12. Horoscope

Բառն ունի երկու արմատ, 1. horօ, 2. scope:

Ըստ լեզուաբանների՝ «horօ»-ն առաջացել է յունարէնի «ωρα=զոդիակ» բառից, «scope»-ն էլ մօտաւորապէս «տեսագրութիւն» իմաստն ունի:

Սանսկրիտ լեզուի հնդիկ մասնագէտների տեսակէտով՝ «horօ»-ն ծագած պիտի լինի հնդկ. «Ahoratra» բառից, որը նշանակում է «ցերեկ ու գիշեր»:⁷⁸³783. Տես՝ «Հնդկական մատենագրութեան հուշարձաններ՝ կենտրոնական Ասիայից», LXXIII, 2, նոյն, էջ 63:

Ըստ երեւոյթին, սոյն «ահօրատրա»-ի բաղադրիչներն են «ահ+օր+ա+տուր+ա»՝ ուր «ահ»-ը դեռեւս մեզի ծանօթ «Աստուածային հուր»-«աուրա»-ն է, «օր»-ը հայերէնի նոյնիմաստ բառն է՝ 24 ժամեայ տեւողութեամբ, «տուր»-ն էլ «տալ» բայն է: Ուստի «ահօրատրա»-ն կարելի է ընկալել «օրուան տրուած աուրա» բովանդակութեամբ, աւելի պարզ՝ «կեանքի կոչուած օր»:

«Ahoratra»-ի «tra» մասնիկում կայ նաեւ «տեր»-«հոլովոյթ» կամ «պտոյտ» իմաստը՝ հետեւաբար «ահօրատրա»-ն նաեւ օրուայ հոլովոյթի կամ պտոյտի մասին էլ է յուշում:

Հետեւում է որ անգլ. «hour»-ը, ֆր. «heure»-ը որպէս «ժամ»՝ ծագել են «ահօր» կամ գրաբարեան «ահաւր» նախնական ձեւի տառադարձութիւնից, ըստ որի էլ կորցրել են սկզբնատառ «ա»-ն՝ ու դարձել «հաւր»-«հour»-«heure»:

Կարելի է եզրակացնել, որ horoscope-ը ո՛չ միայն զոդիակ-կենդանակերպի եւ ամիսների մասին գիտութիւն է եղել՝ այլեւ ժամերի, երբ «ժամ»-ը աստղագիտութեան մէջ (մի գուցէ եւ երկրաչափութեան մէջ) գործել է որպէս անկիւնաչափական միաւոր՝ 15˚-ի տարողութեամբ (360˚:24=15˚):