Ճառ ԺԸ.^Ծ-9595. Ճառ ԺԸ - ժամանակ՝երկրային կեանքի: Գովասանքն Աստուծոյ Երախտիքների՝ Մարտիրոսների, Քաջերի Եւ Առաքինիների Գործերով

Անբաւ⁶⁵⁵655. Անսահման։ են խնամքները Բարերարի, եւ անզեղջ⁶⁵⁶656. Անսպառ։ են պարգեւները Կենարարի՝ որ երկնային զօրքերին հաստատել է Իր սուրբ Անուան փառաւորութեան⁶⁵⁷657. Լուսաւորութեան համար։ համար, մարդկանց էլ անարգութիւնից բարձրացնելով նմանապէս հաստատել է՝ որ Իր փառերի շնորհները գովերգեն, եւ իշխանութիւն է տուել նրանց՝ բոլոր երեւելի արարածների վրայ, խոստացել է նաեւ տալ Իր անպատում երանութիւնները:

Դրա համար էլ Տիրոջ կողմից անձնիշխան կամք են ստացել երկնային զօրքերը, եւ երկրայիններից մարդկանց որդիները՝ որ հաղորդակից լինեն Արարչի բարերար կամքին, խորհեն միշտ բարին՝ եւ իրենց ստեղծագործ մտքով անեն Աստուծոյ կամքը, որպէսզի օգտակարը շահեն՝ իրենց անձերի համար:

Եւ նրանց տուել է երկու դաստիարակ՝ Իր աւետիսն ու սպառանիքները: Եւ որպէս վարդապետներ՝ յօրինել է հոգեւոր օրէնքները կենաց խրատներով, որոնք նախ ծածկուած է պահել այնքան ժամանակ՝ քանի նրանց անձնիշխան կամքը բարի է եղել:

Որպէսզի այդ օրէնքներին մտերմօրէն հաւանութիւն տալով լաւագոյնս հնզանդողը՝ Տիրոջ կողմից փառերով պսակադրուի: Իսկ դրանք արհամարհողը, անհնազանդն ու ճշմարտութեան աւանդների դէմ ապստամբողը՝ մասնատուելով պատուհասուի:

Եւ Արարչի բարերար կամքը ոչ թէ հակառակ է եղել նրանց կանխագիտութեան՝ այլ ընդհակառակը, Նա Իր նախախնամական սիրով հաւան է եղել դրան՝ որ արարածները հաստատուն մնան բարիքների մէջ:

Այլեւ արդարներին միշտ յուշում է Իր աւետիսներով խոստացած պատիւը, նաեւ յուշում է պատիժները՝ հոգեւոր օրէնքները արհամարհողներին եւ անհնազանդներին: Նա բոլորին է զգուշացնում՝ որ հնազանդեն պատուիրանին, որպէսզի չզրկուեն հատուցման վարձատրութիւններից:

Այլեւ յորդորում է առնել օգտակարը՝ սակայն չի բռնանում անձնիշխան կամքին, թէպէտ եւ Ինքը յառաջագէտ է⁶⁶²662. Կանխագէտ է։: Ինչպէս Իսահակի զաւակների միջեւ ընտրութիւն է կատարել՝ երբ դեռ իրենց մօր որովայնում են գտնուել. Յակոբին սիրել է՝ որովհետեւ բացայայտել է նրա բարի լինելը. իսկ Եսաւին ատել է՝ որովհետեւ նա չար է երեւացել⁶⁵⁸658. Ծննդ․ ԻԵ։:
Եթէ այդպէս է՝ ասում են, հապա ինչպէ՞ս է որ չարն էլ է ծնւում՝ եւ ո՛չ թէ միշտ բարին:

Եթէ այդպէ՛ս լինէր՝ պիտի վերանար անձնիշխան կամքին տրուած պատիւը, անիմաստ էր լինելու արդարների ընտրութիւնը՝ եւ քաջերը զրկուելու էին իրենց գոծածների համար տրուող պսակներից ու փառքից:

Քանզի երկնքի արքայութիւնը աւար է՝ ասում է Տէրը⁶⁵⁹659. Մատթ․ ԺԱ 12։, եւ բռիները⁶⁶³663. Բռնակալները։ կարող են յափշտակել այն:

Որովհետեւ մեղքերի մէջ թաղուածներն էլ կարող են մեռեալ լինելուց փոխուել կեդանութեան, սրբութեան եւ արդարութեան՝ առաքինասէր վարքերով, ըստ Աւետարանի ճշմարտութեան: Դրանից յետոյ մեղքերը չեն կարող նրանց վրայ տիրել՝ որովհետեւ օրէնքին ենթակայ չեն լինի, այլ՝ շնորհներին⁶⁶⁰660. Հռ․ Զ 14։:

Եւ այլ պարգեւներ են ստանում Տիրոջ շնորհներին արժանացածները: Այլ պատիւ եւ փառք են ստանում իրենց շնորհները առաքինութեամբ եւ քաջութեամբ վաստակածները. այլ է պարագան՝ երբ գիւտերի վայելքներին են արժանանում իրենց խոնարհութեամբ զգաստանալով ու պատկառելով Տիրոջից. նաեւ այլ է՝ երբ առաքինութիւն գործելու համար մրցակցելով ունենում են հարկադրական սխալներ: Որպէսզի Տիրոջ փառերին ու պարծանքներին արժանացնող երկնային ու երկրային բոլոր բարիքները վայելեն՝ բարին տուողից:

Սոյնպէս պէտք է ըմբռնել հրեշտակների եւ դեւերի, արդարների ու մեղաւորների պարագաները: Որովհետեւ նախ ընտրութիւն կը լինի քաջերի եւ վատերի միջեւ՝ եւ ապա իւրաքանչիւրը հատուցում կ՛առնի ըստ իր արժանաւորութեան, ըստ Տիրոջ արդար դատաւորութեան:

Քանզի քաջերին որպէս բաժին է տալիս պատիւը, իսկ վատերին ողորմելով՝ ինչ որ շնորհներ ու պարգեւներ է տալիս:

Որովհետեւ օրէնքները իբրեւ բովեր^Ծ-9696. «Զբովս»= անգլ. bow=խոնարհ, խոնարհիլ: Որից «բովանդակ», «բովել» եւալն: «Բով»-ի զոյգն է «բաւ»-ը (արաբ. «բաբ»-«դուռ»-ը)՝որից «անբաւ»-ը, «բաւական»- ը, «բաւարար»-ը, եւայլն: Նախադասութեան միտքը կարելի է հասկանալ՝ «Օրէնքները դրեց փորձելու մարդկանց խոնարհութիւնը», կամ՝ «օրէնքները դրեց փորձելու մարդկանց՝ ինչպէս հալոցքի մէջ փորձում են ոսկին եւ արծաթը: ՝ դրել է փորձելու⁶⁶¹661. Իմաստ․ Գ 6։. եւ դրանցով է անում ընտրութիւնը՝ դէպի վերեւ կամ ներքեւ. եւ ըստ արժանիքների պատիւներ է տալիս արդարներին՝ ու պատիժներ մերղաւորներին:

Քանզի հոգեւոր օրէնքները կենդանարար են. արդարասէրներին մղում են առաւել եւս բարի գործեր անելու՝ իսկ պղերգներին սթափեցնում են սպառնալիքներով ու պատուհասներով, որ գնան առաքինութեան՝ ու լինեն փառեր ցանկացողներ: Ուստի լաւութեամբ հանդէս եկողները իրենց կեանքը կը նորոգեն՝ եւ ըստ Աստուծոյ տուած յաջողութեան քաջութեամբ պսակադրուելով կը գնան արդարներին խօստացուած աւետիսներին:

Միայն արդարներն են ստանում արժեքաւորն ու իսկականը՝ եւ ժառանգաւոր են լինում վերին կոչման՝ որը տանում է կեանքի: Որովհետեւ իւրաքանչիւր առաքինութեան համար՝ Տէրը առանձին-առանձին փառքի պսակներ ու գովասանքներ է յօրինում:

Քանզի բազմապատիկ են ջանքերը ճգնաւորների՝ որոնք բազմաշահ օգուտներ են քաղում Քրիստոսի կենարար օրէնքների խրատներից, որպէսզի ամենայն ճշմարտութեամբ լինեն երկնաւոր Հօր լոյսի որդիները, եւ ժառանգակիցը Քրիստոսի՝ որն Իր մտերիմ վաստակների համար արել է Աստուծոյ բարիքների անսահման մեծութիւնը, պատիւն ու փառերը՝ եւ եղել է ժառանգաւորը երկնքի արքայութեան:

Քանզի անհնազանդութիւնն իր բոլոր դժնդակութիւններով՝ եկամուտ է եղել կամեցողութեամբ եւ ո՛չ թէ հարկադրաբար, ու փշալից է դարձրել մտքի եւ անդամների գործունէութեան բոլոր դաշտերը՝ իր մտաւոր ու բանաւոր չար բոյսերով, եւ բանսարկուի սնոտի խաբէութեամբ:

Այդ պատճառով էլ Աստուած Իր որդիների ստուգութեան համար՝ նրանց տուել է մշակուելու առիթ, որ ճգնաւորական բազում միջոցներով իրենց մտքից ու մարմնից քաղեն չարութեան որոմները՝ վնասակար բոյսերը, խաբէութիւնը, ստութիւնը, հպարտութիւնը, ագահութիւնը, եւ բոլոր չար ցանկութիւնները՝ երեւացող թէ աներեւոյթ վնասակարներով հանդերձ, որոնք չարին են հակամիտում:

Բայց մի ուղղութեամբ չէ քաջերի պատերազմի մարտը՝ այլ բազմակողմանի է: Նախ պէտք չէ հաղորդուեն խաբէբաների բանին⁶⁶⁴664. Խօսքին ու գործին։՝ ողոքանքներին ու պատրանքներին, որոնք միտքն ու անդամները ուղղում են դէպի վնասակար ու աղտոտ ցանկութիւններ:

Երկրորդ, պէտք չէ ընկնեն ձեռքը ամբարտաւանութեան, հպարտութեան եւ սնափառութեան՝ որոնք իրենց անտանելի չարիքներով կորստեան սահմանների մէջ են դնում մարմնի եւ հոգու կարողութիւնները:

Երրորդ, պէտք է հանգցնեն խաբէութեան, ստութեան եւ այլանդակութեան ձգտումները՝ որոնց հետ մէկտեղ պէտք է սանձեն բարկութիւնը, անզգամութիւնն ու ստահակութիւնը՝ խոնարհ սրտով:

Չորրորդ, ով որ շռայլութեան մէջ լինելով՝ վազում է նաեւ որկորստութեան⁶⁶⁵665. «Որկոր»-ը աղեստամոքսային համակարգն է (տրակտն է), որի «ստութիւն»-ը՝ ծայրից- ծայր լցուածութիւնն է։ ետեւից, շեղջակուտուած գիջութեան ցանկութիւններով՝ պէտք է ազատանայ Աստուածայինը ցանկալով եւ պարկեշտութեամբ. դրա հետ մէկտեղ՝ պէտք է թոթափի իր բոլոր ցոփութիւններն ու գոռոզութիւնը, եւ բարի յոյս-իմացականութեամբ պէտք է ազատուի այն բոլոր անօգուտներից՝ որոնք ալէկոծում են միտքն ու զգայարանները:

Հինգերորդ, պէտք չէ մոլորուելով ու գայթակղուելով⁶⁶⁶666. Գլխիվայր տապալուելով։ վրիպեն Տիրոջ երախտաւոր բարերար տեսչութիւնից՝ որ չհեռացնի երանութիւնից, եւ մթագին ափշութեան⁶⁶⁷667. Ուշաթափութեան։ մէջ գցի շեղուողին արդարութեան ճանապարհից՝ որը տանում է հանգստեան օթեւաններին:

Վեցերորդը վերաբերւում է երդմնահարութեան, յափշտակութեան եւ ուրիշներին զրկելուն՝ որոնք ամօթի⁶⁶⁸668. Մահուան։, տուգանքների եւ տոյժերի սպառնալիքների տակ են դնում անձը՝ որի դատաստանը անբեկանելի է լինելու, եթէ չզգաստանայ:

Եօթներորդ, ով որ բարկութեամբ սրտմտութիւն է առաջացնում, եւ խռովելով պղտորում է իր մերձաւորներին փորձանք բերող խորհուրդներով, խօսքով ու գործով, նա եթէ հեզութեամբ չյաղթահարի իր թերութիւնները՝ գցուելու է յաւիտենական պատիժների բաժին:

Ութերորդն է ոխակալութիւնը, նախանձն ու ատելութիւնը: Ով որ այս չարիքներց չի ձերբազատւում՝ մահ է պատճառում իր անձին եւ ուրիշներին. քանի որ քենոտելով՝ բոլորին հեղեղում է չարութեան շղթայական խորհուրդներով, ու դառնութեան թոյներով: Այդպիսիներին ատում են:

Իններորդ, պէտք է խլեն անհաւատութեան ու ծուլութեան արմատները՝ որոնք մթերք են⁶⁶⁹669. Հումք են։ բոլոր չարիքների համար, եւ պատճառ են անվերադարձ կորստեան՝ ու դռներն են հոգու եւ մարմնի մահուան:

Տասներորդ, ով որ սանձարձակ է ամբարշտութեան, գարշելի ախտերի եւ բոլոր անօրինութիւնների մէջ է՝ եթէ զղջալով չզգաստանայ Տիրոջ ահից ու երկիւղից, նա կորելու է յաւիտենական կորուստով:

Սրանք են չարութեան բոյսերը՝ որոնց քաղհան են անում ժիր մշակները, եւ բարի բոյսերին են սնում՝ ոռոգելով շնորհալից արտասուքներով եւ առաքինասէր վարքերով:

Եւ սրա՛նց դէմ է մարտն ու յաղթութիւնը քաջերի եւ առաքինիների՝ որոնք վկաներն են ճշմարտութեան, եւ Տիրոջ սիրած կենդանի մարտիրոսներն են: Որովհետեւ սպաննում են արդարութեան թշնամիներին՝ նորոգելու համար իրենց կեանքը. որովհետեւ ապրում են կողմնորորշուելով դէպի Քրիստոս՝ եւ նրանց յոյս-իմացականութիւնը յաստատուն է լինում Քրիստոսի իմաստութեամբ: Ճշմարտուելով հաւատքով եւ առաքինութեան գործերով՝ մտնում են լաւագոյնների շարքերը, միշտ Ամենակալ Հօր զօրութեամբ, բարերար Որդու օգնութեամբ, եւ Ամենասուրբ Հոգու շնորհներով, ամբողջական Աստուածութեան՝ որն ապաւէնն է Իրենից յուսացողներին բոլոր:

Ամեն ինչից առաջ նախապայման է հաստատութիւնը ճշմարիտ հաւատքում, որ Հօր, Որդու եւ Սուրբ Հոգու հաստատութիւնն է⁶⁷⁰670. Որպէս համակարգ։՝ սուրբ սիրով եւ յոյս-իմացականութեամբ: Քանզի այսպէս են վկայել առաջին սուրբերը՝ եւ Նրա օրինակով են ճանաչել բոլոր արարածների յօրինուածքը, իմացել են սուրբ սիրոյ նախախնամութիւնը, եւ իրենց յոյս-իմացականութիւնը վստահութիւն է ձեռք բերել Աստուծոյ նկատմամբ՝ որն անտեսանելի է:

Երկրորդ, պէտք է տեղեկացուած լինել Աստուծոյ ճշմարի՛տ խօսքին՝ գտնելու համար դրա կորսուած մասերը, եւ պահպանելու գտնուածները: Այսպէս անողները մտում են սուրբ հրեշտակների կարգերի մէջ՝ որովհետեւ առաքուել են սպասաւորելու Տիրոջ ճշմարիտ խօսքին. եւ ժառանգելու են փրկութիւնն ու երանութիւնը՝ յուսալով յաւիտենական կեանքը:

Երրորդ, յստակ խորհուրդներով պէտք է դառնալ բարեգործութիւնների յորդորող աղբիւր՝ որից բոլոր հեռաւորներն ու մերձաւորները երախտիքներ առնեն, իրենց մտքի ու անդամների վերջոյթները^Ծ-9797. «Զանդս մտաց եւ անդամոց» .- «Անդ» արմատը համապատասխանում է թէ՛ անգլ. «end»-«վերջ»-«վերջոյթ» բառին եւ թէ՛ «hand»-«ձեռք» բառին, որովհետեւ ձեռքն էլ վերջոյթ է: Նոյն իմաստն է պահպանուել հայերէնի «հանդիպել» բայում, որը կառուցուած է «հանդ» եւ «դիպել» հատուածներից, ուր «հանդ»-ը «ձեռք»-ն է, իսկ «դիպել»-ը «deep»-«խոր» անելն է, այսինքն երկու ձեռքերը առաջ պարզելու պատկերն է ուրուագծւում՝ դիմաւորելու համար հանդիպակաց անձին, թերեւս նաեւ ձեռքերով գրկելու համար նրան: «Հանդարտ» բառում առկայ է «հան»- «հանել»-ը, «հանդ»-«ձեռք»-ը եւ «դարտ»՝ անգլ. «dart»-«դաշիւն»-ը, եւ պատկերւում է դաշիւնը կամ փոքրիկ սառը զէնքը ձեռքից մի կողմ դրած կամ հանած լինելու վիճակը: Հետեւաբար, «զանդս մտաց»-ը կարելի է հասկանալ «մտքի վերջոյթները»՝ որոնք ուղեղի գործունեայ վերջնամասերն են, «նեյրոն»-խելերը, նաեւ քիթը, որոնք կարող են պեղել գիտութիւնները, տիեզերական գաղտնիքները, եւ մտայղացումների պատճառ դառնալ: Իսկ «զանդս անդամոց»- ը առաւել պարզ է, որպէս «անդամների վերջոյթները», ձեռքի թաթերը, մատները եւայլ: Հետեւաբար նախադասութեան իմաստն է՝ «ոռոգում են կամ սնում են մտքի եւ անդամների վերջոյթները հոգեւոր շահերով եւ նիւթեղէն պէտքերով»՝ որ աշխուժացնեն: ոռոգելով հոգեւոր շահերով եւ մարմնաւոր պէտքերով, եւ այդպէս բազմացնեն արդարութեան արմատների պտուղները՝ վայելելու համար անմահ կեանքը:

Չորրորդ, պէտք է հաւանութեան, հնազանդութեան եւ միաբանութեան հանգամանքները խաղաղութեամբ իրար կապել Սուրբ Հոգու յօդով⁶⁷¹671. Կապով։՝ ու փառաբանել Աստծուն. եւ պէտք է իրար օգտակար դառնալ աննախանձ օգնականութեամբ՝ ուղարկուելու համար երանելի կեանքին:

Հինգերորդ, պէտք է բոլորին խնամել անարատ, անբիծ եւ յորդեռանդ հոգեւոր սիրով՝ ըստ իւրաքանչիւր կարիքի. պէտք է ձեռք մեկնել զրկուածներին, վշտացեալներին եւ այլ աղէտների ընկածներին՝ որոնք կարիքն ունեն հոգեւոր եւ կամ մարմնաւոր օգնակութեան: Եւ այսպիսի երախտիքներով պէտք է մտնել Քրիստոսի կենաց ժառանգութիւնից ներս:

Վեցերորդ, պէտք է մատակարարներ լինել ճշմարտութեան աւանդների՝ որոնք Աստուած վստահել է հոգեղէն ու մարմնեղէն հոգեւորներին: Պէտք է ճիշտ ժամանակին տալ հոգեւոր կարիքներն ու մարմնաւոր պէտքերը՝ առնելու համար առհաւատչեայ երանութիւնների պարգեւները Արդարների Արքայութեան մէջ:

Եօթներորդ, պէտք է ապահովել բոլոր առաքինութիւնների սրբութիւնը, զգուշութիւնն ու պահպանութիւնը՝ արթուն եւ զուարթուն լինելով չարի բոլոր գաղտաձիգ նետերի դիմաց, որոնցով նա սպաննում է ամեղներին՝ նրանց մեղքերի մէջ ներգրաւելով: Որպէսզի նրանք ամբողջութեամբ ամրանան ու յաղթեն այդ խորամանգողին՝ եւ առնեն անեղծութեան պսակը:

Ութերորդ, պէտք է լինել խոնարհ սրտով, հեզ բարքերով, ու խաղաղարար բոլորի հանդէպ՝ թէ՛ հեռաւորների եւ թէ՛ մերձաւորների, նմանուելով Քրիստոսին՝ Հեզին, Խոնարհին ու Խաղաղարարին. որպէսզի հաւատքի առաջնորդին նայողները⁶⁷²672. Եբր․ ԺԲ 2, Գործք․ Գ 15։ նրա հետ գնան՝ ու նրա մէջ գտնեն իրենց հանգիստը, նրա խոնարհ, հեզ ու խաղաղարար սիրոյ մէջ:

Իններորդ, պէտք է պարկեշտութեամբ ու համեստութեամբ ամբողջովին բարեմիտ լինել՝ Տիրոջ առաջնորդական փրկութեան կենդանարար խրատով հասնելու կենաց դռներին, եւ մտնելու յաւիտենական հանգստեան յարկից ներս՝ որը պատրաստուել է մեր Փրկչի կողմից, ըստ իւրաքանչիւր վարձքի:

Տասներորդ, ըստ արժանաւորութեան՝ պէտք է լինել խորհրդածող եւ խորհրդակից Քրիստոսի փրկական պատարագին⁶⁷⁴674. «Փրկական պատարագ»-ը «մաքրման ընծայ» է․ որի միջոցով պէտք է դիմել Յիսուս Քրիստոսին, որ մաքրի դիմորդի մեղքերը։, մաքրման արարողութեանն հաղորդելով աղօթանուէր պաղատանքներ, շնորհալից արտասուքներ եւ ջերմեռանդ հոգի։

Եւ պէտք է եռալով լցուել Քրիստոսի սուրբ սիրով՝ երկնայինների միջոցով մերձենալու համար Աստծուն, եւ այդպէս լուսաւորելով հոգին ու մարմինը՝ ձեռք բերել յաւիտենական կեանքը:

Պէտք է միշտ խոկալ երկնային զօրութիւնների մասին, եւ արհամարհել երկրայինները՝ խորհրդակից եւ գործակից ունենալով միշտ Տիրոջ Ամենազօր Տէրութիւնը. եւ մտերմիկ կամքով պէտք է հաստատուն մնալ ճշմարիտ վարքերում եւ ուղիղ հաւատքում՝ Տիրոջ երախտաւոր սուրբ սիրով առաջանալու համար դէպի բարին, նաեւ ուրիշներին էլ յորդորելու գնալ դէպի խոստացուած բարիքներն ու կեանքը:

Սրանք են քաջերի եւ առաքինիների անելիքները՝ որոնք կը տանեն վերին կեանքին, ուր լսելի կը լինի բոլորիս Տիրոջ խօսքը. «Ո¯վ բարեգործ ու հաւատարիմ ծառաներ, քանի որ երկրի վրայ ձեզ տրուած սակաւին հաւատարիմ եղաք՝ այստեղ մշտնջենաւոր կեանքում ձեզ շատերից վեր դասեցի. մտէ՛ք մասնակցելու ձեր Տիրոջ անվախճան երանութիւնների ուրախութեան՝ որ պատրաստուել է ձեզ համար»⁶⁷⁴674. «Փրկական պատարագ»-ը «մաքրման ընծայ» է․ որի միջոցով պէտք է դիմել Յիսուս Քրիստոսին, որ մաքրի դիմորդի մեղքերը։:

Պէտք է այսպիսի՛ խրատին աշակերտել ու լինել խորհրդակից՝ եւ ազատուե՛լ երկրային զբօսանքներից ու սնոտի հոգսերից: Եւ պէտք է կրել հոգեւոր ազատութեան լուսաւոր զգեստը՝ որի անհամեմատելի լոյսն առաջանում է անձի առաքինութիւնից: Եւ պէտք է ամեն օր քննող լինել խորհուրդները, խօսքերն ու գործերը Տիրոջ:

Եթէ անձը ստունգանեալ լինի⁶⁷⁷677. Պատժուած լինի քարկոծուելով։՝ պարտաւոր է ուղղուել Աստուածային Գրքի լաւագոյն խրատով, զղջման միջոցով: Մարգարէն⁶⁷⁴674. «Փրկական պատարագ»-ը «մաքրման ընծայ» է․ որի միջոցով պէտք է դիմել Յիսուս Քրիստոսին, որ մաքրի դիմորդի մեղքերը։ ասում է. «Մէկի հասցէին եթէ մի բան ասէք ձեր սրտում՝ դրա համար զղջացէք ձեր անկողնում, եւ արդարութեան պատարագ մատուցէք՝ յոյսներդ դնելով Տիրոջ վրայ», որ ձեզ արդարացնի:
Քանզի այսպէս անողները կը փառաւորուեն վարդապետների կողմից, եւ կ՛ուսուցանեն նոյնը՝ Հօր, Որդու եւ Սուրբ Հոգու մասին, որինն է փառքը այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: