10.Նօյեան տապանի հանգրուանը

Բացի այն որ ցամաքը բաժան-բաժան է եղել՝ նաեւ ի՞նչ տարողութիւն է ունեցել այդ ջրհեղեղ-ցունամին: Արդեօք ամբողջովի՞ն է ծածկել ցամաքը: Եթէ այո՝ ապա ընդունելի պիտի լինէր ասել, թէ բոլոր շնչաւորներն ու մարդկութիւնը իսկապէս ոչնչացել են՝ բացի Նօյից ու նրա հովանաւորեալներից:

Այս հարցերի պատասխանը գտնելու համար պարտաւոր ենք ճշդել Նօյեան տապանի վերջին հանգրուանի տեղը:

Աստուածաշունչն աւանդում է, որ Նօյեան Տապանը հանգրուանել է Արարատեան երկրում՝ եւ ոչ թէ Արարատ լեռան վրայ:

Եւսեբիոս Կեսարացու «Ժամանակականք» երկի մի հատուածում գտնում ենք.

«Եւ ի նաւէն՝ որ չոգաւ դադարեաց ի Հայս, եւ ցայժմ սակաւ ինչ մասն ի Կորդուացւոց լերինն ի Հայոց աշխարհին մնալ նշխար ասեն»:¹⁹⁰190. Լեւոն Խաչիկյան, “Եղիշեի ՛՛Արարածոց Մեկնութիւնը՛՛, էջ 123։

Թարգմանենք. «Եւ նաւից՝ որն հասաւ Հայք ու կանգ առաւ, մինչեւ օրս նրանից մի փոքրիկ մաս՝ ասում են, որպէս նշխար մնում է Հայոց աշխարհի Կորդուացիների լեռան վրայ»:

Մեկնաբանութիւն.-

Ի հարկէ պատմական Հայաստանի հարաւային Արարադ լեռը Կորդուաց լեռնաշղթայի մաս չի կազմում՝ այլ գտնւում է դրա հարաւակողմում, Նպատական եւ Մասիոն լեռնաշղթաների միջեւ:

Սակայն Եւսեբիոսը չի՛ ասել թէ Նօյեան տապանը Կորդուած «լեռնաշղթայի» վրայ է նստել՝ այլ «ի Կորդուացւոց լերինն», ինչը նշանակում է «Կորդուքցիներին պատկանող լեռան» վրայ, որով պատկերը իրական է դառնում: Այսինքն՝ միջագետքեան Արարադը Կորդուաց աշխարհի մի մասն է կազմել:

Մովսէս Խորենացին՝ յոյն իմաստասէր Ոլիմպիոդորոսից մէջբերելով՝ անուղղակիօրէն նոյն ճշմարտութիւնն է աւանդում.

«Իսկ որ կատարելագոյնն էր ի նոսա, Ոլիմպիոդորոս անուն, այսպէս ասաց. “Մատեան լեալ զՔսիսութրեայ եւ զորդւոց նորա…: Յետ նաւելոյն Քսիսութրեայ ի Հայս եւ դիպելոյ ցամաքի, գնայ, ասէ, մի յորդւոց նորա կոչեցեալն Սեմ ընդ արեւմուտս հիւսիսոյ դիտել զերկիրն, եւ դիպեալ դաշտի միում փոքու առ երկայնանստիւ միով լերամբ … անուանէ յանուն իւր զլեառնն Սիմ, եւ դառնայ անդրէն յարեւելս հարաւոյ, ուստի եկն”»:¹⁹¹191. Մ․ Խորենացի, նոյն, էջ 25։

Նօյեան տապանի հանգրուանելուց յետոյ Զրուան-սէմը բարձրացել է հիւսիս-արեւմուտք, ու տեսնելով մի լեռ՝ այն իբր իր անունով կոչել է «Սիմ» (պատմա-աշխարհագրական Սիմսարը):¹⁹²192. Նկատի ունենալ, որ Սիմսարը աւելի ցածրադիր է (2689 մ․)՝ քան Հայկ․ Միջագետքի Արարադը (3220 մ․), եւ ջրհեղեղեան ջրերը չեն ծածկել այն։ Ապա նա վերադարձել է այնտեղ՝ որտեղից եկել է, Սիմսարից հարաւ-արեւելք՝ ինչը չէր կարող մերօրեայ Մասիս / Արարատ սարի մօտակայքը լինել, քանզի վերջինս գտնւում է Սիմսարից հիւսիս-արեւելք:

Հետեւաբար տապանի հանգրուանը պիտի լինի հայկական միջագետքի Արարադ լեռը:

Հետեւութիւն.-

Եթէ ջրհեղեղեան ջուրը Հայոց Միջագետքի Արարադ լեռան մօտաւոր բարձրութեանն (3220մ.) է հասել՝ ապա հայկական լեռնաշխարհի հետեւեալ գագաթները դուրս պիտի մնային ջրից.-

Մեծ Մասիսը (5165մ.), Փոքր Մասիսը (3925մ.), Դերջանի մօտ Անահտական լեռներում Անահիտ գագաթը (3557մ.), Սուկաւետ լեռներում Սուկաւետ գագաթը (3455մ.), Եղբարք լեռներում Թոնդրակը (3542մ.), Բիւրակնեան լեռներում Սերմանց գագաթը (3650մ.), Մերջան լեռներում Մերջան գագաթը (3449մ.), Ծաղկանց լեռներում Ծաղկանց գագաթը (3449մ.), Աղի գագաթը (3351մ.), Բզնունեաց լեռներում Սիփան գագաթը (4434մ.), Ծիրանեաց լեռներում Ոսկեանք գագաթը (3914մ.), Պարխարեան լեռներում Կաճկաքար գագաթը (3931մ.), Ռշտունեաց լեռներում Առնոսը (3550մ.) եւ Արտոսը (3475մ.), Կանգուարի լեռներում Ականիք գագաթը (3350մ.), Սուրենայ լեռներում Կարահիսար գագաթը (3676մ.), Սամսարի լեռներում Մ. Աբուլը (3301մ.) եւ Սամսարը (3285մ.), Գեղամայ լեռներում Աժդահակը (3597մ.), Վարդենիսի լեռներում Վարդենիսը (3522մ.), Արեւելեան Սեւանի լեռներում Հինալ գագաթը (3667մ.), Մռաւի լեռներում Գիւմիշը (3724մ.) եւ Մռաւը (3343մ.), Հայկական լեռներում Կամք գագաթը (3358մ.), Զանգեզուրի լեռներում Կապուտջուղը (3904մ.), Արամազդ գագաթը (3392մ.) եւ Բաղուց գագաթը (3256մ.):

Սոյն լեռնագագաթներից ոմանք այդ ջրածածկոյթից բաւականաչափ բարձր լինելով՝ նրանց կազմած կղզիներում կարող էին փրկուած լինել թէկուզ եւ քիչ քանակութեամբ մարդիկ ու կենդանիներ:

Ընդհանրացնելով միտքը՝ սոյնպիսի մի հաշուարկ կարելի է անել նաեւ երկրագնդի այլ լեռնային գօտիների նկատմամբ, ու ճշդել թէ ուրիշ ո՞ր տեղերում մարդիկ կարող էին փրկուած լինել:

Մեր լեռնաշխարհում այդ փրկուածներից ոմանց սերունդներին հանդիպում ենք Խորենացու մօտ՝ Արշակունեաց առաջին արքայի կազմած Հայոց նախարարական գահերի անուանացանկում: Նրանք են Աբեղեանները, Գաբեղեանները, եւ Անգեղ տան նախարարները:

Քանզի Աբեղեաններն ու Գաբեղեանները Ադամի Աբել եւ Կայեն որդիների տօհմերն են (յիշենք որ Գաբիլ =Գաբեղ-ը Կայենն է): Իսկ Անգեղ տան մասին արդէն իսկ խօսեցինք: