11.Արշակ

Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցն ասում է՝ թէ Արարիչն ամէն ինչ զոյգերով է յօրինել, ինչպէս արու եւ էգ, բարձր ու ցածր, վերին ու ստորին, արտաքին ու ներքին, արական ու իգական, դրական ու բացասական, աջ եւ ձախ, եւայլն:

Տառերը նոյնպէս ունեցել են զոյգերի այդպիսի մի քանի համադրումներ՝ որոնցից մէկն է ձայնաւոր-բաղաձայն զոյգերի կարգը: Այդ կարգի համաձայն՝ իւրաքանչիւր բառ կամ բառարմատ կառուցուել է ձայնաւոր-բաղաձայն կամ բաղաձայն-ձայնաւոր զոյգերով: Սակայն բառակազմութեան ընթացքում՝ որոշ ձայնաւորներ ընկել են, ինչի արդիւնքում առաջացել են բարդ բառեր՝ որոնց մէջ երկու կամ երեք բաղաձայններ յայտնւում են կողք-կողքի: Վերականգնելով պատշաճ ձայնաւորն իր տեղում՝ կարելի է դառնում վերականգնել բառի կազմութիւնը: Այդպիսի մի օրինակ է «Արշակ» անունը:

Վերլուծում.-

Արշակ =

«Ր» եւ «շ» բաղաձայնների միջեւ պէտք է լինէր մի ձայնաւոր՝ ինչը ըստ մեզ եղել է «ու»-ն, ուստի ունենք.-

Ար-ուշ-ակ

Բառի «ար» արմատը տառացիօրէն նշանակում է «Աստուծոյ մասնիկ» կամ «վերին մասնիկ», «արեւի րոպէ» կամ «ցերեկ», «լոյս» եւայլն: Ուստի բառն ունի՝ «վերին մասնիկ՝ ուշի ակ» իմաստաբանութիւնը:

Էութեան կամ էակի երեք գլխաւոր կենտրոններից (գլուխ, սիրտ, սեռական օրգան) «վերին մասնիկ»-ը գլուխն է, ուստի ունենք «գլխի մասնիկ՝ ուշի ակ», որտեղ «ուշի ակը» ուղեղի զգայական (ներւային) համակարգի կենտրոնն է, եւ համապատասխանում է կենսաբանութեան մէջ այսօր օգտագործուող «ուղեղիկ» տերմինին, ծոծրակի փոքր ուղեղին:

«Արշակ» անձը՝

1.Որպէս պետութեան ղեկավար՝ նշանակում է «պետութեան ներւային համակարգը կարգաւորող անձ», ինչը արքայի պաշտօնի բաղադրիչներից է:

2.Նշանակում է նաեւ «Արարչի մասնիկին (արարուածներին) ուշադիր-հոգատար անձ», ինչը նոյնպէս մտնում է արքայի պարտականութեան մէջ:

3.Նշանակում է նաեւ «Վերին-Աստուածային մասնիկին (հոգուն եւ հոգեւոր գիտութեան) ուշադիր անձ»:

4.«Արշակ»-ը անձ մարմնաւորելուց բացի՝ լուսատու ակ է, որը էակների «վերին մասը կամ գլուխը ուշքի բերող» լուսատուն է, եւ համապատասխանում է առաւօտեան արեւածագը աւետող լուսաստղին:

«Արշակ»-«Արուշակ»-ն ունի իր զոյգը՝ որն «Արուս-ակ»-«Արուսեակ»-ն է:⁴⁶²462. Մեր կարծիքով Արուսեակ/Արշակ լուսատուն Սիրիուս աստղի հայկական անունը պէտք է լինի, իսկ «Լուսաստղ»-ը՝ «Վեներա» մոլորակը: Այս երկուսը իրար են փոխարինել՝ որպէս «առաւօտեան աստղ», հակառակ որ մէկը աստղ է, իսկ միւսը մոլորակ:

Քարահունջի հայ աստղագէտները լաւ են իմացել՝ թէ Արուսեակ մոլորակը ամէն օր երկու անգամ պարզ երեւում է երկնքում, առաջինը առաւօտեան արշա-լոյսին(Արուշակի լոյսին)՝ արեւի ծագելուց առաջ, իսկ երկրորդը երեկոյեան՝ արեւի մայր մտնելուց եւ աստղերի երեւալուց առաջ: Առաւօտեան երեւացողը կոչել են «Արշակ»՝ իսկ երեկոյեանը՝ «Արուսեակ»: Նրանք իմացել են՝ թէ տարբերուող ի՞նչ որակի լոյս է տրւում մեզ նրա կողմից տուեալ երկու պահերին: Առաւօտուն ուշքի բերող լոյս՝ երեկոյեան՝ ուսը (միտքը) լուսաւորող, թարմացնող լոյս:

Քանզի «ուշքն ու միտքը» նոյնական են «ուշք ու ուսքի» հետ:

«Ուս»-ը արմատն է «ուսանել»-ու՝ ուր «ուս անել»-ը բեռնակրութիւն անել չի, այլ «միտք անել»-ն է, երբ մեր այսօր իմացած «ուս»-ը գրաբարում կոչուել է «Ուս ընդ անութ» («թեւատակի վրայի ուսը»)՝ տարբերուելով բուն ուս-մտքից:

«Ուստայ»-ն «միտք տուող»-ն է, «միտք յղացողը»՝ որն աւելի բարձր մի դիրք ունի քան «վարպետ»-ը, եւ մաքուր հայերէն բառ է: