Ճառ ԺԵ.^Ծ-8383. Ճառ «ԺԵ» - Ժամանակ՝մարմնաւորման: Մարդկանց Հոգիների Բացայայտման Մասին

Մեծ մարդասիրութիւնից ելնելով՝ Աստուած Իր բազմադիմի տեսչութեամբ է խնամում արարածներին, ինչպէս վայել է Իր բարերարութեան:

Արարելով հրեշտակների անմահ մտաւոր եւ բանաւոր զօրքերին՝ Իրեն պաշտօնեաներ է նշանակել նրանց, որպէսզի փառաւորեն⁵⁹⁹599. Լուսաւորեն։ Իր ամենազօր տէրութիւնը՝ եւ Տիրոջ կամքին համապատասխան արբանեակեն⁶⁰⁰600. Ծառայեն ու պահպանեն։ մարդկանց ազգին, որոնք այն հարկաւոր հոգիներն են՝ որ առաքուել են սպասաւորելու Աստուծոյ Բանին:
Քանզի բոլոր արարածներն էլ կազմուել են Բանից՝ ու բովանդակում են Բանը, եւ պաշտօնեաներն ու սպասաւորներն են Նրա Աստուածութեան մեծ փառերին, եւ որ Աստուած մարդկանց Բանով⁵⁹⁸598. «Նոքօք»-ը ըստ մեզ, պէտք է լինի «նովաւ», եւ վերաբերի «Բան»-ին, ինչը պարբերութեան գլխաւոր ենթական է, մինչդեռ «նոքօք»-ով ենթակայ է լինում «փառաց»-ը։ է հրաւիրում ու կոչ անում՝ գնալ Իր արքայութեանն ու փառերին:

Իսկ մարդու ծնունդն սկսւում է արական սերմի^Ծ-8484. «Անտ» բառարմատը կարելի է համեմատել անգլ. «ant=մրջիւն»-ի հետ, եւ թերեւս մրջիւնը իսկապէ՞ս պատկերում է արական սերմը: «Անտ»-ն ու «անտի»-ն ընդունուած է հասկանալ «այն տեղ», ու «այն տեղից», որոնցով նկատի է առնւում «երկինքը», «Աստուած». ի հարկէ սրանում կայ ճշմարտութիւն, որովհետեւ «արական սերմ»-ը նաեւ «Աստուածային սերմ» է, որն Աստուծոյ պարգեւն է տղամարդուն: Եւ դա է կազմաւորուող եւ մարմնաւորուող էակի հոգին: սաղմնառութիւնից՝ երբ նոր ոգի ու լինելութիւն է ձեռք բերում, աճում է ըստ սահմանուած օրերի՝ ապա լուսապսակ ստանալով լոյս աշխարհ է գալիս ծննդեամբ: Նա աճում է սննդով ու զարգացմամբ՝ նաեւ Աստուածգիտութեան խրատներով եւ ուսմունքով: Եւ մտքում ճշմարիտ արդարութիւնը ունենալով՝ իրաւունքները ուղղում է հոգեւոր օրէնքներով: Եւ այդպիսով նա ճանաչում է Արարչին՝ եւ Նրա սուրբ սիրոյ տուած երախտիքները արարածներին:

Եւ Նրա խրատների գիտութեամբ սովորում է հնազանդել օրէնքներին՝ եւ վատթարների փոխարէն ընտրել բարին: Եւ հեռու մնալով դժնդակներից՝ փուլ առ փուլ⁶⁰¹601. Կեանքի շրջափուլերով, ցիկլերով։ «Տեր»-ը «ե»-ով՝ «շրջապտոյտ» է նշանակում։ մղւում է դէպի արդարութեան վաստակներ:
Եւ այսպէս, նա կատարած է լինում առաքինութեան ընտրութեան իր գործը՝ համապատասխան հոգեւոր օրէնքներին եւ Աստուծոյ բազմախնամ ողորմութիւններին:

Մեծ համբերութեամբ, ճշմարիտ սիրով ու կենդանի յոյս-իմացականութեամբ նա ընթանում է դէպի վերին կոչման կէտը՝ Ամենասուրբ Երրորդութեան ամենառատ ու բարերար շնորհներով: Եւ կատարում ու ամբողջացնում է իր երկրաւոր կեանքի անելիքները՝ Աստուծոյ խոհագիտութեան համապատասխան:

Սահմանուած է մարդկանց երկրային կեանքը: Մէկն հասնում է տղայութեան⁶⁰²602. Մինչեւ արգանդից ծնուելը։, մէկ ուրիշը՝ մանկութեան⁶⁰³603. Մինչեւ 15 տարեկան։, ոմանք երիտասարդութեան՝ իսկ ոմանք էլ խոր ծերութեան: Այս եւս մատակարարւում է Աստուծոյ խնամքներից՝ որպէսզի չիմանան իրենց վախճանի օրը, եւ հեղգանալով չվրիպեն արդարութիւնից. այլ իրենց կեանքի բոլոր օրերում՝ արթուն ու պատրաստ լինեն սրբութեան գործի համար:

Ով որ իր տղայութեան կամ մանկութեան է վախճանւում՝ զերծ է մնում հոգիների աշխարհիկ փորձութիւններից. եւ դա զգուշացում է լինում աշխարհում գործողներին՝ որ հանդէս գան արդարութեամբ ու ամբողջովին առաքինութեան գործերով, կատարեալ լինեն հաւատքում, իրենց սէրն ու յոյս-իմացականութիւնը լինի անարատ ու ամբիծ՝ որ այս կեանքից փոխադրուեն անմահ կեանքի, արդարների անապական ժառանգութեան:

Քանզի երբ այս մարմնից ելնում են հոգիները՝ նրանցից իւրաքանչիւրը գնում է իրեն արժանի կեանքի: Եւ այնտեղ առաքինիների ոգիները հրճւում են խոստացուած աւետիսների երանութիւններով՝ որովհետեւ Տիրոջն յուսացող սուրբերին Նա պահում է անճառ ու անքննին, քանզի աշխարհում ղեկավարուել են Աստուծոյ կամքով՝ համապատասխան Տիրոջ Աւետարանի քարոզութեան:

Տիրոջ կողմից երանելու են⁶⁰⁴604. Զօրանալու են, շահելու են։ հոգուով աղքատները, որովհետեւ Նրա աւետիսների մեծութիւնն ընկալելով՝ հոգուով աղքատացել են⁶⁰⁵605. Ընդունել են իրենց հոգեւոր աղքատութիւնը։, որպէսզի վաստակեն երկնքի արքայութիւնը՝ որ Տէր Յիսուս Քրիստոսինն է:

Երանելու են եւ սրտով խոնարհները՝ որովհետեւ հանգիստ են գտնելու երկրի ու երկնքի միջոցում, ինչը անբաւ⁶⁰⁶606. Անսահման։ բարձրութիւն է՝ ուր խոնարհներն են ընդունւում Քրիստոս Յիսուսի միջոցով:

Երանելու են եւ հեզերը՝ որոնք ժառանգորդ են կենդանութեան երկրի^Ծ-8585. «Երկիրն կենդանեաց»-ը կարելի է հասկանալ թէ՛ «կենդանական երկիր» եւ թէ՛ «ապրողների երկիր», ուր ըստ Մաշտոցի՝ցաւ չկայ, տրտմութիւն չկայ, եւ մահ չկայ: Հետեւաբար խօսքը չի կարող վերաբերուել «երկիր մոլորակ»-ին՝ ուր մահ կայ, այլ մի ուրիշ «երկրի»: Մեր կարծիքով դա Cygnus համաստեղութեան մէջ է (նախկին «Անգղ»-ը, ներկայիս «Կարապ»-ը), որտեղից երկիր մոլորակ են եկել մսով-ոսկորով եւ անմահ Անգեղ-հրեշտակները, ու հաաւանաբար վերադարձել են այնտեղ: , որտեղից հեռացուած են ցաւերը, տրտմութիւններն ու հեծեծանքները՝ Քրիստոս Յիսուսի անճառ յոյս-իմացականութեամբ:

Երանելու են այն սգաւորները՝ որոնք Աստուծոյ սիրոյն համար արտասուքների աղբիւրներ են հոսեցնում իրենց սրտի խորութիւնից, որ այն լցնեն շնորհալի իմաստութեամբ: Նրանք մխիթարութիւն են գտնելու Քրիստոս Յիսուսի մօտ:

Երանելու են նաեւ սրտով սուրբերը՝ որոնք ազատուել ու սրբուել են աղտեղի ցանկութիւններից. որովհետեւ նրանք Աստծուն են տեսնելու:

Երանելու են նաեւ խաղաղարարները՝ որովհետեւ նմանւում են Աստուծոյ Որդուն, որ խաղաղութիւն է բերել երկնքին ու երկրին, հեռաւորներին ու մերձաւորներին: Սրանք էլ այդպիսին են լինում:

Նաեւ բոլոր երանութիւններով են զուարճանալու եւ զուարթանալու արդարների հոգիները՝ Քրիստոսի մօտ հանգստեան ընթացքում, մինչեւ ընդհանրական յարութեան օրը՝ երբ գալու է մեր Տէրն իր Հօր փառերով, եւ Քրիստոսի իմաստութեամբ մահացածները յարութիւն են առնելու առանց ապականութեան՝ ու առաքինի անձերի արդարութիւնները ընթանալու են դէպի Ամենասուրբ Երրորդութեան աջը⁶⁰⁸608. Միտքը, ուղեղը։:

Եթէ հաւատքը մարդուն հասունացրել է՝ ծանօթանցնելով նրան Աստուծոյ փառքին, ապա նա ի՞նչ կարիք ունի խօսելու իր տեսածի մասին, եւ կամ յոյս-իմացականութեան մասին՝ որ նրան տարել է ժառանգելու այն բարիքները որոնք ցանկացել է, եւ յետոյ տեղի է տուել:

Այնուհետեւ ի՞նչ իմաստ ունի յուսալ կամ աչք դնել իր ժառանգածի վրայ⁶⁰⁴604. Զօրանալու են, շահելու են։:

Այնուհետեւ ի՞նչ իմաստ ունեն համբերութիւնը, ժուժկալութիւնը, երկայնամտութիւնը, հեզութիւնը, հնազանդութիւնը, ուղղամտութիւնը, սրբութիւնն ու ճշմարտութիւնը՝ որոնք ժառանգաւորին փառաւորելով եւ պսակադրելով բոլոր երանութիւններով, արդէն առաջնորդել են ժառանգելու արքայութիւնը:

Հետեւաբար որտեղ որ կատարելութիւն է՝ էլ ո՞ւմ են պէտք առաքինութեան հանդէսները, երբ անձը արդէն մտել է անսպառ բարիքները վայելելու, եւ ուրախանալու սուրբ սիրովն ու անվախճան երանութիւններովն Ամենասուրբ Երրորդութեան՝ որն անճառն է, անբաւն ու անպատումը:

Իսկ չար ու անսուրբ մարդկանց, եւ Աստուծոյ ճշմարտութեան դէմ ապստամբածներին՝ ովքեր ապրել են անիրաւութեամբ, ու վախճանուել են նոյն վիճակում՝ նրանց ընդառաջ կը գան իրենց ամբարշտութեան գործերը, իրենց ամենաչար ցանկութիւնների դառն յիշատակներով: Ահաւոր սպառնալիքներ կը թափուեն անօրէնների, անհնազանդների, անսուրբների, պիղծերի եւ այլ յանցանքներ ունեցողների վրայ:

Աստուածեղէն Սուրբ Գիրքը հաստատում է՝ որ նրանց վրայ վայը-վայի վրայ կը գայ, եւ պատիժներ՝ Անաչառ Դատաւորից: Որովհետեւ նրանց սրտերը յիմարացել են այդ մասին իմանալով՝ եւ ականջ չեն դրել Տիրոջ ձայնին, ու չեն անսացել Նրա պատուիրաններին:

Եւ դրա համար էլ Աստուած Իր բարկութիւնն է պատրաստել՝ թափելու համար ամբարիշտների եւ մեղաւորների վրայ, որոնք իրենց սրտում ու մտքում անարգել են Աստուծոյ ճշմարտութիւնը՝ ինչի համար Աստուած նախօրո՛ք է սպառնացել:

Եւ յանցաւորներին ուղղուած այս բոլոր սպառնալիքները՝ յոյժ տրտմութեան մէջ են պահում մեղաւորների կայաններում գտնուող ոգիներին: Այդ կայանները բաժանուած են ըստ իւրաքանչիւր մեղքի՝ եւ գտնւում են տխրալի տեղերում:

Եւ ինչպէս տեսիլք՝ նրանք իրենց իմացականութեամբ կը զգան արդար դատաստանով կատարուելիք հատուցումները, անշէջ հուրն ու արտաքին խաւարը, աչքերի լացն ու ատամների կրճումը: Այդ ահ ու սարսափի տակ՝ այդ ոգիները տխուր եւ տրտում կը մնան՝ մինչեւ ընդհանրական յարութիւնը Քրիստոսով:

Ապա եթէ մէկն ասի՝ թէ «Այդ բոլորը տեղի են ունենում նախքան Ատեանի հանդիսութիւնն ու հատուցումները», ու շարունակի՝ «Ո՞ւր մնաց Առաքեալի ասածը, թէ ՛՛Առաջինները⁶¹⁰610. Առաջին կամ նախորդ սուրբերը։ կատարելութեան չեն հասնելու առանց մեզ՛՛: ^Ծ-8686. Փորձենք մեկնել: Մարդ արարածը առաջին հերթին հոգեւոր առողջութեան մակարդակում միշտ էլ թերի է, ինչպէս եղել են առաջին սուրբերը: Մարդու որդին չի կարող կատարեալ լինել ու լուսապսակային ամբողջական մաքրութեան հասնել դժբախտաբար, քանի որ ժառանգականօրէն արդէն մեղքեր ունի: Թէկուզ եւ մի քիչ մաքուր եղող մարդու հոգին Քրիստոսի կողմից գնահատուելու է ու նա իր մարմնի հետ յարութիւն-լուսապսակ է ստանալու բոլոր սուրբերի հետ նոյն ժամանակ, Քրիստոսի երկրորդ գալստեան: Ահա կատարելութեան այդ պահի մասին է խօսքը, որին հասնելու են նախորդ սուրբերը՝ մեզ հետ միասնաբար:

Եւ դարձեալ մարգարէն ասում է⁶⁰⁹609. Սաղմ․ ՃԽԴ 2, 3, 4, (ՃԽԵ 3-5 – Անթ․)։. «Մի՛ յուսաք որ մարդու որդիներից մէկը լուսապսակի իշխան⁶¹¹611. Կատարեալ։ լինի^Ծ-8787. «Մի յուսայք յիշխանս յորդիս մարդկան, զի ելցէ հոգի ի նոցանէ եւ դարձցին անդրէն ի հող, եւ յայնմ աւուր կորիցեն ամենայն խորհուրդք նոցա» .- Այս հատուածը գտանք Սուրբ Գրքի աշխարհաբար օրինակի «Սաղմ. 146, 3-4»-ում՝ եւ ոչ թէ 144-ի կամ 145-ում. այնտեղ թարգմանուած է. «Մի՛ յուսաք իշխաններուն, մարդու որդիին՝ որուն քով փրկութիւն չկայ: Անոր հոգին կ՛ելլէ, անիկա իր հողը կը դառնայ: Նոյն օրը անոր խորհուրդները կը կորսուին»: . որովհետեւ հոգին կ՛ելնի նրանց մէջից՝ եւ նրանք հողի կը վերածուեն. այնուհետեւ կը կորչեն նրանց բոլո¯ր խորհուրդները»:

Եւ եթէ արդարների հոգիները չեն ուրախանալու առանց իրենց մարմինների՝ ապա ինչո՞ւ Տէրը կանխապէս է հաղորղել մեզ յարութեան աւետիսը: Ի հարկէ ուրախացնելու համար արդարների ոգիներին: Նա կանխաւ հաղորդել է նաեւ ամբարիշտներին ու մեղաւորներին հասանելիք սպառնալիքների մասին՝ որ նրանք զարհուրեն ու տխրելով տրտմեն:

Հետեւեալ օրինակով հասկանալի է դառնում ասուածը. թագաւորը պարգեւներ է խոստանում քաջամարտիկներին եւ յաղթողներին, եւ նրանք հաստատապէս գիտեն՝ որ ժամանակին ստանալու են խոստացուած պարգեւները. եւ ուրախութեամբ ուրախանում են՝ մինչեւ որ առնեն երանութիւնների փառքն ու պսակը:

Սոյնպէս եւ մեղաւորների հոգիները՝ որոնց յանցանքների համար սպառնացել է մահը, ինչպէս թագաւորները՝ մահապարտներին, որոնք միշտ տանջանքների մէջ են գտնւում՝ եւ բազում տրտմութեամբ ու դողերոցքով մնում են մահուան շէմին, մինչեւ այն պահը՝ երբ ըստ արժանիքի ստանում են հատուցումը, անմահ տանջանքների պատիժներն ու պատուհասները՝ թէ՛ մարմնով եւ թէ՛ հոգուով:

Այլեւ ինչ որ Առաքեալն է ասում՝ նաեւ մենք ենք կրկնում, թէ իւրաքանչիւր ոք իր վարձն է առնելու ընդհանրական յարութեան օրը՝ ըստ իր գործածների, բարի՝ կամ չար:

Եւ պէտք չէ՛ յուսալ իշխանաւորներից՝ ասում է մարգարէն, որովհետեւ իշխանութեամբ ամբարտաւանացածները ջնջուելու են երկրի երեսից՝ եւ նրանց հպարտ կամքը շիջանելու է: Այլ պէտք է յուսալ Աստծուց՝ ասում է, որն անմահ է, եւ իշխանն է մահուան ու կենաց՝ յաւիտեան:

Ոմանք ասում են, թէ ինչպէս անզգայ ու կենդանի մանուկը որովայնում լուռ ու անխօս է լինում, զրկուած լոյսից, գնալ գալուց ու գործելուց՝ նրա պէս էլ մարդկային ոգուն են համարում, լռութեան մատնուած՝ ու նուաստացած:

Նրանք թող ա՛յս իմանան. արական սերմի սաղմնառութեամբ՝ առաջանում է լուսապսակը⁶¹²612. Կանացի յղիութեան փորը։. եւ մանուկն իր յօրինուածքով՝ մարդու կերպարանք է առնում. եւ տղան աճում է՝ մինչեւ ծնուելը. եւ որովայնում սնուելով՝ աճում է նրա մարմնինն ու միտքը. Աստուծոյ նախախնամութեամբ նրան տրւում է ծննդեա՛ն լուսապսակ, թէ ինչպէս՝ միայն Աստուած գիտի, որ կապողն ու միացնողն է հոգու եւ մարմնի^Ծ-8888. Մարդու հոգին թէեւ Աստուածատուր է, բայց դա հայրական սերմի միջոցով է փոխանցւում: Իսկ մարդու ծննդեան համար արգանդում արդէն կազմաւորուած սաղմին Աստուած տալիս է լուսապսակ-աուրա՝որով սաղմը անջատւում է մայրական աուրայից, ու ձեռք է բերում ինքնուրոյնութիւն, որից յետոյ միայն նա կարող է ծնուել: Աստուածատուր լուսապսակը սաղմին է տրւում ծնունդից ընդամէնը 1 ժամ առաջ: Իսկ եթէ չի տրւում՝ապա երեխան մահացած է դուրս գալիս: , եւ մանուկը ծնւում է. ապա մարմինն ու մտիքը հասնում են կատարելութեան՝ որից յետոյ նա դարձեալ փոքրանալով մահանում է, ըստ Աստուծոյ սահմանածի: ^Ծ-8989. Մարդու մահուան պարագան նման է մարտկոցի մահուան, որը լիցքաւորուելուց յետոյ աշխատելով լիցքաթափւում է եւ աղերի կուտակումներից աղտոտուելով մեռնում է: Այն ինչքան էլ լիցքաւորես (սնես լաւագոյն ուտելիքներով)՝ միեւնոյն է, չի աշխատելու: Ետ կեանքի կոչելու համար պէտք է աղի կուտակումները մաքրել, ինչպէս մարդու պարագայում՝ պահքով եւ ծոմապահութեամբ:

Այս ամենը տեղի է ունենում, որպէսզի մարդու իւրաքանչիւր հասակի⁶¹³613. Տարիքային սանդղակարգի, տարիքային կատեգորիայի։ աճի հետ՝ նրա մէջ յարդարուեն համապատասխան առաքինութեան դրսեւորումներ, որպէսզի հասնի մեր բոլորիս գլխաւորի՝ Քրիստոսի կատարելութեան: Որպէսզի նա հաւատքով, սիրով ու երկիւղով գնայ արդարների ճանապարհով՝ ինչպէս Յիսուս Քրիստոսը, մեր առաջնորդն ու կատարողը առաքինութիւնների՝ որն Իր բազմադիմի շնորհներով է խնամում արարածներիս երկրի վրայ:

Նաեւ որպէսզի վերին կայաններում գտնուող ննջեցեալների հոգիները զգայանան՝ ու Անճառի փառաբանութիւնն անեն հրեշտակային օրհներգութիւններով: Քանզի Աստուածային Գիրքն ասում է՝ թէ մարդանց հոգիները կենդանի են ու անմահ, որով իմանալի է՝ թէ անզգայ չեն, այլ ունեն զգայութիւն՝ եւ փառք են տալիս Արարչին: Եթէ մարմնի օրինակով ըմբռնենք՝ երբ նա որովայնում եւ դրանից յետոյ մտքի ու մարմնի կատարելութիւն ձեռք բերելով փոփոխւում է, նոյն ձեւով էլ զարգանում է մտաւոր հոգին:

Այլեւ անմահ բանաւոր ու մտաւոր հոգին երբ ելնում է մարմնից՝ կարողանում է իմանալ գիտութեան առաւել իմաստութիւններ, ու ճանաչել փառերի Տիրոջ զօրութիւնը:

Որովհետեւ մինչ այդ պահը՝ հոգին ծածկուած է լինում մարմնով, կարծես ամպով՝ որի պատճառով զրկուած է լինում իմանալին տեսնելու զօրութիւնից. թէպէտ եւ իր յոյս-իմացականութեամբ առաջնորդուելով՝ կարող է բարի գործեր անել, կարող է հոգեւոր օրէնքների միջոցով զանազանել բարին չարից, եւ անարգելով չարը՝ բարին ընտրել Տիրոջ երախտաւոր սիրոյ խրատներով ու իմաստութեամբ:

Հետեւաբար պէտք չէ ասել թէ մարդկային հոգին մահկանացու է կամ անզգայ, այլ ինչպէս Եզեկիէլ մարգարէի խօսքն է, թէ «Մեռելների յարութեամբ նախ ոսկորներն ու ջիղերը միաւորելու են մարմինը մի վայրում՝ նրա ամբողջ յօրինուածքով, եւ ապա Սուրբ Հոգու միջոցով՝ ինչպէս հողմով, իւրաքանչիւր կայանից հրաւիրուելու են հոգիները՝ որ միաւորուեն իրենց մարմնիններին⁶¹²612. Կանացի յղիութեան փորը։»:

Քանզի «Առաքելու ես՝ ասում է⁶¹³613. Տարիքային սանդղակարգի, տարիքային կատեգորիայի։, Քո Հոգին՝ եւ նրանց վերակազմելով նորոգելու ես»:

Նաեւ Աւետարաններում է պատմւում՝ Տիրոջ կողմից կատարուելիք մեռեալների յարութեան մասին: Քանզի հոգու դէպի մարմին վերադարձի վկայութիւնները սրանք են. բերանը սկսում է խօսել, աչքերը տեսնում են, ականջները լսում են, ռունգերը հոտոտում են, ձեռքերը շօշափում են, ոտքերը սկսում են քայլել, սիրտը զգացմունքներով շարժուելով՝ փառաւորում է Աստծուն եւ Կենդանարար Հոգուն, որն Իր կենսաբեր շրջապտոյտով շարժում է բոլոր զգայութիւնները:

Եւ երբ հոգին արձակւում է մարմնից՝ մարմինը կոչւում է մեռեալ, եւ քակւում են նրա անդամներն իրար կապող բոլոր յօրինուածքները:

Մարմնում հոգու առկայութեան վկայութիւններ են նաեւ անձի շարժուելը, իմանալը, ճանաչելն ու յիշելը՝ որովհետեւ մարմնիններին այդ ունակութիւնները տուողները, նրանց վարդապետն ու կենդանութիւն տուողները հոգիներն են՝ ըստ Աստուծոյ կամեցողութեան:

Իսկ եթէ զգայութիւնները լինէին կենդանութեան պատճառը՝ ապա ո՞ւր էր մնալու կենդանութիւնը հոգու, որը կեանքի զօրութիւնն ունի Աստծուց:

Եւ այսպէս իմացւում է՝ որ բոլոր շարժումները հոգուց են, իսկ ոգիները⁶¹⁷617. “Արարիչը իրեն պաշտօնեաներ է կարգել հոգիներին, իսկ վերին զօրքերի պաշտօնեաներ է կարգել հուր-ոգիի բոցերին եւ այստեղ բնակուող ու հողից ստեղծուած մարդկանց»։ Տես՝ Ճառ Դ․, էջ 80։ Մէջբերումից հասկանալի է, որ «ոգիները» «վերին զօրքեր» դասակարգից են, իսկ «հոգիները» մի դաս վեր են կանգնաց նրանցից։ Ըստ մեզ, ոգին պոտենցիալ ոյժ է, իսկ հոգին շարժիչ ոյժ է։ մարմնին տալիս են կենսականութիւն՝ ըստ Աստուծոյ նախախնամութեան: Եւ ինչպէս որ մարմինները վկայութիւնն ունեն իրենց բնութեան բարիքների՝ այդպէս էլ ոգիներն ունեն վկայութիւնը իրենց սրբութեան բարիքների:

Եւ ոգին կենդանի է անուանւում՝ երբ ազդում է մարմինների վրայ, նրանց աշխատացնում է, հոգնեցնում, չարչարում, եւ մահկանացու է դարձնում՝ ու նրանցից անջատւում է ըստ Արարչի վերին կոչման, որ տեղափոխուի անմարմինների համար պատրաստուած օթեւաններ, եւ մարմինն էլ վերադառնայ երկրին ու հանգչի⁶¹⁶616. Ժող․ ԺԲ 7։ անհոգ⁶¹⁸618. Անհոգի։: Իսկ սուրբ ու բարի հոգին իր յոյս-իմացականութեամբ՝ Տիրոջ աւետիսներով զուարճանայ հրեշտակների մօտ, Ամենակալի փառերում՝ իբրեւ թէ արդէն առած լինի երկնքի արքայութեան առհաւատչեայ երանութիւնները:

Քանզի Սուրբ Հոգին՝ ասում է⁶¹⁷617. “Արարիչը իրեն պաշտօնեաներ է կարգել հոգիներին, իսկ վերին զօրքերի պաշտօնեաներ է կարգել հուր-ոգիի բոցերին եւ այստեղ բնակուող ու հողից ստեղծուած մարդկանց»։ Տես՝ Ճառ Դ․, էջ 80։ Մէջբերումից հասկանալի է, որ «ոգիները» «վերին զօրքեր» դասակարգից են, իսկ «հոգիները» մի դաս վեր են կանգնաց նրանցից։ Ըստ մեզ, ոգին պոտենցիալ ոյժ է, իսկ հոգին շարժիչ ոյժ է։, վկայում է մեր հոգիներին՝ թէ Աստուծոյ որդիներն ենք լինում ու Քրիստոսի ժառանգակիցները, երբ զերծւում ենք մեղքերին ծառայելուց՝ եւ հասնում ենք Աստուծոյ Որդու փառքի ազատութեան:

Քանզի բոլոր հաւատացեալներին էլ ծանուցուել են Աստուծոյ սիրոյ երախտիքները Իր արարածներին՝ Քրիստոսի լուսաւոր աւազանով, եւ մարմնի ու արեան փրկական խորհուրդով մեր Փրկչի՝ որ պատարագուել է խաչի վրայ, ու վերացրել է աշխարհիկ մեղքերը նրանց՝ ովքեր հաւատքով են մերձեցել Իրեն:

Եւ երբ Նա դարձեալ գայ Իր փառերով նորոգելու մարդկանց որդիներին՝ նաեւ յարութիւն կը տայ մեռեալներին, նորափետուր լոյսով կը զարդարի⁶²¹621. Ըստ երեւոյթին այս գաղափարից է առաջացել կարմիր հնդիկների առաջնորդների փետրաւոր գլխազարդը։ կենդանի արդարներին եւ Տիրոջ սպասումով ննջող յաւիտենական սուրբերին, եւ նրանց կ՛ընդունի Իր ժառանգութիւնից ներս՝ անմահական կենաց ուրախութիւնների համար, եւ պահել-պահպանելու համար սուրբ հաւատացեալներին ու Տիրոջն յուսացողներին⁶²⁰620. Ա Կոր․ ԺԵ 28։:

Եւ Ինքը կը լինի բոլոր-բոլորի Աստուածը՝ ասում է Առաքեալը, Իր կենդանի սուրբ սիրով ու կենդանարար խնամքներով: Իր Աստուածութեան փառերի վայելքները կը տայ նրանց՝ ովքեր ճշմարտուել են ուղիղ հաւատքով, երկրաւոր կեանքը աւարտել են սուրբ ու անարատ վարքով՝ ու Քրիստոսի միջոցով շահել են անանց կեանքը, մշտնջենաւորն ու երեւելին՝ Միածնի անուշակ փառերում, որպէսզի նրանց ամենայն երանութիւններով պսակի ու փառաւորի Հօր եւ Սուրբ Հոգու կամքով՝ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: