16. Անգղ Համաստեղութիւն(Cygnus, այժմ՝ «Կարապ» - ♰- Գտառ) Գուգարաց լեռներ

Պատկեր «64»

Գլխաւոր աստղերը -

• 1. Դենեբ - Deneb (alpha Cygni),
• 2. Սադր,
• 3. Ալբիրէո – Albireo (beta Cygni),
• 4. Ջենահ,
• 5. Ազելֆաֆակա:

Հարեւանները -

• 1. Սեբէոս,
• 2. Վիշապ,
• 3. Քնար,
• 4. Աղուէս,
• 5. Պեկաս,
• 6. Մողէս:

Երկնային քարտէսը կարդալու խնդրում կողմնորոշիչ մի դեր ունի Անգղ համաստեղութիւնը: Դա նաեւ կարեւորւում է այն հանգամանքով՝ որ Անգեղ հրեշտակները երկիր են եկել այնտեղից:

ա. Անգղ/Կարապ համաստեղութեան դիրքը՝ երկնային քարտէսի վրայ .-

Հիւսիսային կիսագնդի երկնային քարտէսը դիտարկելիս՝ Ծիր Կաթինը մահիկաձեւ ամպամածութեան տեսքով թանձր մի կոր է գծում, որն այդ ժամանակներում երկարել է քարտէսի հիւսիսի կենտրոնից հարաւի կենտրոն: ⁵⁷⁰570. Այս դիրքով պէտք է բռնել երկնային քարտէսը: Այդ կորի վրայ եւ նրա հիւսիսային ծայրից մի քիչ հարաւ-արեւելքում է գտնուել խաչաձեւ Անգղ-Cygnus համաստեղութիւնը (տես՝ Պատկեր «65»):

Պատկեր «65» Խաչաձեւ Անգղ - Կարապ համաստեղութիւնը՝ Ծիր կաթինում

բ. Անգղ/ Կարապ համաստեղութեան երկրային պատկերը.-

Առաջին ժամանակներում երկնային քարտէսի Ծիր Կաթինը հայկական լեռնաշխարհից երեւելի է եղել նոյնպիսի մի կոր գծով՝ որն արտապատկերուել է Կովկասի կենտրոնից ու երկարել մինչեւ Հայկական Տաւրոսի կենտրոնը:

Եթէ Հայոց աւանդական պատմութեամբ առաջնորդուենք՝ ապա « Անգղ»- ը պիտի որոնենք « Անգեղ Տան» շրջանակից ներս ⁵⁷¹571. Տես՝ «Ատլաս», էջ 42, 46: ( Տես՝ Պատկեր «66»):

Պատկեր «66» Անգեղ Տուն

Այս կողմնորոշումը մեզ կը հանգեցնի հակասութեան ու փակուղու՝ քանզի պատմութեամբ մեզ ծանօթ Անգեղ Տունը Կովկասի մօտակայքում չէ, այլ Հայկական Տաւրոսի հարաւ- արեւմուտքում է:

Մինչդեռ Անգղ/ Կարապ համաստեղութեան երկրային զուգահեռը պէտք է գտնուի Կովկասեան լեռներից հարաւ- արեւելք ընկած տարածքի վրայ:

Հանելուկը լուծելի դարձաւ համաստեղութեան լատինական «Cygnus» անուան վերլուծումով:

«Cygnus»- ի «Cyg» արմատը համապատասխանում է հայկական « գուգ»- ին, որից էլ « Գուգարք»- ի լեռների տարածքը՝ ուր ապրել են « Գուգ այրեր», « Գուգ մարդիկ»:

Թէ ի՞նչ է « գուգ»- ը:

Դա բարբառային « ջոջ»- ն է, որից ունենք « Ջոջանց տուն»- ը՝ « հսկաների տունը», ինչպիսիք էին Սասնայ Ծռերը, Անգեղ- հրեշտակները:

Համեմատութիւն.- «Cyg»- ը անգլերէնում դարձել է «huge= հսկայ»` որպէս նիւթական մի իրողութիւն, ինչպէս մի շինութիւն, լեռ, եւայլն, նաեւ «gigant= հսկայ» ՝ որպէս մի շնչաւոր էակ, ինչը հասկանալի է բազմաթիւ լեզուներով:

« Գուգ»- ին հանդիպում ենք նոյնիսկ Ամերիկեան ցամաքամասի բնիկ Մայաների առասպելներում՝ որպէս « Գուկումած» կամ « Կուկումած» ⁵⁷²572. Տես՝ Юрий Саргсян, Стан Богов, Ереван 2013, էջ 64: աստուածութիւն: Այստեղ առկայ է ի հարկէ փոքրիկ մի աղաւաղում՝ բառանուան երկրորդ մասում, եւ կարծում ենք թէ բառը պէտք է լինի « Գուգոյ- մեծ» ՝ որպէս « Հսկաների մեծ»:

Այսպիսով հաստատեցինք՝ որ « Գուգարք»- ը հսկաների բնակատեղի է եղել: Եւ պատահական չէ, որ այդ տարածքում կան մեծ քանակութեամբ դոլմաններ` հսկաների դամբարաններ:

Սակայն Գուգարքը աշխարհագրականօրէն եւ պատմականօրէն ի՞նչ առնչութիւն է ունեցել Անգեղ Տան հետ:

Նախ սուրճի գաւաթ կարդալու պէս՝ նայենք « Գուգարած լեռներ»- ի ուրուագծերին ⁵⁷³573. Տես՝ «Ատլաս», էջ 7: ( Տես՝ Պատկեր «67»):

Պատկեր «67» Անգղ / Կարապ Համաստեղութեան երկրային պատկերը

Այնտեղ տեսանելի է թեւերը տարածած մի թռչունի կերպարանքը՝ որ կարծես մի «Անգղ» կամ աւելի շուտ մի «Կարապ» լինի: Թռչունի գլխի ձախ կողմում երեւում է գլխամասը մի ուրիշ թռչունի՝ որը կարծես նրա զոյգը լինի:

Երկրորդ, աշխարհագրականօրէն «Անգեղ Տուն»-ն ու «Գուգարք»-ը կազմում են առանցքային հանդիպակաց զոյգեր՝ ինչպէս Տաւրոսն ու Կովկասը («Ցուլ» կենդանակերպն ու «Կով»-«Կարիճ»ը):

Երրորդ, պատմականօրէն՝ Անգեղ Տունը եղել է Հայաստանի հարաւ-արեւմտեան բդեշխութիւնը, իսկ Գուգարքը՝ նրա հանդիպակաց հիւսիս-արեւելեան բդեշխութիւնը, ⁵⁷⁴574. Տես՝ «Ատլաս», էջ 46, 50: որից յետագայում առաջացել են Վրաց Բագրատունիների իշխանութիւնը, ⁵⁷⁵575. Տես՝ «Ատլաս», էջ 63: ու ապա թագաւորութիւնը, ⁵⁷⁶576. Տես՝ «Ատլաս», էջ 64: նաեւ Հայոց Բագրատունեաց թագաւորութիւնը: Իսկ XIII-XIV-րդ դարերում՝ «յանկարծ» Արծրունիներն են յայտնւում թէ՛ Անգեղ Տան տարածքում, ⁵⁷⁷577. Տես՝ «Ատլաս», էջ 80, կապոյտ ֆոնի վրայ: եւ թէ՛ Գուգարքի մի հատուածի վրայ, ⁵⁷⁸578. Տես՝ «Ատլաս», էջ 31, կանաչ-գծաւոր ֆոնի վրայ: քանզի Արծրունիները նոյն «Ծուռ»-երից են եղել՝ ինչպէս Բագրատունիները: Տես՝ Պատկեր «68»:

Պատկեր «68» Արծրունիները՝ Գուգարքի տարածքում

Cygnus-Անգղ–Կարապի «գլուխը» հանդիսացող Al bireo աստղը աշխարհագրականօրէն կարող է համապատասխանել «Վիրք»-ի ⁵⁷⁹579. Տես՝ «Ատլաս», «Վիրահայոց լեռնաշղթա»: ծայրամասային մի գագաթին: ⁵⁸⁰580. «Al»-ը նախդիր է, իսկ «Bireo»-ն տառադարձւում է «Վիրո»-«Վիրք»: Նրա հակադիր աստղ Deneb-ը արաբերէն նշանակում է պոչ, իսկ տեղագրականօրէն՝ նա կարող է համապատասխանել Անգղ-Գուգարքի եւ Բազումի լեռնաշղթայի հատման կէտում գտնուող « Հալաբ » գագաթին:

«Անգղ» համաստեղութիւնը յետագայում կոչուել է «Կարապ»:

ժամանակներ անց ցամաքը ընդարձակուել է, եւ Կարապ-Գուգարքի մօտակայքում յայտնուած նոր տարածքներին տուել են տարբեր համաստեղութիւնների անուններ, որոնք մեծաւ մասամբ թռչուններ են պատկերում:

Գուգարք անունից առաջացել է հին թուրքերէնի «Գուգարչին»-ը («Աղաւնի»), որմից էլ Գյոգարչին (Գյոգերչին, Գյուգարչին) կոչուող լեռը Վիրահայոց լեռներում՝ այժմ Ադրբեջանից ներս գտնուող Ուչ-գյոլ լեռից 2 կմ հարաւ-արեւելք, Ղազախի գաւառում:

Ըստ մեզ, Անգղ համաստեղութեան խորհրդանիշը պիտի լինի հին Եգիպտական «Անգ»-ը (Պատկեր «69») ⁵⁸¹581. «Անգղ»-«Կարապ» համաստեղութիւնը երկնքում «հիւսիսային խաչ»-ն է պատկերում, որից էլ հայերիս մօտ առաջացել է խաչի պաշտամունքը՝ թերեւս նախասկզբնական հեռաւոր ժամանակներից: Դա «Իմաստութեան Ծառ»-ը խորհրդանշող «խաչ»-ն է՝ դրուած եկեղեցիների գմբեթի (գլխի) գագաթին: , որն Հայոց այբուբենում արտայայտուել է «Գ» տառով («Գուգարք»-ի առաջին տառով)՝ «գլուխ», «գլխաւոր» եւ «գոյ» իմաստներով, եւ «3» թուային արժէքով՝ երրորդութեան խորհրդով:

Պատկեր «69» Եգիպտական Անգ - ը

Արեւմտահայոց մօտ պահպանուած փոքրատառ « գիմ»- ը կը պատճենէ Անգ- ի ձախ կէսը ( Պատկեր 69):

Պատկեր 70 Փոքրատառ « գ »

« Հին Եգիպտացիների հաւատալիքներում Սագը ( այլապէս Կարապը – Մ. Ն.) կամ ” Մեծ Գոգոտուն”- ն է եղել երկիրն ստեղծողը»: ⁵⁸²582. Ն. Վ. Մամունա, «Հին աշխարհի եօթ երկինքները», նոյն, էջ 69:

Ինչպէս պարզւում է, Եգիպտական «Գոգոտուն»-ը մի ուրիշ բան չի՝ եթէ ոչ երկրային «Գուգոյ»+«տուն»-ը կամ Գուգարքը, եւ նրան համապատասխանող երկնային Cygnus համաստեղութիւնը: