1. Յաշտարար եւ Հաշտ
«Յաշտ» բառի արմատը «աշտ»-ն է, որից ունենք «հ-աշտ», «աշտ-անակ», «աշտ-արակ», «Աշտ-ի-շատ» եւայլն, որոնց մէջ «աշտ»-ը ոչ մի զոհի գաղափար չի ներկրում:
«Աշտանակ»-ը մոմակալն է՝ որը ծառայում է լոյս սփռելու:
«Աշտարակ»-ը հին ժամանակներում ծառայել է զինուորական եւ պաշտամունքային նպատակների (այսօր էլ «փարոս» ձեւով՝ նաւարկութեան): Առաջին պարագայում եղել է դիտարան՝ որտեղից կրակի կամ լոյսի նշաններով այլ աշտարակների դիտորդներին տեղեկութիւն են փոխանցել, ազդանշան են տուել: Երկրորդ, «աշտարակ»-ը ծառայել է աստղագիտական ուսումնասիրութիւնների՝ նաեւ աստղագուշակութեան: Երրորդ, կրակապաշտութեան ժամանակներում զոհերը (մի գուցէ եւ հանգուցեալների մարմինները) այրելու ծառայող խարոյկները տեղադրել են հենց աշտարակների վրայ՝ որպէսզի մօտիկ լինէին աստուածներին, ու իրենց խնդրանքը շուտ տեղ հասնէր:
Բոլորիս ծանօթ է «Հաշտ» բառը, «հաշտեցնել, հաշտուել» բայերով, որտեղ նոյնպէս զոհաբերութեան գաղափար չկայ, այլ կայ անհաշտ կողմերի հոգիները(սրտերը) լուսաւորելովիրար բարեկամացնելու գաղափարը:
Քանզի բառասկզբի «Հ»-ն հոգին է, «աշտ»-ը լոյսն է, ուստի «հաշտ»-ը հոգու կամ անձի հոգեւոր լուսաւորութիւնն է, առանց որի ոչ մի հաշտութիւն տեղի չի ունենայ:
«Յաշտ» ձեւում սկզբնատառ «Հ»-ին փոխարինել է «Յ»-ն, որը լուսապսակ-աուրան է, մտաւոր իմացականութիւնն է՝ ինչը բխում է գլխից, ուստի բառը ենթադրում է բովանդակել «մտքի կամ գիտութեան լոյս»-ը:
Այս ելակէտից մեկնարկելով՝ Զրուանի «յաշտ արար»-ը ձեռք է բերում «գլխից բխող լոյս արարեց» բովանդակութիւնը, ինչը նոյնանում է Սուրբ Գրքի «Աստուած ասացեղիցի լոյս՝ եւ եղեւ լոյս» դրոյթի հետ, քանզի «ասաց»-ը խօսք է՝ որի աղբիւրը գլուխն է:
Հետեւաբար պարզւում է, որ Զրուանը հազար տարի մտաւոր լոյս է արարել՝ եւ ո՛չ թէ զոհ է մատուցել ինչ որ մէկին:
Հազար տարի անց՝ կասկած է մտել Զրուանի մտքում, որովհետեւ արարուած մտաւոր լոյսը ոչ մի պտուղ չի տուել (մի գուցէ լաբորատոր աշխատանք է տարել):
Չէ՞ որ լոյսն է ամէն ինչի աղբիւրը կամ «հայրը» (եւ ո՛չ թէ մայրը՝ որն առանց հայրական լոյսի ինքնուրոյնաբար չի մայրանում):