10. Տարի, Ամի եւ Ամիս

«Ամի»-ն տառացիօրէն նշանակում է.

1.«Արեւի մոլորակի իմաստութիւն», ուր խօսքը երկիր մոլորակին է վերաբերւում:

Երկիր մոլորակի իմաստութիւնը՝ դրա ներուժն է, արտադրողականութիւնն ու արտադրածն է: Դրա գլխաւոր արտադրութիւնը բուսականութիւնն է, կենդանիների սնունդը՝ որ բնականաբար ինքն իրեն կրկնում է կամ վերարտադրում հիմնականում տարին մի անգամ:

2.«Արական բնոյթի մոլորակի իմաստութիւն»:

«Ամ»-ը՝ արական բնոյթի մոլորակը, արական բնոյթի շուրջ պտտուող իգական էութիւնն է:

Հետեւաբար «ամի» հասկացողութիւնը վերաբերւում է 1. երկրին, 2. կանանց, 3. էգ կենդանիներին եւ 4. ընդհանրապէս իգական էութիւններին:

Կանանց համար անհրաժեշտութիւն է իմանալ ժամանակի հոլովոյթը՝ որպէսզի կարգաւորեն իրենց իմաստութիւն-ներուժը:

Կանանց հիմնական ներուժը ծննդաբերելու կարողութիւնն է, որը մի «ամի» (9 ամիս) ժամանակահատուածի աւարտին է դրսեւորւում: Հետեւաբար, «ամի»-ն կանանց հերթական յղիացման ու պտղաբերութեան իննամսեակն է:

Ծննդաբերութեանը յետեւում է 3-ամսեայ հանգիստը՝ որից յետոյ միայն կարող է կրկին յղիանալ:

Այդպիսին է նաեւ մայր բնութիւնը՝ 3-ամսեայ հանգստով:

Տարբեր մակարդակի (հարթութեան) էգ կենդանիներն ունեն այլ ժամակային չափանիշեր, բայց նոյնպիսի յարաբերակցութեամբ:

Երեքամսեայ հանգստեան պարագան գործում է նաեւ «իգական բնոյթի» բոյսերի մօտ:

Սերմացուները պէտք է առնուազն 100 օրական լինեն՝ որպէսզի համարուեն ցանուելու պատշաճ: Գիտական փորձը ցոյց է տուել, որ եթէ նոր քաղած սերմը անմիջապէս ցանուի՝ ապա կը ծլի մօտ 100 օր ուշացումով, ինչը 3-ամսեայ օրէնքին է ենթարկւում:

«Ամիս» բառում «ս»-ն հենց իգական էութեան (=ամ) իմաստութեան (=ի) կամ ներուժի սերմն է՝ որն արտադրւում է ըստ լուսնային ամսի ցիկլերին: Ուստի «ամիս» հասկացողութիւնը առաջին հերթին առնչւում է իգական էութիւնների ձուատւութեան պարբերականութեանը:

Լուսնային մի ամիսը արեւայինից կարճ է 3 օրով, ինչը յարաբերական է մի տարում ձմեռային 3-ամսեայ հանգստեան պաբերաշրջանին:

Եթէ նկատել էք, բոյսերի սերմերը երբեմն փուճ են լինում: Մեր կարծիքով այդ սերմերը նրանց հանգստեան ժամանակամիջոցի չբեղմնաւորուող արտադրանքն են՝ ուստի եւ անպտուղ:

Նոյն օրինաչափութեամբ էլ իգական բնոյթի շնչաւոր էակներն իրենց «հանգստեան» ժամանակ արտադրում են չբեղմնաւորուղ ձուեր: Իւրաքանչիւր իգական բնոյթի էութեան հանգստի ու արտադրողականութեան հերթագայութիւնը տարբերւում է՝ պահպանելով ընդհանրական օրինաչափութիւնը:

Այս խնդիրները կարեւորում ենք՝ որովհետեւ դրանցով կարելի է կարգաւորել ընտանեկան զոյգերի յարաբերութիւնները:

«Տարի».-

Ի հակադրութիւն «ամի»-ի՝ «տարի»-ն արական բնոյթի է, հետեւաբար «ամի»-ն եւ «տարի»-ն հակոտնեայ զոյգեր են:

Ուստի պէտք չէ՛ ուղղակի իմաստով «հոմանիշ» ընդունել «ամի»-ն ու «տարի»-ն: Քանզի «տարի»-ն չունի 3-ամսեայ հանգստեան ժամանակամիջոց:

Մատենագրական.-

Ագաթանգեղոսն ասում է. «Եւ դարձեալ առ աստուածապաշտսն գոչէ մարգարէն եւ ասէ. – Լցցին կալք ցորենով, եւ զեղցին հնձանք գինւոյ եւ իւղոյ. եւ հատուցից փոխանակ ամացն՝ յորս եկեր մարախն եւ ջորեակն եւ ժանգն եւ թրթուրն, զօր իմ մեծ՝ զոր առաքեցի ի վերայ ձեր»:

«Ամացն» բառը այստեղ յստակօրէն օգտագործուել է ո՛չ թէ տարի իմաստով՝ այլ որպէս երկրի բերքն ու ուտելիքը, որը կերել են մորեխն ու միւսները: