14. Փոքր Արջ Համաստեղութիւն- Ursa Minor (Է տառ) Արագածի լեռնահամակարգ

Պատկեր « 60 »

Գլխաւոր աստղերը -

• 1. Բեւեռային - Polaris(alpha UMi),
• 2. Կոհաբ ( Քոխաբ ),
• 3. Ֆերկադ,
• 4. Յիլդուն :

Հարեւանները -

• 1. Վիշապ,
• 2. Ընձուղտ,
• 3. Սեբէուս :

 

Փոքր Արջի վերածուած արքայազնի յունականացուած « Արքաս » անունը ուղղակիօրէն բխում է « Արագած » - ից՝ որ որպէս աստղ - լեռնագագաթ, համապատասխանում է Փոքր Արջ համաստեղութեան մեծագոյն Ալֆա աստղին՝ նոյն ինքն բեւեռային աստղ Polaris- ին :

Սոյն « բեւեռային աստղի » « բեւեռ » բառից է առաջացել անգլ . « bear= արջ » բառը :

Առասպելի « Արքադիա » երկիրը նոյնանում է Արագածոտն երկրի հետ՝ որի օրինակով էլ յետագայում ստեղծուել է Յունաստանի Արքադիան :

Ըստ աստղաբանների՝ Փոքր Արջի մեծագոյն Ալֆա -Polaris աստղն ունի իր զոյգը, որն անզէն աչքին անտեսանելի է մնում : Իւրաքանչիւր 13000 տարին մէկ՝ Փոքր Արջի Ալֆա կամ Polaris աստղը հեռանում է իր դիրքից, ու մի պարագայում նրա տեղն է գրաւում « Լիրա » համաստեղութեան « Վեգա » աստղը՝ Polaris- ից արեւելք, ⁵⁶³563. Ըստ մեզ, «Կէփէոս»-«Ցէֆէոս» համաստեղութեան մի աստղը՝ աշխարհագրականօրէն Սեւանայ լճի հիւսիս-արեւմուտքում: իսկ երկրոդ պարագայում նրա տեղը գրաւում է երեւելի դարձող նրա « անտեսանելի » երկրորդ զոյգը՝ Polaris- ից արեւմուտք, որ աշխարհագրականօրէն՝ համապատասխանում է Արագածից արեւմուտք ընկած Արջոյ Առիճ լեռան, որն էլ գտնւում է « Պէգաս » համաստեղութեան տարածքում : ⁵⁶⁴564. Տես՝ «Ատլաս», էջ 7:

Փոքր Արջ համաստեղութիւնն իր 7 աստղերով նկարում է Հայոց «Է» տառն ու եօթ թիւը, նաեւ «Կենաց Ծառ»-ը՝ որը խաչքարերի հիմնական գաղափարակիրն է:

Փոքր Արջի հիւսիսային աստղ - Polaris-ը տիեզերքի «չքնող» ու «միշտ հսկող» «աչք»-ն է՝ յաճախ եկեղեցիների խորանի ճակատին պատկերուող «Է»-ի կամ «Աստուծոյ» աչքն է:

Փոքր Արջի երկրային պատկերն սկսւում է Արագածից՝ եւ հասնում է հիւսիսի Թռեղքի (Թրիալեթի) լեռների սահմանին, ընդգրկելով նրանց Արջեւան լեռնագագաթից արեւմուտք ընկած հատուածը՝ մինչեւ Կուր գետի աջակողմեան ափամերձ լեռները: Տես՝ Պատկեր «61»:

Պատկեր «61» Արագածոտնի լեռներ

Փոքր Արջի  աստղին է համապատասխանում Չլդըր լճից արեւելք ընկած լեռնագագաթը,  աստղին՝ Աչքասարը,  աստղին՝ Աբուլ Մեծ լեռնագագաթը:

Բազումի լեռնաշղթան պատկերում է «Է»-ի միջնամասից դէպի աջ երկարող գծիկը:

Այդ սահմանների հարեւանութեամբ է գտնւում Սեւանայ լիճը՝ որի ուրուագիծը նոյնպէս պատկերում է եօթ (7) թիւը, եւ անունն էլ նշանակում է «եօթն» (անգլ. Seven), եւ կապ չունի սեւ գոյնի հետ՝ քանզի գրաբարում այդ գոյնը ներկայացնող բառը գրւում է «սեաւն»:

Ըստ մեզ, նոյն տարածքի բնակիչները նախապէս անուանուել են «Սեւնորդիք»՝ որպէս «բեւեռի որդիներ», որից յետագայում առաջացել են «Սեւորդիք»-«Սեւորդիներ»-ը, Վրաստանի «Սվան»-ները, հնագոյն Սեբաստացիները, Սեւաստուպօլ անունով քաղաքների հիմնադիրները: Նաեւ Սեւ ծովն այդպէս է անուանուել՝ որպէս «հիւսիսային բեւեռի ծով», եւ առնչութիւն չունի սեւ-սեաւ գոյնի հետ:

բ. Հայկական առասպելաբանութիւն .-

Արթուր Արմինն իր գործում ասում է.

«Հայկն իր առաջին տունը՝ հյուսիսային բեւեռի կենտրոնական «տունը» բնակության է տալիս իր թոռ Կադմոսին, որ Արամանյակի որդին էր (Փոքր Արջի կամ Սայլի համաստեղություն): Արա+մանյակը՝ արեւի մանյակ, ի նկատի ունի 12 կենդանակերպ համաստեղությունների «արահետը», որտեղով արեւն անցնում է տարվա ընթացքում» :⁵⁶⁵565. Արթուր Արմին, «Հնագույն Հեթանոսական Աստվածաշունչ՝ Սասնա Ծռեր Էպոսը», տպ. Լոս-Անջելոս 2007, էջ 78-ի աստղանիշը:

Մեկնաբանութիւն.-

Արթուր Արմինի մտքի թռիչքը գերազանց է, սակայն նա ունի վրիպում: Քանզի Խորենացին Արամանեակի՛ն է վերագրել Արագածի (Փոքր Արջի Ալֆա աստղի) եւ Արագածոտնի տարածքի (հիւսիսային բեւեռի գլխաւոր «տան») բնակեցումը, իսկ Կադմոսին վերագրել է Ծաւդէքը՝ Փիւնիկէ (Փինիկ) կենտրոնով, հիւսիսային եւ հարաւային կիսագնդերի սահմանագծում: ⁵⁶⁶566. Տես՝ «Օրիոն» բաժինը, էջ 217:

Արթուր Արմինի կատարած «Արա+մանեակ» անուան հիանալի եւ իրաւացի ստուգաբանութիւնից հետեւում է, որ «Ար»-ը՝ իր այլ խորհուրդների կողքին, ունեցել է նաեւ «հիւսիսային բեւեռ» իմաստը, եւ այդ պարագայում «Արամանեակ»-ը ձեռք է բերում «հիւսիսային բեւեռի օղակ» կամ «հիւսիսային բեւեռի ծիր» բովանդակութիւնը:

Քանզի այդ բեւեռի շուրջ են պտտւում երկնքի «հիւսիսային» բոլոր համաստեղութիւնները:

Պարզւում է նաեւ, թէ ի՞նչ խորհուրդ ունէր մի քանի տարի առաջ Արագած լեռան շուրջ կատարուած «պար բռնելու» սրտաբուխ գաղափարը:

Յաւելուած.-

1.Յունական առասպելաբանութեան մէջ «Արկադիա» երկիրը ընդգրկում է ոչ միայն Արագածոտնը՝ այլ ամբողջ Հայաստանը, որն համապատասխանում է «Արատտա» երկրին՝ այսպէս.

«”Կիլլենէ”-ն – Մերկուրին -, յունական Հերմեսը ⁵⁶⁷567. Քանզի յունական Հերմեսը հայկական Մհեր Մեծն է, որ բնակուել ու գործել է հենց Մնձուրում: ՝ ծնուած Կիլլենա լեռներում, Արկադիայում, Զեւսից ու Մայայից»: ⁵⁶⁸568. Ն. Վ. Մամունա, նոյն, էջ 333:

«Կիլլենա»-ն համապատասխանում է Հայոց «Ակիլլեսենէ»-«Եկեղեաց» գաւառին՝ Առիւծի (Մնձուրեան) լեռնաշղթայի տարածքին, հետեւաբար «Արկադիա» ասելով հասկացել են ոչ միայն Արագածոտնը՝ այլ ամբողջ «Մեծ Հայք»-ը:

2.Ուրարտական սեպագիր արձանագրութիւններում հանդիպող «Ուդուրի-էթիունի» երկրամասի առաջին «Ուդուրի»-իտարածքը համապատասխանում է Մեծ Արջի երկրային սահմաններին, եւ այն պէտք է տառադարձել «Ըթուրի»՝ երբ «Ըթ»-ը աստղագիտականօրէն ներկայացնում է «Կին Արջ»-«Մեծ Արջ»-ին: Իսկ «Էթիունի»-ն համապատասխանում է Փոքր Արջի երկրային տարածքին՝ եւ այն պէտք է տառադարձել «Էտիունի», ինչը նշանակում է «Է»-ի «տուն»՝ որպէս «արական էութեան տուն» եւ «Փոքր Արջ»-ի տուն:

Աստղագիտական սոյն երկու տեղանունների առկայութիւնը Ուրարտական արձանագրութիւններում՝ մեզ յուշում են որ նրանց օգտագործած տեղանունների վերծանման պէտք է մօտենալ նաեւ աստղագիտականօրէն, եւ ո՛չ թէ որակել որպէս «ցեղային կազմաւորումներ»-ի անուանումներ:

Եթէ նկատեցիք՝ «Արջ»-ին փոխարինող լատինական «Ursae»-ում «Արջ»-ը դարձել է «Urs», իսկ Վրացական տարբերակով դարձել է «Արս», որից էլ «Արսիանի» լեռները՝ որոնք մատնում են իրենց իսկութիւնը:

Ահա եւ «Արսէն» անուան սկզբնաղբիւրն ու իմաստաբանութիւնը՝ որպէս «Արջ Է-ն», այսինքն «արական բնոյթի արջը»՝ «Փոքր Արջ»-«Է»-ն, եւ նրանից սերուածը կամ նրա բնակիչը…: