15. Արծիւ Համաստեղութիւն - Aquila(… տառ) Թռեղքի լեռներ

Պատկեր «62» Արծիւ համաստեղութեան կերպարանքը

Գլխաւոր աստղերը .

• 1. Ալթաիր,
• 2. Ալշաին,
• 3. Թարազեդ - Տարազեդ,
• 4. Դենեբ Օկաբ:

Հարեւանները -

• 1. Նետ,
• 2. Հերակլ,
• 3. Օձակիր,
• 4. Օձ,
• 5. Վահան,
• 6. Աղեղնաւոր:

Պատկեր «63» Արծիւ համաստեղութեան երկրային տարածքը

Մեր հետազօտութեամբ յայտնաբերել ենք, որ «Արծիւ» համաստեղութիւնը հնագոյն ժամանակներում կոչուել է «Մեծ Անգղ»՝ զանազանելու համար բուն «Անգղ»-«Կարապ» համաստեղութիւնից, եւ այդ անուանումը պահպանուել է նրա երկրային պատկերի արեւելեան ճակատային մասում գտնուող Մանգղիսի-Մանգլիսի քաղաքանուան մէջ: Իսկ յետագայում տեղի է ունեցել այս երկու համաստեղութիւնների անուանումների փոփոխումը՝ երբ բուն «Անգղ»-ը կոչուել է «Կարապ», իսկ «Մեծ Անգղ»-ը՝ «Արծիւ»:

Երկրի մակերեւոյթին «Մեծ Անգղ»-ի պատկերի գոյառումը ժամանակագրականօրէն տեղի է ունեցել բուն «Անգղ»-ից յետոյ, երբ այդ տարածքը եւս ջրերից դուրս է եկել, եւ այնտեղ առաջին ոտք դնողները եղել են Անգեղ Տան Cygnus-աբնակ ներկայացուցիչները (Գուգարքցիները), եւ բնականաբար իրենք էլ տարածքը կոչել են «Մեծ Անգղ»:

Քանզի Արծիւի երկրային տարածքում «Մանգղիսի» կամ «Մանգլիսի» քաղաքանուան հիմքն է «Մ+անգղիս+ի», որը հապաւումն է «Մեծ+Անգղիս+ի» խօսքի, ուր վերջին «ի»-ն պատկանելիութիւն է ցոյց տալիս, ինչի մասին խօսեցինք «Մարի» քաղաքանուան վերլուծութեան մէջ: Ուստի եւ «Մանգղիսի»-ն նշանակում է «Մեծ Անգեղների քաղաք կամ բնակավայր»:

Իսկ «Մեծ Անգղ»-ը աստղագիտական քարտեզներում վերանուանուել է «Ագիլ»=լատ. «Aquila»=անգլ. «Eagle»=«Արծիւ» համաստեղութիւն, երբ Հայկական լեռնաշխարհի հարաւի «Անգեղ Տան» եւ նրա բերդի անուանումն էլ ուշ միջնադարից մեզ է աւանդուել «Ագիլ» ձեւով, եւ ներկայիս էլ կոչւում է «Էգիլ»: ⁵⁶⁹569. Հայ իրականութեան մէջ «էգիլ»-«Aquila»-ն ո՛չ թէ «արծիւ»-ն է՝ այլ «ար+ագիլ» թռչունը, որի հանդէպ հայ ժողովուրդն ունի երկիւղածութիւն, եւ պահպանել է հաւատալիքներ ու հեքիաթներ՝ ուր արագիլը ներկայանում է որպէս մի սրբութիւն: Մեր կարծիքով սոյն համաստեղութեան հակադիր զոյգն է Կադմոսի եւ ապա Կարդոսի զբաղեցրած Ծաւդէք- Փիւնիկը, որովհետեւ Փիւնիկ թռչունն ունի արագիլի տեսք:

Հետաքրքիր է նաեւ սոյն համաստեղութեան հարեւան Դելֆինի համատեղելիութիւնը Թիֆլիս քաղաքի անուան ու դիրքին հետ: Չի բացառւում որ Թիֆլիս-ի հնագոյն ձեւը Դելֆիս-Դիլֆիս լինի, երբ դա ժողովուրդի կողմից ցարդ յիշատակւում է նաեւ Թիլֆիս ձեւով: Այսօրուայ վրացի մասնագէտների տուած բացատրութիւնը՝ թէ քաղաքանունը Տբիլիսի հիմքից է գալիս, եւ «տբիլի» նշանակում է «ջերմ», «տաք»՝ իրականութեան չի համապատասխանում: Քանզի երկնային աստղերը առաւել ճիշդն են խօսում դարերի խորքերից: