14. Նաւակատիք

Պահպանուել է միայն հայ եկեղեցական բառապաշարում, որտեղ «նաւակատիք» է կոչւում Վարդաւառի, Վերափոխման, Խաչի տօների եւ Մեծ Պահքի շաբաթ օրերը՝ երբ լուծում են շաբաթապասը:

Կառուցուած է «նաւ-ակ-ատ-իք» կամ «նաւ-ակ-կատ-իք» արմատներից, որտեղ «նաւ»-ը «նոր»-ն է, «ակ»-ը մի ամբողջական միաւորը կամ էութիւն է, «ատ»-ը «ատել» բայի արմատն է, իսկ «կատ»-ը՝ «կտրել»-ն է, «իք»-ի «ի»-ն «ներոյժ»-ն է, իսկ «ք»-ն յոգնակերտ մասնիկ:

Ամփոփ՝ ունենք «մի նոր միաւորի ամբողջական ներուժը ատելու-առանձնացնելու» գործողութիւնը, այլապէս՝ «նոր առանձին մի միաւորի կազմաւորումը»:

Կրօնական առումով, այս բոլորը վերաբերւում են պահքից դուրս եկող մարդու ֆիզիկական նոր մարմին եւ հոգեւոր նոր ունակութիւններ ձեռք բերելու օրուան:

Առօրեական կեանքում, ինչպէս Մալխասեանն իր բառարանում է ասում՝ նաւակատիքը է.

1.«Բացման հանդէս նոր տան (կամ այլ հիմնարկութեան)՝ շինութեան կամ նորոգութեան: Ուրախութիւն՝ որ կատարւում է տան կամ այլ հիմնարկութեան բացման առթիւ»:

2.«Հանդէս եւ ուրախութիւն՝ որ կատարւում է տան (կամ այլ հիմնարկութեան) բացման, ինչպէս նաեւ թագադրութեան, պսակադրութեան տարեդարձներին»:

Ըստ մեզ, «Նաւակատիք» կարելի է համարել նաեւ մանուկի առաջին ատամ հանելը՝ հատիկի հիւրասիրութեամբ:

Հետեւութիւն.-

Որեւէ նոր կամ նորոգուած մի հիմնարկի բացման արարողութիւնը – ժապաւէն կտրելը (ինչպէս ժողովուրդն է ասում՝ «ականջ կտրելը»), գրքի շնորհանդէսը՝ կարելի է արտայայտել մաքրամաքուր հայկական «նաւակատիք» բառով: