ փրկւում են, որովհետեւ իրենց յոյս-իմացականութիւնը Յիսուս Քրիստոսի իմաստութեամբ է յարդարւում:

Իսկ ովքեր լինում են ապիրատներ⁷¹²712. Երկնային-Աստուածային իրողութիւններից կտրուած են։՝ շատերին կորստեան մատնելու հանար խօսում են խորամանկութեան, այլանդակութեան, խաբկանքների եւ զանազան վնասակար նիւթերի մասին՝ որպէսզի տգէտներին վրիպեցնեն ճշմարտութեան աւանդներից, եւ վրէժ լուծեն անիրաւներին կորուստի մատնելու Աստուծոյ արդար դատաւորութիւնից⁷¹³713. Վճռից։՝ որով ժառանգորդ են դասուել անշէջ հրի յաւիտենական տանջանքներին:

Եւ այն աչքերը՝ որոնք զգայարանների առաջնորդութեամբ ճշմարտութիւնը տեսնելու ունակութիւն ունեն, անվրէպ բոլոր անդամներին զգուշացնում են վնասել ցանկացողների մասին՝ Աստուծոյ հրահանգով ունենալով անարատ, սուրբ եւ անբիծ տեսողութիւն:

Քանզի մարմնի ճրագը աչքն է՝ ասում է Տէրը⁷¹³713. Վճռից։: Ով որ լուսաւոր աչքեր է ունենում՝ նրա ամբողջ մարմինն է լուսաւոր լինում, որովհետեւ չի ունենում մեղքերի խաւարի իրեղէն մասնիկներ⁷¹⁴714. Աղի կուտակումներ։՝ այլ Աստուծոյ լոյսով է լուսաւորուած լինում:

Բայց եթէ աչքերը խաւարում են լոյսի նշոյլների դիմաց՝ դա լինում է ցանկութեան աղտեղութիւններից, եւ բոլոր աշխարհասէր ամենաչար երեւոյթների պատրանքներից՝ որոնք շլացնում են աչքերը ճշմարիտը ցոյց տալու փոխարէն, եւ տեսողութիւնը մեղքերի բիժով ծածկելով՝ չեն թողնում տեսնել պատշաճը, այլ՝ խաւարը չարի:

Այդպիսիները ժառանգորդ են լինում արտաքին խաւարի՝ ուր աչքերի լացն ու կուրութիւնն է սպառնում գեհենի անշէջ հուրի մէջ: Որովհետեւ իւրաքանչիւրին հատուցում է լինելու՝ թէ՛ ճշմարտասէր տեսողութեամբ եղողներին, եւ թէ՛ ցանկասէր վատթարատեսներին:

Եւ այն ականջները որոնք իրենց դռները բաց են պահում ճշմարիտ քարոզութեան առաջ, եւ ընդունակ են դարձնում իրենց միտքն ու զգայարանները կենդանարար Բանին, հաւատքի ամբողջութեան, եւ Աստուծոյ երեւելի թէ աներեւոյթ պատուիրանի ամբողջ ճշմարտութեան՝ նրանցից մուտք են գործում աւետուած խօսքերը. «Եկէք մտէ՛ք՝ ասում է⁷¹⁴714. Աղի կուտակումներ։, մասնակցելու Տիրոջ ուրախութեան՝ եւ վայելեցէ՛ք անճառ ու անվախճան բարիքները, որովհետեւ երկրի վրայ ձեզ տրուած սակաւին իսկ հաւատարիմ եղաք»:

Իսկ ովքեր փակում են իրենց ականջները Աւետարանի ճշմարտութեան առաջ, ու թուլատրում են մուտքը կորստեան խօսքերի եւ ամենապատիր վնասակարների, եւ միտքը դարձնում են իժերի ու քարբերի բոյն՝ որպէսզի Դեղատուից չառնեն զգայութիւնները բուժող դեղն Աստուածային Բանի⁷¹⁵715. Մատթ․ ԻԵ 23։, նրանց լսելի է լինում բօթն ու գոյժը՝ Տիրոջ⁷¹⁶716. Սաղմ․ ԾԷ 5։ ահաւոր սպառնալիքների. «Անիծուածներ, դատաստանի օրում գնալու էք յաւիտենական հուրին՝ որը պատրաստուել է սատանայի եւ նրա հրեշտակների համար»:

Եւ հոտերի զգայարանն է հոտոտելիքը՝ որը զանազանում է բուրելու շնորհ ունեցող անուշ հոտը սուրբերի հոգիների, որոնք սրբուել են մարմնական ախտերի բոլոր գարշութիւններից: Ըստ Առաքեալի⁷¹⁷717. Մատթ․ ԻԵ 41։, «Փրկուելիքների համար՝ անուշ հոտն ենք Քրիստոսի, իսկ կորսուելիքներից ոմանց համար՝ մահից մահ տանող հոտն ենք, ոմանց համար էլ կենդանութիւնից կենդանութեան տանող՝ երբ ունակ են լինում դա ընդունելու», ընտրելու լաւ հաւատքը վատթարից, եւ վարքերից ամբծութիւնը՝ որ վայելեն Տիրոջ անուշ բարիքները:

Իսկ ովքեր իրենց ամբարշտութեան պատճառով բուրում են անսրբութեան հոտ, եւ հրաժարւում են շնորհալից հոտերից՝ ընտրելով աշխարհական ցանկութիւնները, որոնք լի են ժահահոտութեամբ եւ անառակ ու սանձարձակ ձգտումներով՝ նրանք առնելու են անքուն որդերի թունաւոր հարուածների ժահահոտը, հրի կիզման հոտը, եւ ներգրաւուելու են ապաժոյժ տանջանքների մէջ՝ հաշմելով մաշեցնելու համար իրենց հոգիներն ու մարմինները: Եւ ձեռքերը Աստուծոյ տեսչութեան խնամքի գործաւորութեան համար են՝ որոնք միշտ պէտք է յարդարուեն պտղաբերութեան համար, գլորուողին ու կարօտեալին օգնական ու ձեռնտու լինելու համար՝ ըստ բոլոր կարիքների: Եւ պէտք չէ դանդաղին Աստուծոյ գործը անելուց՝ որպէսզի ստուգապէս ներգործեն իրենց անձին, մերձաւորներին ու հեռաւորներին պիտանի իրողութիւնների վրայ՝ ըստ Տիրոջ շնորհած աջողութեան⁷¹⁹719. Մտաւոր լիցքին։: Այդպիսի ձեռքերը Տիրոջ վճիռն են ստանալու ազատութեան, եւ որդէգրութեան մուրհակն ու անապական պսակը՝ որը փառք ու պարծանքով է յօրինուել Աստուծոյ կողմից:

Իսկ այն ձեռքերը՝ որոնք կեղտոտ ցանկութիւններից մղուելով շարամերձւում են անձի ամօթանքներին, եւ կամ գործակից են լինում ախտասէրներին՝ գողանալով, տանջելով, նեղելով ու սպաննելով՝ նրանք կապուելու են հրեղէն կապանքներով, մատնուելու են անշէջ հրի անվախճան տանջանքներին՝ եւ ջնջուելու են Քրիստոսի կենդանի խօսքի ցանկից:

Եւ այն ոտքերը՝ որոնք լինում են սուրբ վարքերի շինութեան, խաղաղութեան եւ ճշմարիտ քարոզութեան երիվարներ^Ծ-110110. Երիվարք - երկու վարք՝ պայմանականօրէն դրական ու բացասական: Արականի եւ իգականի միասնական վարքը-գործը, համատեղ ընթացքը: Ըստ մեզ, «երիվար»-ը զոյգ ձիերով կամ նոյնիսկ երեք ձիերով ընթացող կառքի ձիերից մէկն է, եւ դրա համար է վարժեցուել, եւ ոչ թէ մարդ կրելու համար: Սա չէր կարող միայն ձիերին վերաբերուել, այլեւ զոյգերով աշխատող որեւէ կենդանու, ինչպէս եզին, եղջերուին, շանը: ՝ Աստուծոյ Տէրութեան կամքին հաճելի բոլոր հոգեւոր օգնութիւնները հասցնում են հեռաւորներին ու մերձաւորներին, եւ արհամարհելով հոգնութիւնը՝ կատարում են վերին կոչման գործերը, այդ ոտքերը հասնելու են Կենաց դռներին, եւ մտնելու են վայելչութեամբ զարդարուած հարսանեաց ուրախութեան օթեւանից ներս՝ Աստուծոյ մեծութեան աջին, որ վայելեն անանց ուրախութիւնները:

Իսկ արդարութեան ճանապարհից զարտուղած ոտքերը՝ չարից մոլորուելով զինաթափուելու են, ու վնասակարների հետ գնալու են անսրբութեան, աւազակութեան, ապիրատութեան, ստահակութեան, եւ բոլոր անիրաւ ճանապարհներով՝ որոնք տանում են յաւիտենական կորստեան: Այդպիսի ոտքերը երբ կը հեռանան երկրային կեանքից՝ առաքուելու են դժոխքի վիհերին, ուր չկայ վախճան, չկայ ազատում կապանքներից՝ եւ տանջանքների վերացում:

Եւ խելքի իմաստութիւնը⁷²⁰720. Ներուժը։ բնակւում է գլխի ուղեղում՝ որը բոլոր անդամների վերին պսակն է, զգայութիւնների գործարանը, շարժումների առաջնորդը, տեսուչն ու վարդապետը, եւ հրամանատարը բոլոր անդամների՝ որը թիւրուած⁷²¹721. Ծռուած։ անդամներին ուղղում է, վրիպեալներին⁷²²722. Անդամալոյծ եղածները։ հաստատում է, անգէտներին իմաստնացնում է, զօրութեան կարօտ անդամներին լիացնում է, եւ բոլոր հնարներով ստանում է անձի եւ ուրիշների փրկութեան գիւտերը: Նա մերձաւորների ու հեռաւորների համար լինում է հոգեւոր իմաստութիւնների գանձի տուն՝ ըստ Սուրբ Հոգուց իրեն շնորհուածի:

Ուղեղը բոլոր բարիքների եւ իմաստների աղբիւրն է՝ որից ծագում է գիտութեան լոյսը, եւ լուսաւորում է ամբողջ մարմինը՝ սուրբ ու բարի հանգամանքներում, ըստ Քրիստոսի Աւետարանութեան:

Նա բոլոր անդամներին լիացնում է երանութեամբ⁷²⁶726. Earnings: ՝ ըստ Տիրոջ բարերար կամքի ճշմարտութեան, եւ Քրիստոսից ստանում է արքայութեան թագ:

Իսկ այն խելքը որ Տիրոջ ճշմարտութեան իմաստներից մոլորուել է՝ եւ ընկել է ցանկութեան ախտերի եւ անիրաւութեան անխնայ մեղքերի բոլոր վնասների մէջ, եւ կեանքի փոխարէն անձերի ու բազմութեան մահուան պատճառ է դարձել՝ ինքն էլ սաստիկ պատուհասներ է կրելու:

«Մեղաւորները երկրից կորչելու են դժոխք՝ ասում է⁷¹⁹719. Մտաւոր լիցքին։, եւ ամբարիշտները այլեւս հանգիստ չեն գտնելու չարաչար տանջանքներից»:

Քանզի այս է լինելու աւարտը չար վտանգների մէջ ընկնողների. նրանցը կորուստն է լինելու, եւ մութն ու խաւարը՝ չարաչար ու դառն տանջանքներով, եւ լոյս չեն տեսնելու նրանք, ոչ էլ որեւէ մէկին՝ որ նրանց մխիթարի տանջանքների մէջ:

Իմանալի է եւ սիրտը՝ որն ընդունարանն է հոգու շարժումների:

«Իմ մէջ հաստատո՛ւն դարձրու սուրբ սիրտը Տէր Աստուած, եւ հոգիս ուղիղ՝ այն նորոգելով անձիս մէջ»⁷²¹721. Ծռուած։, որպէսզի իմ յոյս-իմացակաութեան խնդութեամբ՝ վերականգնուի զգաստութիւնս առաքինասէր վարքերի հանդէպ, եւ բոլոր անդամներս վատթարից ձգտեն լաւագոյններին՝ որ Տիրոջ առհաւատչեայ յոյս-իմացականութեան բարի խորհրդով առնեն ազատութեան կտակը, եւ կարողանան մտնել երկնքի արքայութեան ժառանգութիւնից ներս:

Ինչպէս Տէրն է ասել, թէ սիրտից են բխում բոլոր դժնդակութիւնները, շնութիւնը, ամբարտաւանութիւնը, բարկութիւնն ու բոլոր այլ չարիքները, եւ ով որ իր սրտից չարութեա՛ն գունդեր է բղխեցնում՝ դուրս է հանուելու բարերարի խնամքներից, որպէսզի յաւիտենապէս կորչի արտաքին խաւարում, ուր այնքա՛ն տանջանքների աղէտներ կան՝ որ անհնար է ներկայացնել:

Պէտք է իմանալ նաեւ փորի սրբութեան մասին ըստ ամենայնի՝ որի միջոցով օր-օրի մարդու ներքինն է նորոգւում, ինչպէս ասել է Առաքեալը⁷²⁶726. Earnings: :

Քանզի փորը բարիքներ է գործում անձից ներս մուծուածներից՝ ժամանակաւոր թեթեւ նեղութիւններով, ցաւերով ու հարուածներով փորոտիքի մի կամ միւս մասում, որոնք անուններ ունեն՝ լեարդ, թոք, փայծաղ, աղիքներ ու երիկամունք՝ որոնք տնօրինուել են այնպէս ինչպէս սկզբում՝ առանց սխալների:

Եւ ամբողջութեամբ մեղանչած անձն իր երեւացող մարմնով, աներեւոյթ հոգուով ու ամբողջ փորոտիքով դարձի գալով՝ լինում է բարի խորհուրդների ընդունարան:

Ամօթի անդամները առաւել եւս բարկեշտութիւն պէտք է ունենան՝ ասում է Առաքեալը⁷²⁷727. Ա․ Կորն․ ԺԲ 29։, այսինքն անարատ սրբութիւն ու ամբիծ մաքրութիւն՝ որպէսզի հոսումները դադարեն ճգնաւորական պարկեշտութեամբ, եւ ցանկութեան հուրը հանգցնեն Սուրբ Հոգու հրով՝ ու շնորհալից արտասուքներով:

Որպէսզի բոլոր անդամներով, փորոտիքով ու հոգուով կամակար⁵⁶⁴564. Եփես․ Բ 6։ մտքերից մեղանչածները արդար դառնան լուսաւոր աւազանի միջոցով՝ եւ վերածնուեն շնորհներով Քրիստոսի, որն ազատել է մեզ մեղքերից մահանալուց՝ որպէսզի լինենք ազատութեան մէջ, ու նորոգուենք Նրա միջոցով: Նա մեր հանդէպ Իր ունեցած անսահման սիրոյն պատճառով՝ կրել է նոյնպիսի մարմին ու հոգի, որոնք խառնել է Իր Աստուածային էութեան՝ եւ կրել է մարդկային բոլոր կրքերը, բացի մեղքերից:

Եւ մեզ էլ յորդորել է վեր նայել տեսնելու Իր ընթացքի աւարտը՝ որպէսզի օրինակենք Իր մարմնաւոր սուրբ վարքերի ճշմարտութիւնը: Իսկ եթէ կարողանանք կցորդակից էլ լինել Նրա չարչարանքներին՝ նաեւ Նրա սիրոյ միջոցով հաղորդակից լինենք Իր փառքին⁷²⁸728. Եբր․ ԺԲ (Հռոմ․ Ը 17 – Անթ․)։:

Եւ պատուիրան ենք ստացել սիրելու Նրան ինչպէս Նա է սիրել մեզ՝ Իր անձը որպէս փրկանք յանձնելով բոլորիս համար⁷²⁹729. Յով․ ԺԵ 12։:

Քանզի՝ ասում է Տէրը⁷³⁰730. Մատթ․ ԻԲ 40 (37-40 – Անթ․)։, հետեւեալ երկու պատուիրաններից կախում ունեն օրէնքն ու մարգարէութիւնները. «Սիրե՛լ Աստծուն՝ եւ սիրել ընկերոջը»:

Ով որ սիրում է Աստծուն՝ հեռու է մնում բոլոր երեւելի եւ աներեւոյթ անիրաւութիւններից, ու ամբողջութեամբ լինում է արդարութեան ու սրբութեան կողքին: Որովհետեւ իշխանութիւն առնելով Աստուածային սիրուց՝ խափանում է անիրաւ սէրերը, որոնք գերում են միտքն ու զգայարանները: Նաեւ իր ընկերոջն է սիրում նմանութեամբ Քրիստոսի սուրբ սիրոյն՝ որն առատապէս նուիրել է մարդկանց:

Պէտք է նոյն սէրն ունենալ իր անձին մէջ՝ ասում է Առաքեալը⁷³¹731. Փիլիպ․ Բ 2։, համաշունչ եւ միախորհուրդ Աստուծոյ հաճութեան:

Պէտք է փախչե՛լ մասնատող անձնասիրութիւնից՝ եւ խոնարհութեամբ իր անձից առաւել համարել ընկերոջը:

Քանզի Աստուծոյ եւ ընկերոջ հանդէպ իրենց հոգեւոր ու սուրբ սիրով ճշմարտեալները՝ լինում են երկնայիններին ժառանգորդ:

Որովհետեւ Քրիստոս սերմանել է բարի սերմեր, իսկ արդարութեան թշնամի սատանան՝ անիրաւութեան որոմներ, որոնց համար Քրիստոս մեզ հրամայել է ժամանակին արմատախիլ անել՝ եւ որպէս նիւթ գցել հուրի մէջ, եւ դրանց փոխարէն բարի սերմեր աճեցնել՝ որպէզի պտղաբերեն հարիւրաւորներ, առաւել կամ պակաս՝ ըստ իւրաքանչիւրի սերմանածի⁷³²732. Մատթ․ ԺԳ 8։:

Եւ սատանան սկզբից թշնամի չի արարուել՝ այլ իր անձնիշխան կամքով է դարձել բարուն հակառակ: Որովհետեւ ըստ եբրայեցիների լեզուին՝ դա թարգմանւում է «հակառակ»: Ինչպէս Պետրոսից ենք իմանում Տիրոջ խօսքը՝ որն ասում է⁷³³733. Մատթ․ ԺԶ 23։. «Ետեւս անցիր սատանայ՝ որովհետեւ չես խորհում Աստուածայինի մասին, այլ՝ մարդկայինի»: Որովհետեւ նա չի հասկացել փրկական չարչարանքներն ու հակառակուել է դրան՝ արգիլելով այն ամենը որ բարի է, ու «սատանայ» է անուանուել:

Քանզի բոլոր արարածներն էլ բարի են ստեղծուել Բարերարի կողմից՝ եւ իրենց կամակար մտքով դարձել են չար հրեշտակներ ու մարդիկ, ամբարիշտ դեւեր: Որովհետեւ անձնահաճ հպարտութիւնն է զրկել սատանային իր փառքից՝ նմանապէս եւ մարդկանց, որոնք խաբէութեամբ սատանայի նոյն ախտով են վարակուել, որովհետեւ աստուածութեան պատիւ է խոստացել նրանց՝ որպէսզի աստուածամարտ դառնան իր նման:

Եւ Գաբրիէլ հրեշտակապետն եղել է այն Այլը^Ծ-111111. Այլ .- Տառացիօրէն՝«Աստուծոյ լուսապսակի լոյսը», որ եբրայերէնում դարձել է «Էլ», իսկ արաբերէնում «ալլ»՝«Ալլահ»-«Աստուած» նշակող բառում: , որն աւետաւոր է դարձել Կոյսին՝ նրան աւետարանելով բերելիքը կրելու⁷³⁷737. Քրիստոսին կրելու։ ուրախ լուրը, նաեւ մարդկանց ազգի փրկութեան լուրը: Դա կատարուել է Աստուծոյ Որդու մարմնանալով, որով իրենց յանցանքներից ազատուել են այն տիեզերականները՝ ովքեր մինչ այդ սատանայից մասնատուելով մահացել են: Քրիստոս նրանց կենդանացրել է՝ եւ Արարչին հաշտեցրել է Իր արարածների հետ, եւ առաքինասէր վարքեր ունեցող հաւատացեալներին հրաւիրել է Ամենասուրբ Երրորդութեան մօտ՝ երկնքի արքայութիւնում:

Դեւերը խոստովանել են Նրա Աստուծոյ Որդի լինելը՝ նաեւ իրենց հասանելիք պատիժները⁷³⁴734. Մատթ․ Ը 29։. «Գիտենք Քեզ, Աստուծոյ Որդի՝ որ աշխարհ ես եկել ու մեզ տանջում ես ժամանակից շուտ»:

Արդարեւ, եթէ դեւերը բնութեամբ չար լինէին ու սուտ՝ ապա ինչո՞ւ էին ասելու արդար իրականութիւնն ու լինելիքը: Քանի չկայ մէկը՝ որ բնութեամբ չար արարուած լինի, այլ իւրաքանչիւրն իր կամքով եւ գործերով է ստանում իր անունը ճշմարտապէս՝ եւ ըստ իր գործած չարիքների էլ ստանալու է հատուցումը:

Դրա համար էլ, ովքեր չարն են ուսուցանում կամ չարն են ուսանում՝ հատուցուելու են անշէջ հուրով:

Ով որ չարով է հրապուրում ու չարն է ուսուցանում՝ սատանայ է: Իսկ ովքեր չե՛ն հրապուրւում եւ ուսանում չարը՝ Մարդ են: Որովհետեւ գողն ու գողակիցը ենթակայ են նոյն պատժին. նաեւ ովքեր չարագործներին են հաղորդակցւում՝ նրանց հետ մատնւում են նոյն վրէժին⁷³⁶736. Մատթ․ ԻԵ 41։: Քանզի «Մեղաւորները՝ ասում է Տէրը⁷³⁷737. Քրիստոսին կրելու։, գնալու են յաւիտենական հուրին՝ որը պատրաստուել է սատանայի եւ նրա հրեշտակների համար», որովհետեւ հրապուրողներ են:

Իսկ հրեշտակային կարգաւորութեամբ սրբութիւններին սպասաւորող Աւետարանի գործակիցներին, սուրբ քահանաներին եւ եկեղեցու պաշտօնեաներին՝ պէտք չէ համարել դատարկապորտներ, այլ որպէս Աստծուց կարգուածներ՝ հաւատացեալ ժողովրդի փրկութեան համար:

Որովհետեւ Տէրը եկեղեցու առաջնորդներին կարգել է Առաքեալներին փոխարինող քարոզիչներ՝ ու ասել⁷³⁸738. Մատթ․ Ժ 40, Ղուկ․ Ժ 16։. «Ով որ ձեզ է ընդունում՝ Ինձ է ընդունում. ով որ անարգում է ձեզ՝ Ինձ է անարգում». եւ դարձեալ ասել է⁷³⁹739. Մատթ․ ԺԸ 18։. «Ում որ կապում էք երկրի վրայ՝ երկնքում կապուած է լինելու. եւ ում որ արձակում էք երկրի վրայ՝ արձակուած է լինելու երկնքում»:

Որովհետեւ Աստծուց տրուած իշխանութիւնը զօրութիւն ունի մեղքերից ազատելու՝ ախտաժետերին⁷⁴²742. Վարակիչներին։ առողջացնելու, եւ դեւերին մարդկանցից դուրս հանելու:

Ովքեր Աստծուց են կարգուած լինում՝ Աստուծոյ գործն են գործում Քրիստոսի շնորհներով: Եւ նրանց աշխատանքի երախտիքները լինում են Աստուծոյ պարգեւները՝ որոնք յուսահատներին կենդանի յոյս-իմացականութիւն են ներշնչում, մահապարտներին ու բոլոր յանցաւորներին փրկութիւն են աւետարանում՝ ստոյգ եւ ճշմարիտ վարդապետութեամբ նրանց մղելով խոստովանութեամբ ապաշխարելու, ըստ հոգեւոր օրէնքների ու փրկութեան Աւետարանի՝ որպէսզի փրկուողները գովեն ու փառաւորեն Ամենասուրբ Երրորդութիւնը:

«Քանզի հրեշտակը Ամենակալ Տիրոջն է՝ ասում է մարգարէն⁷⁴⁰740. Սաղ․ Բ 7։, եւ նրա բերանից օրէնքներ են հայցում»: Քանզի երբ Բանին առաջնորդողները սուրբ են լինում, եւ ուսմամբ աշակերտած ճշմարիտին՝ նրանք Տէրից ստանում են երանութեան փառերը, որ Ամենակալ Տէրութիւնից էլ ստանան պսակը՝ սուրբ հրեշտակապետերի եւ բոլոր սուրբերի հետ մէկտեղ:

Եւ հրեշտակների ու մարդկանց ընտրութիւն է լինում երկնքում եւ երկրի վրայ: Հետեւաբար հրեշտակապետերը, հրեշտակները, սուրբ առաջնորդներն ու բոլոր ընտրեալները՝ Աստուծոյ սիրելիներն են:

Արդ, վերին զօրքերից բարուն հակառակուողը հեռացուելով հրեշտակապետերի կողմից՝ անուանուել է սատանայ, իսկ նրա կամքն հաւանած ու ճշմարիտ կարգերին դէմ ապստամբած զօրքերը՝ դեւեր:

Սոյնպէս եւ այստեղ մարդիկ, որոնք թեքուելով կորստեան հերձուածների եւ անօրինութեան վարքերի կողմը բազում ժողովուրդով՝ նրանց առաջնորդն են կոչուել, եւ հպարտանալով՝ զարտուղի են ընկել ու շատերի կորստեան պատճառ են դարձել, սատանայից որսացուելով՝ ու նրա կամքով ամեն տեսակ վնասներ հասցնելով:

Դրա համար էլ ճշմարտութեան վերակացուները՝ Առաքեալները, մարգարէներն ու սուրբ քահանաները՝ միաբանուել են երկնաւոր սուրբ զօրքերին, որ լուսաւորեն վերիններին ու ներքիններին⁷⁴¹741. Բ․ Տիմ․ Բ 26։:

Իսկ մեր շարքերից ելած ապստամբներն ու Բանի դէմ ամբարշտացողները՝ որոնք աշակերտելով հանդերձ ճշմարտութեան, օտարացել են ու ետ են դարձել՝ լինելու քրմեր, կախարդներ ու այլ չարքեր:

Թէեւ բարի են եղել Աստուծոյ գործերն ու արարածները՝ նմանապէս եւ անիրաւները, որոնք իրենց անձնիշխան կամքով դարձել են չար դեւեր ու չար մարդիկ:

Ինչպէս որ տաճարը թագաւորի բարութիւններով է լինում տաճար՝ այդպէս էլ բանտերը բանտակալներով: ^Ծ-112112. Բանդք՝բանդակալօք - Թուղթ ու գրով կապող կախարդներն ու դեւերը: Որովհետեւ «բանդ»-ը «կապ» է նշանակում, ինչպէս համապատասխան անգլ. «band»-ը: Մինչդեռ մենք թարգմանել ենք «բանտ» եւ «բանտակալներ»՝ այլապէս «բանտապահներ», ըստ նախադասութեան բովանդակութեան: Բարի մասը ուրախութեան համար է լինում, եւ ամենագեղեցիկ զարդերը՝ մտերիմների ու բարեխորհ բարեգործների համար: Իսկ գանը⁷⁴⁴744. Գաւազանը։, խրատն ու զանազան տանջանքները անիրաւների ու պիղծերի համար են լինում՝ որովհետեւ սահման չեն դնում իրենց ամբարշտութեան:

Դրա համար բանդ⁷⁴⁵745. Կապանք։ է համարւում դժոխքը՝ որը տանջանքների մէջ է պահում պոռնիկներին, կախարդներին, սպաննողներին եւ բոլոր անիրաւներին՝ որովհետեւ արհամարհել են Բանը Տիրոջ, եւ չեն պահել արդարութիւնը:

Եթէ ընդունենք որ դժոխքի իշխանութիւնը սատանայինն է՝ ապա ակնառու է լինելու որ նա Աստծուց վրէժխնդիր է, ըստ արդար օրէնքների: Սակայն պէտք չէ՛ այդպէս իմանալ՝ որովհետեւ նոյնիսկ դժոխքը Տիրոջ կողմից է պատրաստուել սատանայի եւ նրա արբանեակների համար, եւ ո՛չ թէ մարդկանց համար: Բայց քանի որ մարդկանցից ոմանք էլ ախորժում են խորհել սատանային նման եւ չարիք գործել՝ ուստի նրանք էլ պարտաւորուելու են նոյն տեղում տանջուելու անմահ մահով:

Աստուծոյ օրէնքներն ու իրաւունքները իմանալի են լինում՝ երեւացող արարածները քննելով⁷⁴³743. Հռ․ Ա 20։: Ինչպէս պիտանի անձրեւն ու շայեկան⁷⁴⁶746. Բարձրից եկող։ ցօղը՝ որոնք բացայայտում են արարածների կարիքները հոգացող Աստուծոյ խնամատարութիւնը: Իսկ որոտումը, կարկուտն ու հրացանութիւնը բացայայտում են Աստուծոյ ահեղ բարկութիւնը ամբարիշտների եւ մեղաւորների վրայ, եւ սպառնալիքները՝ որոնք վերջում յայտնի են դառնալու:
Ինչպէս որ Տիրոջ կողմից համաշխարհային ջրհեղեղ է եղել անսուրբների եւ պիղծերի պատճառով՝ որով իրականացուել է անօրէնների ջնջումը, պատուհասելով նրանց երկնքից ու երկրից: Իսկ արդարներին ու որոշ շնչաւորների պահել է տապանի մէջ՝ Իր ամենախնամ ողորմութեան ներքոյ, որպէս աշխարհի սերմեր:

Իսկ Սոդոմայեցիներին սատակ է արել հրով ու ծծմբով՝ քանի որ ապականուել են ցանկութեան հրով ու զազիր գիջութեամբ. բայց արդար Ղովտին ազատել է սատակման դառն հարուածներից՝ որոնցով տոչորուելով հրդեհուել է հողը, ջուրը, քարը, տունկն ու բոյսը՝ բնակիչներով հանդերձ:

Եւ սրանցով Աստուծոյ Արդար Դատաւորը մեզ ցոյց է տուել ամբարիշտների եւ մեղաւորների սաստկագոյն սատակումը, նաեւ արդարների փրկութիւնը՝ Իր խնամակալ սիրով:

Եւ այժմ էլ տեսանելի են Աստուծոյ բարկութեան պատիժների հետեւանքները Սոդոմի եւ Գոմորի վրայ՝ նրանց հողի, ջրի, քարերի եւ տունկերի վրայ, որպէսզի այժմ էլ դրանք տեսնողները երկիւղեն Աստուծոյ բարկութիւնից՝ որը լինելու է գալիքում, որպէսզի պատմեն ու յայտնեն իրենց մեղքերը՝ ինչպէս սոդոմայեցիներինը, ասում է մարգարէն⁷⁴⁴744. Գաւազանը։:

Մեղքերի պատճառով այժմ էլ լինում է սով, սուր, գերութիւն, տարաժամ մահ, լինում են զանազան ցաւեր, հիւանդութիւններ ու վտանգներ՝ որպէս խրատ եւ յանդիմանութիւն, որ մեղաւորները զղջան ու փրկուեն երկնքից սպասուող բարկութիւնից:

Արդ ամօթով են մնալու ասողները՝ թէ սատանան է պատուհասներով խրատ տուող տերանց-տէրը, եւ ոչ թէ Ամենակալն Աստուած:

Քանզի ումից որ օրինադրութիւնն է լինում՝ նրանից էլ հրամանն է գալիս պատուհասի կամ ողորմութեան, ըստ Նրա խորին իմաստութեանն ու մատակարարութեան:

Որովհետեւ Աստուած բոլոր մտքերի բովանդակողն է՝ որն Իրեն սիրող ու Իրենից երկիւղող մտերիմներին յայտնում է նրանց անելիքները, վկայութեամբ նրանց իսկ կատարած բարերար գործերի՝ որոնք յարդարուած են լինում Աստուծո՛յ կամքով:

Քանզի Աստուած հնազանդներին եւ ողջախոհներին միշտ ցոյց է տալիս Իր սուրբ սիրուց բխող երախտիքները՝ Իր շնորհների տեսչութիւնը, որովհետեւ որպէս մտերիմ որդիների՝ նրանց համար պատրաստել է ժառանգութիւն եւ կեանք, բոլոր բարիքներով:

Իսկ ովքեր արհամարհում են Նրա օրէնքները, չեն հնազանդում Նրա կամքին, խոտորնակ են գնում Նրան, ու գնում են անխտիր դէպի կեղտոտ իրերն ու բոլոր մեղքերի դժնդակութիւնները՝ նրանց համար Առաքեալն ասում է⁷⁴⁸748. Եփ․ Ե 6։. «Աստուծոյ բարկութիւնն է գալու անհաւանութեան⁷⁵⁰750. Աստծուն չհաւատացող, չսիրող։ որդիների վրայ»՝ որ ցոյց տայ Իր արդար իրաւունքները արդարներին ու մեղաւորներին, Իր արդար դատաստանը երկրի վրայ եւ հանդերձեալում՝ որովհետեւ կան ու մնալու են երանութիւններն ու տանջանքները:

Եւ այս առթիւ Տէրը խօսացել է մարգարէի բերանով. «Մխիթարեցէ՛ք՝ ժողովրդիս քահանաներ՝ ասում է⁷⁴⁹749. Ես․ Խ 2։, քանի որ նա տառապանքներով է լցուել. թող ներուեն մեղքերը նրա՝ քանզի Տիրոջ կողմից կրկի՛ն ստացաւ իր մեղքերի հատուցումը»:

Քանզի պէտք է իմանալ՝ որ աշխարհին հասնող հարուածները մեղքերի պատճառով են լինում, որպէսզի զղջալով զգաստանան՝ եւ ապաշխարութեան վերադառնան փրկուելու համար:

Որովհետեւ Տէրը պատուհասների հարուածներ է հասցնում դարձի եկած մեղաւորներին՝ նրանց մեղքերի թողութեան համար⁷⁵⁶756. Դարձի եկած մեղաւորները երբ սկսում են մաքրուել իրենց մեղքերից՝ աղի կուտակումներից ու հիւանդութիւններից, անպայման ֆիզիկական ցաւեր ու նեղութիւններ են ունենում։: Քանզի «Ես եմ Տէրը՝ ասում է⁷⁵⁰750. Աստծուն չհաւատացող, չսիրող։, որն սպաննում է ու ապրեցնում, հարկանում է⁷⁵⁷757. Հարուածում է։ եւ բուժում, եւ չկայ մէկը՝ որ կարողանայ հանել ձեզ Իմ ձեռքից»:

 

Որովհետեւ Իր ամբողջ ակնկալութիւնն է՝ որ արարածները վերադառնան ճշմարիտ Կենդանի Յոյս-իմացականութեան, որպէսզի չմոլորուեն այլանդակների ու աղանդաւորների շինծու սուտ կարծիքներից, եւ պատիր⁷⁵⁸758. Շղարշուած։ խաբեբայ խօսքերից՝ այլ Աստուածայիններից իմանան Սուրբ Գրոց ճշմարտութեան աւանդները, եւ ուղիղ հանգամանքներում կարողանան կողմնորոշուել սնոտի կարծիքներից՝ իրենց միտքը ուղղորդելով մշտնջենաւոր երանութիւններով միշտ:

Այդպէս անելով՝ միտքն ու զգայարանները լիանում են Տիրոջ իմաստութեան բոլոր շահերով, եւ անձնիշխան կամքով առաջնորդւում են երեւելի թէ աներեւոյթ առաքինասէր վարքերով:

Որովհետեւ Նրանով ենք ապրում եւ շարժւում, եւ Նրանով էլ յառաջիկայում ընթանալու ենք միշտ դէպի բարիքները՝ Նրա աւետած ու անսուտ խոստումներով⁷⁵¹751. Բ․ Օր․ ԼԲ 39։:

Որովհետեւ Նա է մեր Արարիչը՝ մենք էլ Նրա արարածներն ենք. դրա համար էլ Նրան Հայր ենք ընդունում՝ Նրա կամքը կատարելով. իսկ «Նա մեզ ասում է. դուք Իմ որդիներն էք՝ եւ ձեզ ընկալում եմ սիրով, այլեւ ձեզ լինում եմ Աստուած՝ եւ դուք լինում էք Իմ ժողովուրդը», ասում է Տէրն Ամենակալ⁷⁵⁶756. Դարձի եկած մեղաւորները երբ սկսում են մաքրուել իրենց մեղքերից՝ աղի կուտակումներից ու հիւանդութիւններից, անպայման ֆիզիկական ցաւեր ու նեղութիւններ են ունենում։:

Նաեւ այսպէս է ասում մարգարէի բերանով⁷⁵⁷757. Հարուածում է։. «Եկէք Իմ որդիներ ու լսեցէք Ինձ՝ որպէսզի ձեզ ուսուցանեմ Տիրոջից երկիւղելը»:

Եւ Աստուծոյ Որդին մեզ ուսուցանել է Հայր կոչել Իր բնութեան Հօրն ու մեր Աստծուն:

Եւ Նա մեզ անարգ չի համարել՝ հաղորդելով որ Իր եղբայրներն ենք, եւ ժառանգորդ ենք Իր արքայութեան: Եւ Հայրը վերեւից յայտնել է՝ թէ Իր Որդին մեզ սիրում է, եւ պէտք է կատարենք Նրա կամքն ու այն ամենը՝ որ Նա Հօրից է փոխանցել մեզ: Եւ Հոգու համար ասել է⁷⁵⁸758. Շղարշուած։, որ Նա գալով ուսուցանելու է մեզ Հօր եւ Որդու կամքը՝ մեր փրկութեան համար: Քանզի Հօր, Որդու եւ Սուրբ Հոգու միջոցով ազատուածները՝ շնորհներ են առնելու, եւ առաքինութիւններ են կատարելու:

Բայց զարմանքի է արժանի այն՝ որ Արարչի անունները խոնարհւում են արարածներիս վրայ, եւ Հօր անունով կոչւում են հայրերը, Որդու անունով են կոչւում որդիները եւ Սուրբ Հոգու անունով են կոչւում մարդկանց հոգիները:

Սրանցով իմանում ենք՝ Աստուծոյ սուրբ սիրոյ նախախնամութեան աւելացումը մեր նկատմամբ:

Եթէ անգիտանանք Աստուծոյ այսքան երախտիքներն ու մեր հանդէպ Նրա սուրբ սիրոյ աւելացումը՝ ապա մի՞թէ անիրաւութիւն կը լինի, որ Իր բարկութիւնը թափի Նրա բարերարութեան սէրը արհամարհելով արհամարհողների վրայ, եւ Նրա առատ պարգեւներն ու սուրբ սէրը իրենց յիշողութիւնից ջնջողների վրայ, որոնցով ողողել է մեզ առատաբար⁷⁵⁹759. Տիտ․ Գ 6։:

Եւ Աստծուն նուիրեալ մարդու՝ Մովսէսի դատաստանն այն է, որ երբ բռնակալ մի այր՝ տկար մի կնոջ ապականի ո՛չ նրա կամքով, այլ նրան անզօր գտնելով՝ ապա այդ այրը պէտք է սպաննուի, իսկ կինը պէտք է ապրի՝ ըստ արդար դատաստանի⁷⁶⁰760. Բ․ Օր․ ԻԲ 25-26։:

Նոյնկերպ պէտք է ըմբռնել պատժուելը սատանայի՝ որ մեզ ակամայ սխալ իրադրութիւնների մէջ է գցում իր խորհուրդներով, եւ կամ մեր անդամներին մղում է սխալ շարժումներ անելու:

Դրա համար՝ մարգարէի բերանով Տէրն ասում է. «Հօրս անձը՝ Իմ անձն է, Որդուս անձն էլ Իմ անձն է. եւ անձը ինչով որ մեղանչի՝ նոյն մեղքից էլ կը մեռնի: Քանզի մեղանչելը անձի կամքով է կատարւում»: Եւ դարձեալ ասում է արդարին.⁷⁶¹761. Եզեկ․ ԺԸ 4։ «Ամբողջական է ապրելու արդարութեան հետ գնացողը՝ եւ մեռնելով մեռնելու է անօրինութեան հետ գնացողը»: Քանզի արդար է Տէրը, եւ ուղիղ են Նրա դատաստանները՝ արդարների թէ մեղաւորների համար:

Եւ անձնիշխան կամքով բարին գործելով՝ կարող ենք Աստծուն մղել բարի կամքի, եւ չարը գործելով՝ մղել պատուհասների: Որովհետեւ մե՛ր կամքին է թողնուել բարին վայելելը՝ կամ այն արտաքսելը:

Քանզի Աստուած չի՛ կամենում մահը մեղաւորի՝ որպէսզի նա ետ դառնայ չար ճանապարհից, ու ապրի ապաշխարելով⁷⁶²762. Եզեկ․ ԺԸ 23։:

«Որովհետեւ ողորմած եմ Ես՝ ասում է Տէրը⁷⁶³763. Եր․ Գ 12։, եւ ոխ չեմ պահում ուղիղ ճանապարհին դարձողների հանդէպ»: Քանզի ով արժանի է գութի կամ ողորմութեան՝ նրան չի անտեսում, այլ որպէս Մարդասէր Բժիշկ՝ բուժում է նրա ներքին ու արտաքին անդամները, եւ անբուժելին կտրելով հեռացնում է՝ որպէսզի չվնասուեն միւսները:

Ովքեր ետ չեն կանգնում իրենց ապականուած վարքերից՝ թող նրանց յուշ լինի ջրհեղեղով կորուստը, եւ հրով տոչորուելն ու սատակումը սոդոմայեցիների՝ ովքեր այստեղ դատուել են, եւ այնտեղ էլ են դատուելու՝ ըստ Տիրոջ խօսքին, որն Աւետարաններում է⁷⁶⁴764. Ղուկ․ ԺԷ 26։:

Իսկ ովքեր զղջալով վերադառնում են ապաշխարութեան՝ նմանւում են Նինուէացիներին, որոնք ըստ Յովհաննէսի մարգարէութեան՝ կարողացել են Տիրոջ բարկութեան սպառնալիքներն ու վրայ հասած պատիժները փոխել ողորմութեան. եւ արագացնելով Տիրոջ այցելութիւնն իրենց՝ ստացել են Նրա սուրբ սիրոյ խնամքները:

Իսկ ովքեր խստացնում են իրենց սիրտը՝ կրելու են նոյնանման հարուածներ, ինչպէս ստացել է փարաւոնը՝ որ չի լսել Աստուծոյ պատուիրուածները⁷⁶⁵765. Ելք․ Ե 2։ Մովսէսի ու Ահարոնի միջոցով, եւ սատակել է իւրայինների հետ միասին՝ իսկ Աստուծոյ ժողովուրդը փրկուել է⁷⁶⁶766. Ելք․ ԻԴ 28 (ԺԴ – Անթ․)։:

Քանզի միակն է Աստուած՝ Արարիչը երկնաւորների ու երկրաւորների, որն հրեշտակներին ու մարդկանց տուել է անձնիշխան կամք:

Եւ կամակար միտք ունեցող չարերը՝ զատուել են հրեշտակներից ու մարդկանցից:

Եւ փառեր ու պսակներ են պատրաստուել Տիրոջ կողմից՝ սուրբ անմարմինների ու մարմնաւորների համար, իսկ անմարմին չար դեւերի, մարմնաւոր ամբարիշտների ու պիղծերի համար՝ պատիժներ, տանջանքներ ու դժոխք Արդար Դատաւորից, ըստ իւրաքանչիւրի արժանիքներին:

Քանի որ դեւերը չար անուն են ձեռք բերել իրենց չար գործերի պատճառով՝ եւ նոյն չարից էլ առաջացել են չար ու պիղծ կախարդ մարդիկ, որոնք միաբանուել են չար դեւերին:

Սակայն ով կամենում է փախչել հակառակորդ հրեշտակին կողմնակցելուց՝ պէտք է Աստուածասէր լինի, ու իր ամբողջ սրտով, անձով ու զօրութեամբ կատարի Տիրոջն հաճելին, ընկերոջը սիրի երեւելի թէ աներեւոյթ սուրբ սիրով, երախտաւոր լինի հեռաւոր թէ մերձաւոր բոլոր բարիներին, լինի սուրբ, անբիծ, անարատ, առողջ, միամիտ, հաւան, հլու, հնազանդ, խաղաղարար ու ճշմարիտ՝ հեռանալով բոլոր չար իրողութիւններից, սիրի բարին ու ատի չարը՝ եւ իր բարի գործերի համար առնի բարու անուն, եւ լինի փառաւոր:

Եւ եթէ բարուց մեկուսանայ, նմանակի սատանային, լինի հակառակ բարու՝ անհնազանդ, մեղսասէր, ցանկասէր, հպարտ, ամբարտաւան, խորամանկ, նենգաւոր, սուտ, բանսարկու, խռովարար, չարասէր եւ ո՛չ թէ բարեսէր, ճշմարտից հեռացած, եւ չարը գործի՝ կ՛առնի չար անուն, եւ Աստուծոյ բարկութեան հատուցումը՝ անմահ տանջանքներով:

Որովհետեւ ըստ արժանիքների են լինում պարգեւներն ու պատուհասները:

Արդ, մտաւորներին ու բանաւորներին տուել է անձնիշխան կամք՝ պատուելով ու փառաւորուելով նրանց, որպէսզի իրենք էլ փառաւորեն Բարեգործ Աստծուն, եւ իրենց անձնիշխան կամքի առաքինասէր վարքերով յօրինեն⁷⁶⁷767. Կարգաւորեն։ իրենց անձի լուսապսակը՝ հրեշտակային կարգաւորութեամբ, եւ իրենց հանդիսաւոր եւ սուրբ վարքերի համար՝ Տիրոջ կողմից ստանան շնորհն առաքելութեան, մարգարէութեան կամ քահանայութեան:

Որպէսզի ըստ ամենայնի ճշմարտուելով՝ կարողանան առնել Տիրոջ պատրաստած արքայութիւնը:

Քանի որ Աստուծոյ սեպհականութիւնն է արքայութիւնը, եւ Նա այնպէս է կազմակերպել՝ որ նաեւ մե՛ր սեպհականութիւնը դառնայ մեր ուղիղ հաւատքով ու ճշմարիտ վարքով, վասն այն մեծ սիրոյն՝ որով սիրել է մեզ եւ ցոյց է տուել մեզ Իր երախտիքները:

Իսկ ովքեր անսուրբ վարքեր են ունենում, առաքինութիւններում պղերգ են լինում, եւ մտախաբ ու մեղսասէր՝ նրանց տրուած Աստուածային⁷⁶⁸768. Հռ․ Գ 23։ փառերը նուազելով աղարտւում ու անարգւում են, եւ իրենց շնորհները կորցնելով՝ ենթարկւում են բոլորի ամօթանքին ու նախատինքին:

Դրա համար էլ Տէրն Աստուած Իր արքայութիւնը կազմաւորել է արդարների համար՝ իսկ մեղաւորների համար պատրաստել է պատուհասների պատիժները, որպէսզի բոլորն էլ ծանօթանան ուղիղ դատաստանին՝ թէ՛ արդարները եւ թէ՛ ամբարիշտները:

Թող ոչ ոք զարմանայ՝ թէ Նա ինչու է այստեղ ներում, «Որովհետեւ Աստուծոյ քաղցրութիւնը՝ ասում է⁷⁶⁹769. Հռոմ․ Բ 4 – Անթ․։, նրանց ապաշխարութեան կը մղի»:

Իսկ չզղջալու դէպքում՝ բարկութեան երեւալու օրը նրանք դատուելու են առանց ողորմութեան:

Եւ մեղաւորները տեսնելու են արդարների փառքը՝ եւ կորանալով հալուելու են տխրականների հետ, յաւիտենական ամօթով. որովհետեւ երկրի վրայ իրենք իրենց շատ աւելի մեծ են համարել արդարներից, եւ իրենց հպարտութիւնը չի թողել տեսնել արդարների եւ մեղաւորների տարբերութիւն: Բայց դատուելուց յետոյ նրանք տեսնելու են արդարների յաւիտենական փառքը՝ եւ մեղաւորների յաւիտենական ամօթը:

Եւ սա էլ յայտնի է, որ տոհմիկ փառաւորութիւնը փառաւոր չի՛ դարձնում մէկին Աստուծոյ մօտ՝ այլ նրա առաքինութեա՛ն բարետոհմութիւնը:

Որովհետեւ Հայերիս ու Պարսիկների մօտ չկայ աւելի մեծ ազգ ու տոհմ՝ քան Արշակունիները, որոնք Աբրահամից⁷⁷¹771. Բուն Աբրահամը արարիչ հրեշտակ Արամազդն է, եւ ոչ թէ քոչուոր հրեաների քոչուոր նախնին։ են սերուել այստեղ⁷⁷²772. Երկրի վրայ։՝ ինչպէս բոլոր ազգերի երկրային թագաւորները, ըստ բոլորիս Տիրոջ անսուտ խօսքին⁷⁷⁰770. Ծննդ․ ԺԷ 6։: Սակայն սրանք եթէ չզգաստանան Բարի կրօնի իմաստութեամբ՝ առաւել պատուհասներ են ստանալու Տէրից: Եւ նրանց ծառաներից Աստծուն հաճելի եղող մէկը թագաւոր դառնալով փառաւորուելու է Տիրոջ կողմից՝ իսկ նրանք իրենց մեղքերի պատճառով մասնատուելով պատժուելու են Աստուծոյ արդար իրաւունքներով:

Եւ եթէ թագաւորները, իշխաններն ու դատաւորները Աստուծոյ սահմանած իրաւունքներով արդարախորհ, արդարակշիռ ու արդարադատ լինեն հոգեւոր ու մարմնաւոր գործերում, լինեն տեսուչ որբերին եւ այրիներին, խնամակալեն բոլոր զրկուածներին, եւ ձեռք մեկնեն վտանկեալներին⁷⁷³773. Վատ անկում ունեցողներին։՝ իրենք կը դառնան հիմքերը բարիքների, որովհետեւ հաստատուն կը պահեն երկիրն իրենց հնարագիտութեամբ՝ բոլորիս Արարչի ընձեռած սիրոյ միջոցներով:

Այդպիսով աշխարհում կը յառաջդիմի բարի՛ն՝ գովելու համար Աստուծոյ փառքի շնորհները, եւ գովերգելու Ամենազօր Տէրութեան Հօրը, Որդուն եւ Սուրբ Հոգուն՝ որին վայել է պատիւը, իշխանութիւնն ու փառքը՝ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեան. ամէն: